Ir al contenido

Viburnum lantana

De Biquipedia
(Reendrezau dende Tintilaina)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Viburnum lantana
Follamen y fruitos encara no maduros de vetelaina
Denominacions populars
vetelaina / vetalaina, vitilaina, vetichaina, petichaina, pitichaina, vetatana, tintilaina, chinchilaina, vetelainera / petichainera, petichera, mierdagato / merdagato
Clasificación cientifica
Eucariotas
Plantae
Magnoliophyta
Magnoliopsida
Dipsacales
Adoxaceae
Viburnum
V. lantana
Descripción
Viburnum lantana
Linné,

A vetelaina[1][nota 1] u vetelainera[1][nota 2] (nombre cientifico Viburnum lantana Linné) ye una planta anchiosperma y dicotiledonia d'a familia d'as Adoxaceae.

O fitonimo d'esta especie en aragonés ye en muitos puestos tintilaina, interpretable a partir d'o latín tinctilaginem, y con o sufixo -aina propio de fitonimos como borraina, ferraina y plantaina. Atras denominacions d'este especie presentan igualment o sufixo -aina. Tamién tiene os nombres de petichaina[2], petichainera, vetatanyo[1] y mierdagato[1][nota 3].

Descripción

[editar | modificar o codigo]

Ye un matiguer de fuella caducifolia, que puede alcanzar os 4 a 5 m de altura. As ramas son molsudas, grisiscas y flexibles. As fuellas son oposadas, aovadas y lanceoladas de bels 6–13 cm d'amplo y 4-9 de largo con puntetas en forma de sierra. Debaixo de a fuella ye molsuda con niervols bien marcaus. As chicotas flors (5 mm) hermafroditas, de color blanca sora, naixen en corimbos terminals y densos de 4–10 cm de diametro. A corola consta de 5 petalos rechuntaus, que forman un canyuto largo en o naixedero. Floreix en primerías de o verano y ye polinizada por insectos. O fruto ye royo y se fa negro cuan madura, no ye verenoso pero si bella mica toxico. Os muixons ixemenan as simients malas que se minchan o fruto y las van esparraficando con as suyas cacaletas.

A suya madera ye de color amarillisca y feba una tintura emplegada te tintar lanas, teixius y cuero. Con as ramas se feban tochos muito apreciaus, por a textura de a suya pela, a color brillant y a suya flexibilidat y poco peso.

  1. Con as variants vetalaina, vitilaina, vetichaina, petichaina, pitichaina, vetatana, tintilaina y chinchilaina.
  2. Con as variants petichainera y petichera.
  3. Con a variant merdagato

Referencias

[editar | modificar o codigo]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 (an) Diccionario aragonés-castellano-catalán. Estudio de Filología Aragonesa. Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de 2024 (accesible vía web).
  2. (es) José Vicente Ferrández Palacio: La flora y vegetación del valle de Chistau, pp. 325-337, Revista del Centro de Estudios de Sobrarbe n°11 (PDF),2007,ISSN 1136-4173

Vinclos externos

[editar | modificar o codigo]