Hongaros (pueblo nomada)

De Biquipedia
(Reendrezau dende Ongrios)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Ilustración d'as hordas hongaras trescurzando os Carpatos adrezatos por o Khan Arpad.

Os hongaros estioron un pueblo nomada d'as estepas d'Europa Oriental que emigró ta l'ueste establindo-se en a Cuenca Panonica sozmetendo a los pueblos que i heba, a qui asimiloron convertindo-se en os actuals hongaros. Charraban hongaro, una luenga uralica con elementos turquicos. Se crei que teneban como relichión o tengrianismo.

Hongaros y pueblos vecins en l'anyo 893

En o sieglo IX yeran una federación de 10 tribus que dondeyaban por as estepas a l'ueste d'o río Don. Ye posible que hesen tenito una clase dirichent de luenga turquica. Por un tiempo yeran establitos en Ucraina occidental y Moldavia y debeban estar baixo a influencia d'os gazaros. Con motivo d'una guerra entre l'Imperio Romano d'Orient y Bulgaria en tiempos de Simeón I os bizantins clamoron a lo hongaros pa fer pinza a los bulgaros. En o "libro d'os emperadors" se'n parla:

De la cual cosa l'emperador ha havido grant desplazer e ha enviado tantost embaixadores con grandes donos e presentes a los de Hongría que estavan cerca del río de Istro pregandolos que.l fuesen contra los búrgaros por dapnificar su tierra
Bulgaros fuyindo d'os Hongaros en l'anyo 895

Os bulgaros clamoron a los pacinacos pa que tamién fesen pinza a los hongaros, d'una traza que os hongaros fuoron empentatos ta l'ueste por ellos y rematoron establindo-sen en Panonia a fins d'o sieglo IX conducitos por o Khan Arpad.

Dende a suya base en Panonia adrezoron expedicions de saqueyo por Europa Central, Italia (a on o 12 de marzo de 924[1] prenioron y espulloron Pavía, una d'as pocas ciudaz portificadas que podioron prener), Francia y dica una d'estas expedicions plegó ta Uesca. Destruyoron o prencipau de Moravia la Gran. As expedicions de saqueyo rematoron cuan l'emperador Otón I los derrotó en Lechfeld en l'anyo 955. En l'anyo 925 o rei Tomislav de Croacia ya heba aturau a expansión hongara en o Sud de Panonia, fixando a muga entre croatas y hongaros en o río Drava.

O reis hongaros con o tiempo formoron un estato monarquico cristiano imitando o modelo d'atras monarquías europeas, os hongaros se sedentarizoron y asimiloron a los eslaus y talment tamién a los vlacos y pueblos chermanicos que podeban quedar en Panonia orichinando un pueblo hongaro que fueras d'a luenga poco teneba que veyer con os hongaros nomadas orichinals. A formación d'un estato hongaro fuerte en a Cuenca Panonica aturó a entrata d'os nomadas d'Europa Oriental esbarrando ixas migracions enta l'Imperio Romano d'Orient u Imperio Bizantín dica o sieglo XIII, cuan entroron os mongols.

O biznieto d'Arpad, Geza se convirtió a lo catolicismo en 975, y lo suyo fillo, Esteban, fue declarato rei por o Papa de Roma en l'anyo 1000.[2]

Se veiga tamién[editar | modificar o codigo]

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (es) Lucien Musset: Las invasiones. El segundo asalto contra la Europa cristiana. Editorial Labor, S.A., Barcelona, 1982, 1a reimpresión, p.21. ISBN 84-335-9321-8
  2. (es) Lucien Musset: Las invasiones. El segundo asalto contra la Europa cristiana. Editorial Labor, S.A., Barcelona, 1982, 1a reimpresión, p.27. ISBN 84-335-9321-8