Luengas siuanas

Ubicación d'as luengas siuanas antis d'o contacto con os europeus

Las luengas siuanas u siú-catawbanas son una familia de luengas d'America d'o Norte, ubicata principalment en a faixa d'as Grans Planas d'Estaus Unius. Los autors que s'estiman més de dicir siú-catawbana a ista familia miran d'endicar que los idiomas catawbans forman clarament una branca deseparata d'as luengas siús, que beluns claman siuana oriental.

Encara que la conoixita como Gran Nación Siú abraca només los pueblos dakota, lakota e nakota, la familia lingüistica ye muito més gran y abraca los "parladors viellos", los winnebago y los suyos cosins lingüisticos, los crow. La familia siuana tamién s'esparde per l'este y lo sud.

Parix que los indicios lingüistico-historicos apuntan enta un orichen meridional d'os pueblos siuans, con migracions abe més d'un milenio dende Carolina d'o Norte y Virchinia ta Ohio, y contino, bien baixando lo Río Ohio t'o Misisipi y remontando t'o Misuri, bien cruzando Ohio enta Illinois, Wisconsin y Minnesota, la tierra d'es dakota.

Bells lingüistas asocían las luengas siuanas con as caddoanas y las iroquesas en una familia macrosiuana.

Clasificación

• Catawbanas u siuanas orientals:
  • Catawba (estinguito en 1960).
  • Woccon (estinguito en o sieglo XVIII).
• Siuanas u siús:
  • Idiomas siús d'a val d'o Misuri (Siú d'as Planas d'o Norte):
    • Crow u apsaroka.
    • Hiratsa, minitari u gros ventre.
  • Idiomas mandan:
    • Mandan.
  • Idiomas siús d'a val d'o Misisipi (Siú central):
    • Siú central dakotán:
      • Diasistema Siú:
        • Lakota, siú occidental u teton:
          • Lakota septentrional.
          • Lakota meridional.
        • Nakota, siú central u yankton:
          • Yankton.
          • Yanktonai.
        • Dakota, siú oriental u santee-sisseton:
          • Santee.
          • Sisseton.
      • Assiniboine
      • Stoney, siú d'as Rocosas u assiniboine d'Alberta
    • Siú central chiwere-winnebago:
      • Chiwere:
        • Iowa u ai'yuwe.
        • Otoe, oto u chiwere.
        • Misuri.
      • Winnebago u hochank:
        • Winnebago occidental.
        • Winnebago oriental.
    • Siú central dhegihán:
      • Omaha-ponca:
        • Omaha.
        • Ponca (u Ponka).
      • Kansa-osage:
        • Kansa.
        • Osage.
      • Kwapa u arkansa.
  • Idiomas siú d'a val de l'Ohio (Siú sudoriental):
    • Siú de Virchinia: [estinguito].
      • Tutelo.
      • Saponi.
      • Monacán.
      • Occaneechi.
    • Siú de Misisipi u Ofo-biloxi: [estinguito].
      • Biloxi.
      • Ofo.

Vinclos externos

En anglés:

• Bibliografía ta's idiomas siús
• Familia siuana (Ethnologue)