Descusión:Arseni

Contenido de la página no disponible en otros idiomas.
De Biquipedia
(Reendrezau dende Descusión:Arsenico)

(copio o que trobo en o libro de A.Libano sobre l'arsenico, encara ye por veyer si corresponde a lo elemento arsenico u ye una cosa que se diz igual). arçenic (Hu, Z), (elemento metálico del color del acero y muy venenoso. En nuestros textos se mencionan dos de las tres variedades conocidas: arçenich blanc (Z), arsenich blanch (Z), también conocido como rajalgar y arçenich vermel (Z) tamién conocido como sandáraca.EBRO

Si lo escribimos como proposa F.R igual caldrá veyer o criterio d'a propuesta. En o caso de Carbonio ye claro dende l'orichen latín y a inexistencia d'una denominación meyeval, pero en o caso d'este elemento, tenemos una denominación meyeval con o sufixo culto -ic(o).EBRO
Ye que no sé muit bien d'a on lo ha quitau, pero seguntes ell ye a forma "escrita conoixita", diz o siguient:
E, ta rematar iste alpartato (formas estoricas), charraremos de l'elemento 33, Arsenicum, cuala unica forma escrita conoxita ye "arsén", que mos planteya una custión etimolochica curiosa, pero que tamién produz satisfazión de trobar, por o menos una soluzión orichinal que mos alexa d'aber de pillar una parola forana proparoxsitona e estolocar-la
F.Rodés. Luengas & fablas lumero 8-9 (2004-2005)
Teoricament en latín Arsenicum ha de derivar d'atra parola sin de sufixo -icum. Egual Arsén se prene a partir d'ixa parola orichinal, y talment tienga relación con l'antroponimo Arsenio. O planteyamiento de Francho s'entiende pero ye coixo en o de a sola forma escrita conoixita. En o lexico comercial aragonés d'o sieglo XV tenemos as formas que en o cabalto d'a plana he escrito, provenients de diferents aduanas y peaches. Yo enantes de fer atro cambeyo (enta arsenIco) o que faría ye preguntar a F.R d'on provien ixa sola fuent y contimparar con os usos d'arsenic en as aduanas meyevals aragonesas, si en a suya fuent y en as atras significan o mesmo u tienen un significato contimparable.--EBRO 12:06 2 chun 2011 (UTC)[responder]
Ya sé que ye una falta ausoluta de rigor, pero no tiengo a cita porque se tractaba d'una fotocopia d'un peache (u pontache, no en soi seguro agora) que treballé fa una ripa d'anyos y que no localizo. Remirando, trobo arseni en benasqués actual y en Ram de Flors; si "arsén" se chustifica dende a etimolochía ἄρσην, "arseni" ye un orientalismo evident (no sé si catalanismo u paralelismo de "ferri" y "estanyi") que no tien orichen directo dende ixe etimo ni dende ἀρσενικόν (que sí explica "arsénic", anque tamién sería orientalismo-catalanismo). Habretz de prener a decisión seguindo los criterios cutianos de Biquipedia, con as fuents contrastables. Si d'aquí a uns días trobo la fuent, torno a sacar o tema. Podetz veyer as diferents denominacions d'iste elemento en http://elements.vanderkrogt.net/element.php?num=33. Salut.--Francho 09:26 25 ago 2011 (UTC)[responder]
Tranquilo, no ye una falta de rigor, que a totz mos pasa que quan mos capuzamos en textos meyevals u dialectals mirando una parola...en trobamos d'atras intresants y si no mo'n alcordamos dimpués ye como mirar una agulla en un palliza. Reconstruir o rechistro culto d'a luenga ye un treballo difícil. Yo creigo que arsénic podría haber-mos arribato dende o catalán como muito lexico comercial (como a malvasía que en Teruel yera vino grec), pero ye d'alcuerdo con cómo en una part d'Aragón entre o Moncayo y a Ribera Alta se pronunciaban parolas y toponimos autoctonos: Grisenic (curiosament huei Grisén), Lucernic, Pui Sec, Boquinyenic y Lumpiac.--EBRO 11:31 25 ago 2011 (UTC)[responder]
Y soi pensando que si Aceret a vegatas lo escribiban Azert y si Grisenic ye Grisén (grisEnic > grisEnc > grisÉn, acEret > acErt), igual este Arsén siga una simplificación de arsEnic con a forma intermeya arsEnc.--EBRO 11:40 25 ago 2011 (UTC)[responder]

A documentación d'a parola Orpiment en o lexico comercial d'o sieglo XV en Aragón ye de Uesca, Monzón y Zaragoza, Sesma y Libano no en dan atras variants.--EBRO 11:38 10 avi 2011 (UTC)[responder]

Nuevos datos, lo veigo claro[modificar o codigo]

Yo veyé en un solo texto sobre comercio medieval arsén. En quasi totz los casos sale arsenic, escrito con ortografía medieval arsenich. La fonetica con perda de vocal puede indicar relacions comercials con catalans, occitans y franceses, lo que no ye mica estranio. Si miramos una forma tradicional en aragonés veyemos arseni en benasqués: arseni bulliu, que se troba por error en Rams de Flors como antroponimo (mismo se leye de arseni abat el qual respuso). Arsenic u arseni no ye un cultismo obteniu de lo latín medieval sino una palabra amprada por lo comercio de luengas con apocope como lo catalán, occitán y francés (si hese estau asinas sería arsenico, con sufixo -ico atono). En base a que la evolución de la terminación -ic en aragonés ye -i como veyemos en Luceni y Boquinyeni, toponimos mozarabes, y en base que la sola parla alto-aragonesa que mo'n informa ye lo benasqués y que la forma viva ye arseni, y d'acuerdo con lo minoritaria de la forma arsén, que ha seguiu lo mesmo camín que Grisén < Grisenc < Grisenic, veigo lochico que escribamos en lo luengache biquipedico arseni y no arsén, como lochica y natural continación de arsénic.--EBRO (descusión) 21:17 18 chi 2018 (UTC)[responder]

  • Grisénic > Grisenc > Grisén.
  • Arsenic > Arsenc > Arsén.
  • Lucénic > Luceni.
  • Boquinyenic > Boquinyeni.
  • Arsenic > Arseni.