Papaver rhoeas

De Biquipedia
Versión d'o 16:52 23 feb 2018 feita por EBRO (descutir | contrebucions)
Ababol
Ababol
Ababol
Reino: Plantae
División: Magnoliophyta (magnoliofitas)
Clase: Magnoliopsida (magnoliopsidas)
Orden: Papaverales (papaberals)
Familia: Papaveraceae (papaveracias)
Chenero: Papaver
Especie: Rhoeas
Nomenclatura binomial

Papaver rhoeas

L'ababol[1][2] u ababolera (Papaver rhoeas) ye una planta dicotiledonia d'a familia d'as papaveracias. Abunda en os campos y en as márguins d'os camins, y se distingue per a color bien roya d'a suya flor.

Fitonimia

O fitonimo ababol promana de l'arabe hispanico hababáwr(a), forma arabizata d'o latín papaver. O vocable contina encara vivo en a parla rural castellana y catalana d'influencia aragonesa (per tot l'Aragón castellanofono y catalanofono, en Navarra, Murcia y lugars d'a Catalunya nordoccidental y d'o País Valenciano). Por atra part ababol ye una faltada[1][2] propia de l'aragonés y o castellán d'Aragón por comparanza metaforica con o consumidor d'opiacios, herencio d'un antigo uso de l'adormidera en ixas envueltas d'Al Andalus.

Atros nombres en aragonés son anchovas, babol, catabols, escatabous, fraires, rosilla.[3]

José Pardo Sastrón comenta que en Torrociella d'Alcanyiz ababol ye a flor y rosilla ye a hierba.[4] A forma rosilla tien como cognato o catalán cheneral rosella, que en a parla d'o Matarranya ye ruella.

Descripción

Ye una planta anyal, d'aparencia fráchil y bonica, que ye estata fuent d'inspiración ta muitos pintors europeus y de chuegos ta los ninons, pero que os labradors consideran mala hierba, ya que infesta per tot os sembratos.

Puede producir efectos narcoticos, debitos a los alcaloides que contién. Ista caracteristica ye l'orichen probable de l'uso informal d'a parola con o significato de presona fata, d'intelichencia "adormita" u que pierde facilment l'atención.

A planta ye tipica de culturas cerealistas, espardita per buena parte d'Europa, Asia y l'America d'o Norte.

Referencias

  1. 1,0 1,1 (es) BARCOS, Miguel Ánchel, El Aragonés Ansotano: estudio lingüístico de Ansó y Fago; Gara d'Edizions. Zaragoza, 2007, p 163.ISBN 978-84-8094-058-0
  2. 2,0 2,1 (es) BLAS GABARDA, Fernando y ROMANOS HERNANDO, Fernando, Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano; Gara d'Edizions. Zaragoza, 2008. ISBN 978-84-8094-061-0 p 57.
  3. Prochecto Anthos d'o Reyal Chardín Botanico, o CSIC y a Fundación Biodiversidat
  4. (es) José Pardo Sastrón: Catalogo o enumeración de las plantas de Torrecilla de Alcañiz asi espontáneas como cultivadas. Tip.de E.casañal y compañía. 1895. Reedición de 1995 de lo Instituto de Estudios Turolenses.