Nueit d'os vidres crebaus

A nueit d'os vidres crebaus (en alemán Kristallnacht) estió un pogrom organizau por as autoridaz nazis d'o Tercer Reich en a nueit d'o 9 a o 10 de noviembre de 1938 contra a población chodiga que i viviba. Se considera como uno d'os trangos que conducioron dreitament enta l'Holocausto.
Mientres dita nueit, miembros d'as Sturmabteilung y d'as Schutzstaffel d'o Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei d'Adolf Hitler, con aduya d'atras organizacions nazis, como a Chovenalla Hitleriana, a Sicherheitsdienst u a Gestapo, y tamién d'as propias fuerzas regulars d'a policía, engarcholoron a milers de chodigos por toda Alemanya, destruyindo a mas as suyas propiedaz personals u colectivas: botigas, sinogas, centros de reunión... Tamién facioron una mortalera de cuasi 100 personas, en o que estió una prebatina ta comprobar a capacidat d'a población alemana t'asimilar un posterior ataque mes gran contra os chodigos. Alto u baixo 30.000 chodigos fuoron engarcholaus en os campos de concentración.
A excusa ta istos feitos estioron os disparos que Herschel Grynszpan, un chodigo aleman refuchiau en Francia, fació en París contra Ernst vom Rath, un diplomatico d'a embaixada alemana, qui morió o 9 de noviembre de resultas d'as suyas feridas. As primeras afirmacions d'os dirichents nazis yeran que os ataques yeran una "reacción espontania d'o pueblo alemán dimpués de l'atentau chodigo".
Antiparte, os chodigos fuoron condenaus a pagar una multa colectiva de 3.000 millons de marcos, ta indemnizar a o estau alemán por os danyos que heba padeixiu. Garra chodigo fue indemnizau por os danyos en as suyas propiedaz u en as suyas personas. Internacionalment, a mayor parte d'os países facioron condenas (a Espanya de Francisco Franco, encara en guerra con a Segunda Republica Espanyola, aplaudió istos feitos; a Republica los condenó).[1]
Vinclos externos
[editar | modificar o codigo]Se veigan as imáchens de Commons sobre a nueit d'os vidres crebaus.
Referencias
[editar | modificar o codigo]- ↑ (es) La España en guerra ante la 'Kristallnacht', en o diario El País de l'11 de noviembre de 2008, por Alejandro Baer.