Diferencia entre revisiones de «Caracalpacos»

Contenido eliminado Contenido añadido

En renglón

Versión d'o 17:58 17 abr 2009

Os caracalpacos abitan en Caracalpaquistán (Uzbequistán), chunto a la Mar d'Aral y en as riberas d'o río Amu-Darya. En o zenso de 1989 yeran 423.000 endibidos, o 31 % d'os abitants de Caracalpaquistán. Charran una luenga turquesa d'a branca quipchac. Son musulmans sunnís seguidors d'a escuela Hanafí. Lur traza de bida tradizional ye o pastoreyo nomada, i-abendo tamién pescadors e agricultors sedentarios en menor mida.

Luenga

Dentro d'as luengas turquesas d'a branca quipchak a luenga d'os caracalpacos ye més parexita a lo nogai e a lo cazaco. A suya forma escrita se basa en o dialeuto nororiental e no se desembolicó dica os años 20 d'o sieglo XX. S'escribiba en alfabeto latín dica 1928, dende 1938 fan serbir o zirilico, a causa d'a politica linguistica sobietica que beyió un periglo que os pueblos turqueses d'a ex URSS fesen serbir o mesmo alfabeto que en a Turquía kemalista.

Istoria

Son menzionatos por primera begata en Asia Zentral a fins d'o sieglo XVII. Caracalpaquistán fue ocupato por o Imperio Ruso en 1873. En 1925 os sobieticos proclamoron a Oblast ("rechión") autonoma de Caracalpac, dentro d'a Republica Sozialista Sobietica Autonoma de Cazaquistán, que a més feba parte d'a Republica Federatiba Sozialista Sobietica Rusa. Esdebinió republica autonoma en 1932, pero en 1936 fue adibita a Uzbequistán.

Dica os años sisanta d'o sieglo XX o 90 % encara bibiban e treballaban en o meyo rural. Entre 1960 e 1970 a situazión cambeyó e Caracalpaquistán esdebinió a rechión més urbanizata d'o Uzbequistán, con o 50 % d'a poblazión conzentrata en ziudaz. A capital crexió dica quintuplicar-se e atras ziudaz triplicoron a suya mida. O esodo rural se produzión por o desastre ecolochico d'a Mar d'Aral que s'encomenzó a desecar por unos reganos de cotón no sostenibles.

A fins d'os años 80 d'o sieglo XX puyó l'autoconzenzia d'os Caracalpacos, e amanixen reibindicazions, destacando-ne:

Que lis tornen as tierras que agora ocupan os uzbecos.
Beluns reclaman deseparar-sen d'Uzbequistán e re-adibir-sen en Rusia en as condizions atorgatas a atras republicas autonomas, belatros reclaman o estatuto de republica independient.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-Os '''caracalpacos''' abitan en [[Caracalpaquistán]] ([[Uzbequistán]]), chunto a la [[Mar d'Aral]] y en as riberas d'o río [[Amu-Darya]]. En o zenso de 1989 yeran 423.000 endibidos. Charran una luenga turquesa d'a branca quipchac. Son musulmans sunnís seguidors d'a escuela Hanafí. Lur traza de bida tradizional ye o pastoreyo nomada, i-abendo tamién pescadors e agricultors sedentarios en menor mida.
+Os '''caracalpacos''' abitan en [[Caracalpaquistán]] ([[Uzbequistán]]), chunto a la [[Mar d'Aral]] y en as riberas d'o río [[Amu-Darya]]. En o zenso de 1989 yeran 423.000 endibidos, o 31 % d'os abitants de Caracalpaquistán. Charran una luenga turquesa d'a branca quipchac. Son musulmans sunnís seguidors d'a escuela Hanafí. Lur traza de bida tradizional ye o pastoreyo nomada, i-abendo tamién pescadors e agricultors sedentarios en menor mida.
 == Luenga ==
@@ Linia 5: / Linia 5: @@
 == Istoria ==
-Son menzionatos por primera begata en Asia Zentral a fins d'o sieglo XVII. Dica os años sisanta d'o sieglo XX o 90 % encara bibiban e treballaban en o meyo rural. Entre 1960 e 1970 a situazión cambeyó e Caracalpaquistán esdebinió a rechión més urbanizata d'o Uzbequistán, con o 50 % d'a poblazión conzentrata en ziudaz. A capital crexió dica quintuplicar-se e atras ziudaz triplicoron a suya mida. O esodo rural se produzión por o desastre ecolochico d'a Mar d'Aral que s'encomenzó a desecar por unos reganos de cotón mal planificatos.
+Son menzionatos por primera begata en Asia Zentral a fins d'o sieglo XVII. Caracalpaquistán fue ocupato por o [[Imperio Ruso]] en 1873. En 1925 os sobieticos proclamoron a ''Oblast'' ("rechión") autonoma de Caracalpac, dentro d'a Republica [[Sozialista Sobietica Autonoma de Cazaquistán]], que a més feba parte d'a [[Republica Federatiba Sozialista Sobietica Rusa]]. Esdebinió republica autonoma en 1932, pero en 1936 fue adibita a Uzbequistán.
+Dica os años sisanta d'o sieglo XX o 90 % encara bibiban e treballaban en o meyo rural. Entre 1960 e 1970 a situazión cambeyó e Caracalpaquistán esdebinió a rechión més urbanizata d'o Uzbequistán, con o 50 % d'a poblazión conzentrata en ziudaz. A capital crexió dica quintuplicar-se e atras ziudaz triplicoron a suya mida. O esodo rural se produzión por o desastre ecolochico d'a Mar d'Aral que s'encomenzó a desecar por unos reganos de [[cotón]] no sostenibles.
+A fins d'os años 80 d'o sieglo XX puyó l'autoconzenzia d'os Caracalpacos, e amanixen reibindicazions, destacando-ne:
+*Que lis tornen as tierras que agora ocupan os uzbecos.
+*Beluns reclaman deseparar-sen d'Uzbequistán e re-adibir-sen en Rusia en as condizions atorgatas a atras republicas autonomas, belatros reclaman o estatuto de republica independient.
 [[Categoría:Pueblos turqueses]]
+[[Categoría:Pueblos d'Asia]]