Companyía Espanyola de Minas d'o Rif

La Companyía Espanyola de Minas d'o Rif (CEMR) estió una sociedat anonima espanyola fundada en 1908 pa la explotación de mineral de fierro en o norte d'Africa, que operaría en o territorio d'o protectorado espanyol de Marruecos. Se disolvió en 1984.

Historia

D'alcuerdo con os acuerdos internacionals d'a Conferencia d'Algeciras Espanya estableix en o norte de Marruecos lo Protectorado Español de Marruecos an se trobaban las montanyas d'o Rif y los chacimientos de Uixán, amán de Melilla. Las accions d'a CEMR se negocioron a partir d'o 21 de chulio de 1908. L'obchectivo prencipal yera la explotación de mineral de fierro en as montanyas de Uixán y Axara, que perteneixen a lo macizo de Beni Buifrur y en a rechión de Guelaya de l'actual provincia de Nador. La mina se trobaba a 15 km a lo sudueste de Nador y a 28 km d'o muelle de Melilla.^[1] Lo consello d'administración de CEMR yera componiu per la élite empresarial d'a Espanya de prencipios de sieglo: Miguel Villanueva (ministro de Marina), Álvaro y Gonzalo Figueroa Torres (conde de Romanones y duque d'as Torres), Juan Antonio Güell y López (conde de Güell) y Gerardo Roiz d'a Parra y d'a Pedraja (fillo de Jerónimo Roiz d'a Parra), entre atros.^[2]

A primers d'o sieglo la zona se trobaba immersa en una gran inestabilidat politica. Pa la explotación d'os chacimientos la sociedat plegó a un alcuerdo con Bou Hamara, tamién conoixiu como Lo Rogui. Bou Hamara heba estau pretendiente a lo trono d'o sultán Abd a lo-Aziz de Marruecos, y dimpués d'estar redotau s'heba asentau en a rechión de Guelaya exercendo lo control sobre lo suyo territorio. L'alcuerdo suposó lo pago a Bou Hamara de 400.000 pecetas en duros de plata y una participación d'o 20% d'os beneficios. Bou Hamara tamién plegó a acuerdos pa la explotación d'os chacimientos de Mont Afra per la Companyía d'o Norte Africano u Compagnie minière de l'Afrique du Nord, de capital francés pa los chacimiento de Afra, tamién en Beni Buifrur. Amás, interpresarios d'o acero alemans como Mannesmann levaban a cabo practicas corruptas pa aconseguir los dreitos d'explotación miners. Bou Hamara estió apresado lo 8 d'agosto per los Beni Urriaguel (clamaus Aith Waryaghar en bereber), la tribu bereber mas poderosa d'a zona, que l'entregarían a l'exercito d'o nuevo sultán Muley Hafid, estando castigau con a decapitación. La Guerra de Melilla se produció pa a conseqüencia de l'ataque a los obrers que construyiban lo ferrocarril a San Juan d'as Minas, pa protecher los intereses miners y comercials d'a CEMR frent a las cabilas, debant d'a inhibición de Muley Hafid a asegurar la zona y la menaza la intervención de Francia en auxilio d'a Compagnie minière de l'Afrique du Nord lo que habría suposau la perda de l'alcordau en a Conferencia d'Algeciras.

En 1914 se produció la devantadera d'o ferrocarril entre Melilla-Limites (Beni Enzar) a San Juan d'as Minas, amán de Segangán, con prochecto de Manuel Becerra Fernández. Entre chulio de 1920 y 1925 construyió lo cargadero de mineral de Melilla con a finalidat d'introducir lo mineral de fierro extraito d'as minas en cargueros, en o qual se realizoron prebas a lo largo de 1925 y estió feito a devantadera en 1926.^[2]^[3]

En o periodo 1918-1967 la CEMR exportó mas de 200.00 toneladas de mineral de fierro a Reino Uniu. Atras companyías mineras espanyolas que exportoron per lo Puerto de Melilla en a epoca estioron Companyía Minera de Setolazar y Minera Hispano-Africana co. Con a independencia de Marruecos en 1956 CEMR cesó las suyas inversions en minas y infrastructuras a causa d'as suyas previsions de nacionalización per parte de Marruecos y parte d'estas estioron administradas per l'interpresario marroquí Fouad Ali Lo-Khattabi en colaboración con o gubierno de Marruecos.^[4] En 1967 Altos Fornos de Vizcaya anunció lo cese d'as suyas compras de mineral y en 1968 lo chacimiento de CERM estió expropiado per Marruecos debant de l'ausencia d'inversions necesarias en peletización. Amás, Marruecos intentó fer-se con as infrastructuras en Melilla d'a CEMR como lo cargadero, un tramo d'o ferrocarril, la central electrica de Melilla y un depósito de combustibles. La concesión d'as minas de Beni Buifrur estió adjudicada a la sociedat publica Marroquí Société d’Exploitation des Mines du Rif (SEFERIF), pagando un canon pa l'uso d'as instalacions de CEMR-ETSA de Melilla. En 1972 Marruecos realizó las inversions necesarias en peletización pa revitalizar la minería d'o Rif y lo Puerto de Nador con financiamiento, entre atros, d'o Eximbank norteamericán.^[5] Lo puerto de Nador se fació a devantadera en 1979 y lo zaguer embarque de SECERIF en Melilla s'efectuó en 1980. CEMR-ETSA se liquidó lo 16 d'octubre de 1984.[10]^[6]