Diferencia entre revisiones de «Sufixo -ache»
Sin resumen de edición |
aquí es conveniente que pongamos en un párrafo los -ache que se usan y los -ache que se adaptan |
||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
Deriba d'a terminazión latina ''-ATICUM'' d'alcuerdo con a fonetica d'as luengas [[galorromanze|galorromanicas]], e ha arribato en l'aragonés a trabiés de l'[[idioma oczitán|oczitán]] [[gascón]] u d'o [[idioma catalán|catalán]]. Equibale etimolochicament a lo sufixo castellán ''-azgo'', encara que en castellán s'estendilló ya dende a [[Edat Meya]] l'uso d'o sufixo ''-aje'' dende as luengas galorromanicas e l'[[idioma aragonés|aragonés]] a trabiés d'o [[Camín de San Chaime]]. |
Deriba d'a terminazión latina ''-ATICUM'' d'alcuerdo con a fonetica d'as luengas [[galorromanze|galorromanicas]], e ha arribato en l'aragonés a trabiés de l'[[idioma oczitán|oczitán]] [[gascón]] u d'o [[idioma catalán|catalán]]. Equibale etimolochicament a lo sufixo castellán ''-azgo'', encara que en castellán s'estendilló ya dende a [[Edat Meya]] l'uso d'o sufixo ''-aje'' dende as luengas galorromanicas e l'[[idioma aragonés|aragonés]] a trabiés d'o [[Camín de San Chaime]]. |
||
| ⚫ | |||
Como [[Manuel Alvar]] deduze d'a grafía ''g'' pa os sieglos XI e XII, se sape que a ''g'' en ''-age'' ya se prenunziaba ''-ache'' por lo menos dende o [[sieglo XIV]] en l'aria més conserbadora: en un decumento de [[Bielsa]] de [[1349]] (DLAA, doc. lum. 113) alternan ''pontache'' e ''pontage'', d'a mesma traza que en ixe mesmo sieglo alternaban en atros testos ''calonche'' e ''calonge''. |
Como [[Manuel Alvar]] deduze d'a grafía ''g'' pa os sieglos XI e XII, se sape que a ''g'' en ''-age'' ya se prenunziaba ''-ache'' por lo menos dende o [[sieglo XIV]] en l'aria més conserbadora: en un decumento de [[Bielsa]] de [[1349]] (DLAA, doc. lum. 113) alternan ''pontache'' e ''pontage'', d'a mesma traza que en ixe mesmo sieglo alternaban en atros testos ''calonche'' e ''calonge''. |
||
Estió tan cheneral en aragonés meyebal que encara bi ha parabras en castellán de [[Probinzia de Tergüel|Tergüel]] e [[Probinzia de Zaragoza|Zaragoza]] que rematan en -ache: ''[[mesache]]'', ''[[orache]]''. |
Estió tan cheneral en aragonés meyebal que encara bi ha parabras en castellán de [[Probinzia de Tergüel|Tergüel]] e [[Probinzia de Zaragoza|Zaragoza]] que rematan en -ache: ''[[mesache]]'', ''[[orache]]''. |
||
Parabras autuals que tienen este sufixo en aragonés cheneral u en bel dialeuto son: ''biache'', ''luengache'' (en [[Belsetán]]), ''mesache'', ''orache'', etz... |
|||
| ⚫ | |||
En aragonés standard se fa serbir para adautar neolochismos que terminan en ''-age'' u ''-aje'' en atras luengas d'Europa ozidental: ''kilometrache'', ''pasache'', ''plumache'', etz... |
En aragonés standard se fa serbir para adautar neolochismos que terminan en ''-age'' u ''-aje'' en atras luengas d'Europa ozidental: ''kilometrache'', ''pasache'', ''plumache'', etz... |
||
Versión d'o 13:37 8 oct 2008
O sufixo -ache (-age en grafía SLA) tien un sennificato de resultato u de coleutibidat.
Deriba d'a terminazión latina -ATICUM d'alcuerdo con a fonetica d'as luengas galorromanicas, e ha arribato en l'aragonés a trabiés de l'oczitán gascón u d'o catalán. Equibale etimolochicament a lo sufixo castellán -azgo, encara que en castellán s'estendilló ya dende a Edat Meya l'uso d'o sufixo -aje dende as luengas galorromanicas e l'aragonés a trabiés d'o Camín de San Chaime.
Como Manuel Alvar deduze d'a grafía g pa os sieglos XI e XII, se sape que a g en -age ya se prenunziaba -ache por lo menos dende o sieglo XIV en l'aria més conserbadora: en un decumento de Bielsa de 1349 (DLAA, doc. lum. 113) alternan pontache e pontage, d'a mesma traza que en ixe mesmo sieglo alternaban en atros testos calonche e calonge.
Estió tan cheneral en aragonés meyebal que encara bi ha parabras en castellán de Tergüel e Zaragoza que rematan en -ache: mesache, orache.
Parabras autuals que tienen este sufixo en aragonés cheneral u en bel dialeuto son: biache, luengache (en Belsetán), mesache, orache, etz...
En aragonés meyebal se feba serbir pa dizir impuestos, e como ye lochico s'escribiba -age en grafía meyebal: peage/pedage, pontage, carnarage, erbage, etz...
En aragonés standard se fa serbir para adautar neolochismos que terminan en -age u -aje en atras luengas d'Europa ozidental: kilometrache, pasache, plumache, etz...