Tibalt I de Navarra

De Biquipedia
(Reendrezau dende Tibalt IV de Campaña)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo ye sobre un rei de Navarra y conte de Campanya y Bria. Ta atros usos se veiga Tibalt I.
Tibalt I de Navarra
Rei de Navarra y conte de Campanya y Bria

Sello de Tibalt

1234-1253
Predecesor Sancho VII o Fuerte
Succesor Tibalt II de Navarra

1234-1253
Predecesor Tibalt III de Campanya
Succesor Tibalt II de Navarra

Naixencia 30 de mayo de 1201
Muerte 8 de chulio de 1253
Pai Tibalt III de Campanya
Mai Blanca de Navarra

Tibalt de Campanya, naixito de Troyes (hue Campanya-Ardenas, Francia) o 30 de mayo de 1201 y muerto en Pamplona o 8 de chulio de 1253, estió rei de Navarra con o nombre de Tibalt I de Navarra (1234-1253) y conte de Campanya (1201-1253) con o nombre de Tibalt IV de Campanya, a mas de conte de Bria (1201-1253). Fue clamato Tibalt I o Postumo y Tibalt I o Trobador.

Orichens familiars[editar | modificar o codigo]

Tibalt yera fillo de Tibalt III de Campanya, conte de Campanya y de Bria, y de Blanca de Navarra, filla de Sancho VI de Navarra y Sancha de Castilla.

Actividaz[editar | modificar o codigo]

Primeras anyadas[editar | modificar o codigo]

Naixito fillo postumo (su pai Tibalt III heba muerto en Troyes o 24 de mayo de 1201 mientres feba os preparativos ta a suya participación en as Cruzatas), o suyo padrino estió Felipe II, rei de Francia, y s'educó en a Cort de Francia, por Blanca de Castilla, esposa d'o futur Loís VIII de Francia, que yera prima con a suya mai.

Os condaus de Campanya y Bria[editar | modificar o codigo]

Uno d'os suyos primos, Erardo de Brena, creyeba tener dreitos a la succesión d'os condaus de Campanya y de Bria, y dende 1216 dica 1221 bi habió una guerra (a Guerra de Succesión de Campanya), que ganó Tibalt, con l'aduya de Felipe II de Francia, d'Eudes III de Borgonya y de Frederico II d'o Sacro Imperio Romano Chermanico.

As guerras de Francia[editar | modificar o codigo]

En 1224 partecipó en as guerras de Francia contra Anglaterra, y prenió parte en o setio de La Rochelle.

Tamién aduyó a lo rei de Francia mientres a Cruzata d'os albichenses, encara que albandonó l'Exercito francés dende o prencipio d'a campanya. En 1228 negoció con Remón VII, conte de Tolosa, as condicions d'o Tractau de París de 1229 ta rematar a guerra.

En 1226 prebó de reunir a os nobles franceses ta evitar a coronación de Loís IX de Francia, pero dimpués s'alió con iste, en contra d'os nobles (que heban estato os suyos enemigos mientres as guerras por a succesión d'a Campanya). Os nobles franceses se vengoron atacando y espullando o suyo condau de Campanya, que sostenió con l'aduya d'o rei francés.

O reino de Navarra[editar | modificar o codigo]

O 12 de febrero de 1234 morió Sancho VII, rei de Navarra, que heba signato un pacto con Chaime I, rei d'Aragón, pacto de succesión reciproca entre ambos reis ta o suyos reinos. Asinas, seguntes o pacto Chaime I yera o nuevo rei de Navarra, pero a nobleza navarra s'oponió, y o succesor estió Tibalt, que yera sobrín de Sancho VII (Sancho yera chirmán d'a suya mai, Blanca de Navarra). Estió asinas o fundador d'a dinastía de Campanya en o reino de Navarra.

A suya politica estió de pactos con as potencias limitrofes (Anglaterra, Francia, Aragón y Castiella) ta consolidar o suyo reino en Navarra. Estió o creyador d'as merindaz en o reino de Navarra ta substituyir a las tenencias, que yeran as institucions tradicionals en o reino (y en Aragón). Establió cuatro merins ta mandar en as cuatro merindaz en que trestalló o reino.

Dende o punto de vista churidico, estió o iniciador d'a compilación d'as leis tradicionals de Navarra, formando asinas os prencipios d'o Fuero Cheneral de Navarra. Confirmó os fueros de Baigorri (despoblato d'Oteiza chunto a Lerín) en 1234, atorgó o títol de villa a Etayo, confirmó a los labradors de Villatuerta o fuero de costería, fació de reyalenco as villas de Mirafuentes y Ubago, concedió a lo concello de Miranda pa fer una zut, concedió a los collazos de Artaxo que fuesen de reyalenco, unificó a peita de Galipienzo tot en textos escritos en navarro-aragonés.[1]

En o suyo gubierno d'o reino, recibió l'aduya d'a nobleza d'o condau de Campanya, y istos nobles recebioron importats cargos politicos en o reino.

Ta consolidar a paz con o reino de Castiella, signó un tractau con Ferran III de Castiella, seguntes o cual se casarían l'infant de Castiella Alifonso X y Blanca de Navarra, y Castiella daría Guipuzcua a Navarra mientres Tibalt vivise (encara que no pas tamién Alaba, como quereba Tibalt): asinas o reino de Navarra tendría salida ta la mar Cantabrica. Sindembargo, o pacto no se cumplió, y Blanca casó en 1236 con Chuan I, duque de Bretanya.

Por as suyas malas relacions con l'arcebispato de Pamplona, en 1250 l'excomulgó un concilio provincial, encara que o Papa Inocencio IV li concedió a escape o privilechio de que nomás por mandato d'o Papa podeba estar excomulgato, deixando asinas sin efecto a excomunión.

As Cruzatas[editar | modificar o codigo]

Dimpués d'una crida d'o Papa Gregorio IX, Tibalt partecipó en una Cruzata ta Tierra Santa, encara que no bi habió grans resultatos.

O Trobador[editar | modificar o codigo]

Tibalt fue clamato o Trobador porque yera trobador, encara que no en occitán sino en francés. Ye l'autor de 71 composicions liricas (37 de tema amoroso). Estió o trober[2] mas famoso d'a suya epoca.

A suya muerte[editar | modificar o codigo]

Tibalt I de Navarra morió en Pamplona, a capital d'o reino de Navarra, y bi ye apedecato, en a seu de Pamplona. Morió cuan tornaba d'un viache ta o condau de Campanya.

Matrimonios y fillos[editar | modificar o codigo]

Arredol de 1220 casó con Chertrudis de Dagsburgo, filla d'o conte de Dagsburgo y de Metz, encara que la repudió por no poder apoderar-se d'o condau de Metz.

Fació un segundo matrimonio arredol de 1223 con Agnés de Beaujeu, prima de Luis IX de Francia, filla de Guichard de Beaujeau, sinyor de Beaujeu, y de Sibila d'Hainaut. Estioron os pais de:

Dimpués d'a muerte d'Agnés en 1231, casó en 1232 con Margalida de Borbón-Dampierre, filla d'Archambaud VIII, sinyor de Borbón. Fueron os pais de:

Tamién tenió bels fillos ilechitimos, d'entre os cuals:


Predecesor:
Sancho VII o Fuerte
Rei de Navarra
1234 - 1253
Succesor:
Tibalt II de Navarra
Predecesor:
Tibalt III de Campanya
Conte de Campanya
1201 - 1253
Succesor:
Tibalt V de Campanya
Predecesor:
Tibalt III de Campanya
Conte de Bria
1201 - 1253
Succesor:
Tibalt V de Campanya


Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. Luís Javier Fortun Pérez de Ciriza "COLECCION DE FUEROS MENORES DE NAVARRA Y OTROS PRIVILEGIOS LOCALES". Revista Principe de Viana. Año nº 43, Nº 166-167, 1982 , pags. 951-1038 [1]
  2. Un trober (d'o francés trouvère) ye un trobador que fa as suyas composicions en francés y no pas en occitán, a luenga d'os trobadors.