Descusión usuario:Juanon

Contenido de la página no disponible en otros idiomas.
De Biquipedia

Bienveniu a Biquipedia!

Si quiers puetz consultar as primeras indicacions ta editar y modificar articlos d'a Wikipedia en aragonés.

Puetz consultar tamién a recopilación de Preguntas Freqüents que hemos feita, a sintaxi d'a Wikipedia y fer as tuyas primeras prebatinas en a Plana de Prebatinas. Como Biquipedia ye encara un prochecto en creiximiento, as nuestras pachinas d'aduya talment no seigan encara completas, y per ixo te recomendamos que si dimpués de leyer-las encara tiens garra dandalo consultes as pachinas d'aduya d'a Wikipedia en espanyol, en anglés, etc. que trobarás prou más completas.

Ta completar a presentación, te consellamos de fer una gollada per as recomendacions a seguir: (os regles de neutralidat, l'admesibilidat d'os articlos, o Copyright...) y tamién per os Portals, a on que de seguro i trobarás bell tema que t'interese.

Ta sinyar os tuyos mensaches (nomás en as pachinas de descusión) puetz picar ~~~ ; con una quatrena tilde, amés d'a tuya sinyada se i anyadirán a calendata y a hora (~~~~). Para cuenta que no s'han de sinyar os articlos enciclopedicos!. Ye posible de mirar a lista d'os suyos autors en o historial.

Si quiers, tamién puetz editar a decir-nos tuya pachina presonal a on puetz charrar de qui yes y quals son os tuyos temas d'interés. Si yes arribau dende bell altra Wikipedia, no t'oblides de meter-ie tamién os vinclos enta as tuyas altras pachinas presonals.

Ta fer más fácil a comunicación interlingüistica entre os usuarios, puetz indicar quals son as luengas que conoixes -y dica qué nivel- encluyendo en a tuya pachina personal qualsiquiera d'as plantillas que trobarás en Wikipedia:Babel.

Y sobre as custions a tratar, consulta a os usuarios mira-te "cómo planteyar un tema". No t'oblides tampoco que existe una lista d'articlos importants que encara s'han de fer u amillorar, a on trobarás un buen cabo ta estirar-ne si encara no sabeses per a on prencipiar. Ta dentrar en a vida d'a comunidat puetz fer una gollada a las noticias u fer una pasada en A Tabierna.

Ya que te seigan buens os tiempos entre nusaltros!

Buera / Güera[modificar o codigo]

<a rel="dofollow" class="external text" href="http://tusitio1.com">keyword2</a> Enantes de fer un cambeo s'ha d'escribir bella cosa en a pachina de discusión. En concreto tu has de distinguir entre os conceptos de fabla, luenga, aragonés, pronunciacions vulgarizatas, y que nusatros ya no femos servir a grafía de 1987.--EBRO 13:14 11 chun 2011 (UTC)[responder]

Hola Juanon, veigo que Ebro ya t'ha dito un poquet como se fan as cosas. No te faigas apuro con as correccions, son una cosa normal, y semos conscients que conoixer os canals para planteyar un cambeo no ye fácil quan yes nuevo. Te demando disculpas si t'ha pareixiu un poquet brusco. En iste caso Ebro tiene razón que cal distinguir entre a pronunciación Güera y Buera. En realidat a consonant G y a B actuan como refuerzo debant de o diptongo -ua-, por o que en toda l'aria aragonesofona ye una cosa muit cheneral que s'intercambien d'entre ellas, lo que no quiere decir que, dende un punto d'anvista etimolochico, as dos sian correctas. En iste caso, en Biquipedia nos estmimamos más emplegar as variants que además d'estar decumentadas tiengan un fundamento etimolochico, como en o caso de Buera ye a forma con B, porque tot pareix indicar que viene de 'Bovera', y ixa de Bos, Bovis (relacionau con o vacuno). en iste sentiu, nusaltros seguimos as normas comprendidas en a Propuesta Ortografica de l'Academia de l'Aragonés - esudio de Filología Aragonesa, que explica que en istos casos que tienen tanta ambigüedat en a fonetica de l'aragonés ye millor optar por a forma etimolochicament más correcta (en Buera, con B, en Buevo, sin B -uevo-, en «Güeso» ueso, en Güesca Uesca, etc.). Espero que no t'haiga molestau a intervención d'o companyero Ebro. En Biquipedia siempre damos a biemplegada a las contribucions utils :). --Lascorz ~ Casa nuestra~Casa mía ('kjez'rez?) 15:01 11 chun 2011 (UTC).[responder]
Desincusar por aber-me ficao en istas paxinas con os míos bulgarismos, a berdá ye que no sé cosa d'a grafía de 1987, ni de denguna atra. Encara digo Güera y Buevo, tal y como charraban os míos payes y digo atras muitas cosas, que bi sé bos'n ban a parixer mal. Antimás escribo tot con "b". Creigo de güena fe que en aragonés a "v" no se emplegaba. Lo he de tener en cuenta antis d'atra interbenzión, ta chusmeter-la a discusión.
Un saludo--Juanon 20:31 11 chun 2011 (UTC)[responder]

No cal que te desincuses, hombre :D Semos encantaus de que te pases por aquí! Y por suposau que comprendemos iste tipo d'errors, y a falta d'información sobre l'aragonés ye una cosa tan cheneral que... por ixo beluns semos aquí :P.

Bueno, o tema d'a B/V ye complicau... si quieres te o explico y si no quieres, tamién te o explico :D. Mira, ixo que dices que a 'B' no s'emplegaba ye verdat, lo menos en parte. M'explico: Muitos autors y escritors que s'han adedicau a isto de l'aragonés dende os anyos 60 no soleban escribir "V" ni "H", o sonido de a "C" adebant de "E" y de "I" lo escribiban con "Z", etc. Tot isto dimana, no de que en aragonés no s'haiga escrito a B ni a H ni ixas cosas (que en tiempos historicos,pienso en l'aragonés meyeval, prou que sí que as escribiban), sino de que en o sieglo XX, quan se comenzó a fer escritos y minimas reivindicacions de l'aragonés como luenga y tot ixo, se feba dende una perspectiva "patuesa", quiere decir-se representando-lo como a parla rural y rustica en Aragón, más como una anecdota folklorica d'ista tierra que no como una luenga propia y con historia, y por ixo adoptón bellas convencions ortograficas «rustificants» frente a o castellano. Anque no se les puede culpar ni menos encara pensar que lo fesen aexprés: en a suya epoca ixa yera a tendencia lochica, porque lievaban ya muitas cheneracions de que a forma de parlar de l'Alto Aragón s'heba visto como motivo de risa.

Quiero decir, por una parte ixos primers escritors y poetas d'os 60 y 70 reivindicaban a "fabla" aragonesa como luenga y con dreito a escribir-la y publicar-la, siempre a traviés d'escritos costumbristas y sobre temas rurals, pero de vez tamién a chusmeteban a o castellano sin pensar-lo porque empleaban chusto uns convenios ortograficos basaus en o castellano y que precisament, dende a perspectiva de personas alfabetizadas en castellano (como en semos totz), mostraba l'aragonés como una cosa atrasada (con una forma rustica, semi-analfabeta d'escribir-se) en comparanza con o castellano.

Bueno, pos en l'anyo 1987, como i heba uns quantos que escribiban aragonés, y lo feban de forma quasi independient os unos d'os atros, convocón un congreso (o «primer congreso ta ra normalizazión de l'aragonés») en o que metión en común as 4 u 5 normas basicas ta escribir en aragonés, y por ixo a ixas normas se les conoix como Normas de Uesca, de 1987 u 2 u 3 formaas sinonimas más. Ixas normas, en a practica, lo que fizon ye perpetuar una posición diglosica de l'aragonés frentes a o castellano; y si no i has pensau nunca imachina cómo percibe un texto escrito con ixa otrografía una persona castellanoparlant, que no haiga sentiu nunca charrar aragonés, y que veiga escrito "bino" "conzentrazión" "istoria"... hehe. Seguro que entiendes o que quiero decir.

O problema practico que teneban as normas de 1987 (que en realidat no yeran tals... yeran muit poquetas directrices chenerals. Ta entender-nos: una fuella por debant y por dezaga) ye que, además de o que t'he dito antes, no marcaban cómo s'heban d'escribir muitas parolas, particularment os cultismos y extrancherismos. Y claro, ixo suposaba un problema quan por cuentas d'escribir textos costumbristas te miras ta escribir sobre sciencia u tecnolochía (como femos en Biquipedia). ¿Cómo escribibas a parola heterochenio? ¿«Eteroxenio» u «eterochenio»? y electricidat ¿«Eleutrizidá», «eletrizidá», «eleutrizidat» u «eletrizidat»?, ¿«Teunolochía», «tennolochía», «teunoloxía»... ? etc. Yera imposible uniformizar os textos, p. ex. en un ámbito como ye una enciclopedia como ista... nos daba muitismos problemas, y no tenébanos alternativa porque no i heba garra atra "norma ortografica".

A tot isto, en l'anyo 2010 (ya veis que fa bien poquet), l'Academia de l'Aragonés [1], que ye una asociación que s'heba formau especialment ta ixo, publicón por primera vegada un libro (un conchunto de normas otrograficas que se puede considerar como tals) en o que presentaban una ortografía nueva y s'abordaba os problemas que con as normas de 1987 s'heba quedau sin ligar. As normas de l'Academia se basan en dos pilars:

  1. Si l'aragonés ye una luenga latina y ye diferent d'o castellano, ¿por qué ha de tener unas normas basadas en as d'o castellano, con afán de distinguir-se-ne? Si todas as luengas latinas tienen V, H, diferencian a C y a Z, etc. alavetz l'aragonés cal que tamién en tienga.
  2. Cal que se siga un patrón lochico y homochenio ta todas as parolas que en as primeras «normas» (as d'o 87) nian se mencionó, y que tienen qualque dificultat: cultismos y tecnicismos con radicals griegos y latins, parolas de procedencia extranchera, etc. Y a solución proposada yera: A etimolochía. Si «electricidat» viene d'a radiz griega «elektr-» cal escribir a C debant de a T, y si as parolas con ista entonación i hai chent que as pronuncia «-cidá» y belaltros que «-cidat», «-cidad» etc. alavetz cal una norma ta escribir-la siempre igual: que sía con T porque viene de a terminación latina -itas -itatis, que lieva T, y que ixa T se pronuncie u no seguntes que o parlador tienga o costumbre (isto, por posar-te dos exemplos).

En definitiva, a filosofía ye ixa, y a nusatros nos sacaba problemas muit gordos que hebenos teniu dende feba ya anyos y que as "escuetas" normas anteriors no deixan mica claro. Por ixo, l'anyo pasau fícenos una votación y achustemos cambear-nos a las normas nuevas (y cambear totz os artíclos que ya tenébanos a la nueva grafía. Encara lo semos fendo, y te'n puedes trobar muitos en a grafía "antiga", dica que tiengamos un ratet y os cambemos). Por ixo as normas ortograficas que seguimos en Biquipedia (as «oficials», si me permites a expresión) son as de l'Academia de l'Aragonés de 2010. Si dimpués de tot isto sientes curiosidat, en iste vinclo tienes o pdf.

Perdona por a extensión, pero quereba dar-te un poquet d'información ta que entiendas por qué femos as cosas. Y por descontau que no nos ha sabiu mal o cambeo que ficiés! Un saludo, y parabiens por a pachina de Buera / «Güera», en a mía opinión qualsiquier esfuerzo ta dar a conocer os lugars de l'Alto Aragón ye poco :) --Lascorz ~ Casa nuestra~Casa mía ('kjez'rez?) 20:35 12 chun 2011 (UTC)[responder]

Grazias Lascorz por a tuya esplicazión y por treballar por un aragonés bibo y muderno.--Juanon 23:53 12 chun 2011 (UTC)[responder]