Bodiello chicot

De Biquipedia
(Reendrezau dende Zago)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
O bodiello chicot s'amuestra en color rosa.

O bodiello chiquet,[1] bodiello chicot,[2] bodellet,[2] estentino verde[3] u cordillón[3] ye un organo de l'aparato dichestivo que fa part d'o tubo dichestivo entre o estomago y o bodiello bolsudo a on remata a dichestión quimica y se produz l'absorción d'os nutrients presents en o liquido que lo traviesa (quilo), nutrients que pasan a la sangre en travesar a capa mucosa.

O bodiello chicot ye un tubo luengo d'alto u baixo seis metros de longaria en os humans que prencipia en o forato pilorico en a parti final d'o estomago y remata en a unión ileocecal a on que prencipia o bodiello bolsudo.

O bodiello chiquet presenta una gran largaria y se divide en tres tramos: duodeno, chechún y ílion. A suya superficie interna ye muito ampla por a existencia de plegos internos y unas prolongacions ditas vellosidaz estestinals, que devez presentan as suyas celulas mes externas con a superficie plegada en microvellosidaz estentinals.

O duodeno recibe o quimo que sale d'o estomago, o suco pancriatico que aboca o pancrias, a bilis que aboca a vesicla biliar d'o figado y ames a secreción dichestiva que aboca o mesmo bodiello chiquet (suco estentinal). A mescla d'o quimo con estas secrecions recibe a denominación de "quilo". D'esta traza en o duodeno se produz una important dichestión quimica d'as sustancias complexas d'os alimentos, que se desfán en as moleclas mes sencillas que las forman (aminoacidos, monosacaridos, acidos grasos, ecetra), beluns solubles y que pueden pasar a la sangre.

A bilis abocada en o bodiello chicot esminglana os lipidos en forma d'emulsión, con muitas gotetas chicotas que presentan muita superficie de reacción pa que actúen as enzimas lipasa (d'o suco pancriatico) y enterolipasa (d'o suco estentinal).

Os peptidos que han saliu d'o estomago en o quimo son atacaus por a enzima tripsina d'o suco pancriatico y por a erepsina d'o suco estentinal quedando a la fin aminoacidos libres.

O quilo recorre dimpués o yeyuno y o ílion. As vellosidaz estentinals que bi ha tienen uns capilars sanguinios que recullen os aminoacidos y monosacaridos y cualques acidos grasos. A part venosa d'estos capilars complegan en a vena porta-hepatica, que se reculle en o figado. Os acidos grasos de mida mes gran podrían bozar os capilars sanguinios d'as vellosidaz y pasan a los vasos quiliferos d'o sistema limfatico, plegando indreitament a la sangre.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (es) Brian Mott: El Habla de Gistain Instituto de Estudios Altoaragoneses, 1989, pp 210
  2. 2,0 2,1 (es) BLAS GABARDA, Fernando y ROMANOS HERNANDO, Fernando, Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano; Gara d'Edizions. Zaragoza, 2008. ISBN 978-84-8094-061-0
  3. 3,0 3,1 (es) María Pilar Benítez L'Ansotano. Estudio del habla del Valle de Ansó. Gobierno de Aragón, 2001, p 303

Bibliografía[editar | modificar o codigo]