Pueblos castigaus

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Os pueblos castigaus ye a denominación comun pa diferents pueblos que fueron deportaus por orden de Stalin mientres u dimpués d'a Segunda Guerra Mundial acusaus de colaborar con as Potencias de l'Eixe, a vegadas falsament.

Antecedents[editar | modificar o codigo]

En chunio de 1941 os alemans creboron con o Pacto Ribbentrop-Molotov y invadioron Ucraína y Crimea (Operación Barbarroya). En chulio de 1942 Hitler ordenó una ofensiva pa conquerir Stalingrado y una doble ofensiva en o Caucas, por toda a costa dica Batum y por tot o norte d'a cordelera dica Bakú (a on esperaban espleitar os chacimientos petroliferos).

As fuerzas alemanas abanzoron a escape por Ciscaucasia, pero no consiguiron prener ni Grozni ni Vladicavkaz. Pronto fuoron aturadas en a Mar Negra. A batalla de Stalingrado fue desastrosa en los alemans habioron d'evacuar o territorio que heban ocupau en o Caucas. Mientres os alemans yeran en o Caucas i heba poblacions locals que los recibioron como salvadors porque los liberaban d'a opresión stalinista y atras que lis ofreixioron resistencia. Os alemans teneban tamién o refirme de cosacos rusos y integrants de minorías etnicas exiliaus dende o periodo comunista u dica enantes, (tartaros panturquistas y armenios) y preboron de reclutar tropas auxiliars con prisioners d'ixas minorías.

Deportacions[editar | modificar o codigo]

En agosto de 1941, en o encomienzamiento d'a guerra en a Unión Sovietica, os alemans d'a Volga fuoron deportaus ta Cazaquistán. Cuan os sovieticos ya iban ganando a guerra, Stalin ordenó a deportación de diferents pueblos, toz musulmans de fueras d'os calmucos, que yeran budistas. A escusa yera a colaboración con os alemans, pero d'ixos pueblos, bi n'heba beluns que no heban teniu contacto con os alemans (os meskhetas), u que heban constituito movimientos partisans contra os alemans (os chechens). En o caso chechén posiblement influyoron as revueltas antisovieticas d'as decadas de 1920, 1930 y 1940 que no teneban relación con os alemans. En realidat i heba un deseyo de fer desapareixer unas identidaz etnicas que Stalin chuzgaba periglosas pa controlar o sector entre a Mar Negra y Mar Caspia, (que a historia recient heba demostrau que yera vulnerable a la penetración d'ideyas u exercitos turcos u alemans). Toz ixos pueblos yeran incomodos tanto pa os rusos, pa os cheorchianos u pa os dos.

En noviembre de 1943 fuoron deportaus os carachais, en aviento de 1943 os calmucos, en febrero de 1944 os chechens y inguixes, (425.000 personas en un día), en marzo de 1944 os balcars, en mayo de 1944 os tartaros de Crimea, en noviembre de 1944, os meskhetas. As operacions fuoron rapedas y afectoron a toz os individuos d'ixas etnias. S'imposó un silencio total sobre o tema.

As poblacions deportadas s'implantoron en zonas de poblamiento especial, aisladas d'as poblacions vicinas, quedando sozmesas a vichilancia, sin dreitos civicos y con prohibición d'amostranza en a luenga propia. Os calmucos fuoron ixemenaus por diferents localidaz entre poblacions rusofonas.

Rehabilitacions[editar | modificar o codigo]

En 1956 Nikita Kruschev denunció a deportación d'os calmucos, carachais, balcars, chechens y inguixes en o XX Congreso d'o Partiu Comunista d'a Unión Sovietica. A fins de 1956 un decreto autorizó que ixos pueblos tornasen a la suya tierra, cosa que se produció sobretot en 1959. A cuestión d'os tartaros de Crimea, os meskhetas y os alemans d'a Volga quedó empantanada, y dica a descomposición d'a URSS no s'han produciu grans cambios. O gubierno d'a Ucraína independient permitió que bels mils tartaros s'establisen en Crimea. Tamién bels meskhetas son tornando ta Cheorchia. Os alemans d'a Volga deportaus en Cazaquistán no pueden tornar a las riberas d'a Volga y emigran t'Alemanya.