Estau Independient de Croacia

De Biquipedia
(Reendrezau dende NDH)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Estau Independient de Croacia
Nezavisna Država Hrvatska
gubierno titere de l'Alemanya Nazi
1941 — 1945
Bandera Escudo d'armas
Situación de Estau Independient de Croacia
Situación de Estau Independient de Croacia
Capital Zagreb
Idioma oficial
 • Atros idiomas
Croata
Hongaro
Relichión Catolicismo
Gubierno Monarquía
Rei
 •

Tomislav II
Poglavnik
 • 1941-1945

Ante Pavelić
 • Fundación 10 d'abril de 1941
 • Desaparición 8 de mayo de 1945
Superficie
 • 1941

115 133 km²
Población
• 1941 est.
     Densidat

6966729 hab.
60,5 hab/km²

O Estau Independient de Croacia (Nezavisna Država Hrvatska en croata, a sobén abreviau como NDH) estió un estau aligau de l'eixe creyau dimpués que en 1941 Italia, Alemanya y Hongría invadisen Yugoslavia y permitisen que os ustaixas (ultranacionalistas croatas) formasen un gubierno. O gubierno ustaixa tenió o refirme d'a Ilesia Catolica local, y en especial de sectors Franciscanos[1]. A personalidat principal d'o rechimen ustaixa estió o Ante Pavelić (o poglavnik). O gubierno ustaixa excluyó a la minoría serbia y prebó de fer-la desapareixer.

Entre os principals cargos ustaixas bi heba una buena representación de croatas de Bosnia-Herzegovina, encomenzando por o mesmo poglavik, y esto lis permitiba tener buenas relacions con os bosnios musulmans, beluns d'os quals encara se consideraban croatas y s'unioron a los ustaixas.

O Estau Independient de Croacia desapareixió por a derrota de l'exe en a Segunda Guerra Mundial y por a formación d'un prochecto de Yugoslavia común pa eslaus meridionals de totas as nacionalidaz.

Formación[editar | modificar o codigo]

A primers de 1941 Hitler ordenó a Yugoslavia que s'adhibise a lo Pacto Tripartito, pensando en atacar Grecia. O rechent Pavlo aceptó, pero os nacionalistas serbios se rebeloron o 27 de marzo, dimpués Pero II ye proclamau rei, pero o 6 d'abril de 1941 os exercitos hongaros, alemans y italianos invadioron Yugoslavia, que se rindió o día 17. Yugoslavia fue dividida en zonas, y se creyó un estau satelite croata gobernau por os ustaixas ixamplau con Bosnia-Herzegovina y Sirmia, pero que ha habiu de ceder territorios a Hongría y Italia, (zonas de Dalmacia).

Encara que en a denominación oficial d'o estau figurás a palabra ("independient"), en realidat as tropas alemanas ocupaban o nord-este y as tropas italianas o sudueste. O feito que os ustaixas hesen habiu de permitir que Italia s'anexionás Dalmacia fació que muitos nacionalistas croatas no refirmasen a los ustaixas[2].

Persecución d'as minorías[editar | modificar o codigo]

Os ustaixas emprendioron o exterminio de serbios de Croacia y de Bosnia. Muitos serbios fuoron ninviaus a lo Campo de Concentración de Jasenovac. Con menos meyos que os alemans pa fer mortaleras, as trazas d'os ustaixas impresionoron a los mesmos nazis alemans.

Tamién colabororon en a persecución nacional-socialista d'os chudeus (en Ragusa y Sarajevo i heba sefarditas), que en part fuoron ninviaus a campos de concentración nazis fuera de Croacia. Os ustaixas tamién persiguioron a los chitans.

Guerra civil[editar | modificar o codigo]

A Segunda Guerra Mundial se viviba en o Estau Independient de Croacia como una autentica guerra civil. Os ustaixas yeran en guerra contra os dos movimientos de resistencia a los nazis: a resistencia comunista representada por os partisans y a resistencia monarquica serbia representada por os chetniks.

Mientres os ustaixas prebaban d'exterminar a los serbios, os guerrillers monarquicos serbios (chetniks) exterminaban a los musulmans bosnios en as zonas que controlaban[3]. Os bosnios luitaban contra os serbios pa vengar-sen[4].

Yugoslavos de totas as nacionalidaz, croatas tamién s'aplegoron en a formación d'un exercito partisán que defendeba una Yugoslavia plural y que tienen un caudiello croata, Josip Broz Tito. A primers de l'anyo 1942 os partisans fuoron forachitaus de Serbia y plegoron dica Bihać, a on organizoron un exercito[5]. Os combates entre ustaixas y partisans continoron en tot l'anyo 1942 en Bosnia, a on yeran bien establius. A Batalla de Kupres estió una victoria significativa pa os ustaixas. En noviembre de 1942 os partisans creyoron o Antifasisticko Vijece Narodnog Oslobodjenja ("Consello Antifascista de Liberación Nacional"), y controlaban una buena part de Bosnia, Croacia y a costa dalmata[6].

Os partisans fuoron refusaus por una contraofensiva alemanya. Entre o 20 de chinero de 1943 y abril de 1943 se produció a Operación Weiss contra os partisans de Tito con a participación d'os chetniks como aliaus de l'exercito italiano (y indreitament de l'exercito alemán). Os partisans optoron por dirichir os suyos ataques enta o sud derrotando a los italianos en Prozor, y ir movendo-se enta l'este, derrotando a los chetniks en a Batalla d'o río Neretva cerca de Jablanica, o que lis permitió de refuchiar-se en Montenegro.

En 1943 muitos italianos cambioron de bando (capitulación italiana) y esto permitió a los partisans de tornar a abanzar en liberar a costa dalmata en octubre-noviembre de 1944. Os ustaixas seguiban resistindo encara dimpués d'a rendición d'Alemanya, fendo-lo o 15 de mayo de 1945 en Eslovenia. Ante Pavelić recibió asilo diplomatico en a Espanya franquista.

Os combates duroron dica o 25 de mayo de 1945 con a derrota d'os zaguers croatas y bosnios en a Batalla d'Odžak (en Posavina), a zaguera batalla d'a Segunda Guerra Mundial en Europa.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (es) Francesc Bonamusa: Pueblos y naciones en los Balcanes. Siglos XIX y XX. Akal 2010, p 144-145.
  2. (en) Jozo Tomasevich: War and Revolution in Yugoslavia, 1941-1945. Stanford University Press, 2001.
  3. (es) Felipe Fernández-Armesto: Los hijos de Zeus. Pueblos, etnias y culturas de Europa. 1996 Grijalbo. p 307
  4. (fr) Dennis P. Hupchick, Harold E. Cox: Les Balkans. Atlas historique. Ed Economica, 2008, p 96.
  5. (es) André Sellier, Jean Sellier: Atlas de los pueblos de Europa Central. Acento editorial, p 158.
  6. (es) Carlos Taibo, José Carlos Lechado Los conflictos yugoslavos: una introducción. Editorial Fundamentos 1993. p 18

Bibliografía[editar | modificar o codigo]