Muy Ilustre, Antiquísima y Real Hermandad de la Preciosísima Sangre de Nuestro Señor Jesucristo y Madre de Dios de Misericordia

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Muy Ilustre, Antiquísima y Real Hermandad de la Preciosísima Sangre de Nuestro Señor Jesucristo y Madre de Dios de Misericordia

Chirmans en a capecera d'a procesión d'o Santo Entierro
Información cheneral
Establita	Sieglo XIII?
Seu canonica	Ilesia de Santa Isabel de Portugal
Seu social	Plaza d'o Pilar, 16
Cofadres	50 (Sangre de Cristo) 30 (Sección d'o Leito) 20 (Guardia Romana)
Pasos	17 en propiedat
Uniforme	Tunica negra y morada, tercerol negro
Web	http://www.sangredecristozaragoza.es

A Muy Ilustre, Antiquísima y Real Hermandad de la Preciosísima Sangre de Nuestro Señor Jesucristo y Madre de Dios de Misericordia (en aragonés Mui Iluste, Antiquisma y Reyal Chirmandat d'a Preciocisma Sangre d'o Nuestro Sinyor Chesucristo y Mai de Dios de Misericordia) ye una cofadría d'a Semana Santa zaragozana.

Historia

No se sape a calendata exacta d'a fundación d'a chirmandat, anque apareixe documentata en o sieglo XVI ya bi heba seguntes a tradición una capiella propia en a ciudat en l'anyo 1280, por o que puede estar que a chirmandat fuese establita a la fin d'o sieglo XIII u puet que antis.

En 1554 a chirmandat apareixe adscrita a lo Convento de Sant Agostín, os chirmans ya s'encargan de reglamentar as procesions de Semana Santa. Ye en l'anyo 1622 cuan s'entregan a la chirmandat os estandartes d'as cuatro partis d'o mundo, iste mesmo anyo prencipia probablement a fer-se a procesión d'o Santo Entierro en Zaragoza.

Mientres muitos anyos, y encara huei, a obra social d'a chirmandat ha estato la de recullir os calávers albandonatos d'a ciudat de Zaragoza. Anque ya feban ista misión d'antis mas, ye en l'anyo 1625 cuan obtienen o dreito de fer-lo. En 1648 cambean d'adscripción a lo Convento de Sant Francisco y mas tardi en 1677 amaneixen as nuevas ordinacions d'a chirmandat.

Como ta la resta d'a ciudat, a Guerra d'a Independencia espanyola fació una gran desferra ta la chirmandat. A mayor parti d'o suyo patrimonio se destruyó ya que as bombas cayoron sobre o Convento de Sant Francisco lo 10 de febrero de 1809. Atras obras d'arte como lo Santo Cristo d'o Leito recibioron feritas de bala y bayoneta. Dimpués d'a guerra la chirmandat se tresladó ta Santa Isabel de Portugal (Sant Caitano) estando ista la suya seu actual.

En l'anyo 1819 se produce un litichio con a Venerable Orden Tercera por a organización d'a procesión d'o Santo Entierro. O conflicto se resuelve en favor d'a Sangre de Cristo, que dende 1827, mismo anyo en que Ferrando VII lis da o títol de "Reyal", ye a unica congregación que tien dreito a organizar dita procesión. A relación con os reis d'Espanya en iste sieglo ye estreita. En 1860 a reina Isabel II dona a la chirmandat o estandarte reyal, un d'os simbolos mas importants d'ista y en l'anyo 1890 ye o rei Alifonso XIII qui ye feito Chirman Mayor Honorario.

En os anyos 1932, 1933 y 1934 mientres a Segunda Republica, no se celebró a procesión d'o Santo Entierro ya que yera vedato procesionar con o estandarte reyal. En 1937 s'establió a primera cofadría penitencial, filial d'a Sangre de Cristo, a Cofradía de Nuestra Señora de la Piedad y del Santo Sepulcro. Muitas d'as atras cofadrías d'a ciudat de Zaragoza fuoron establitas os siguients anyos tamién como filials d'a Sangre de Cristo y muitos d'os suyos pasos son propiedat d'a chirmandat.

Sección d'o Leito

Tampoco se sape muito sobre cuan s'establió a Sección d'o Leito, puet estar que a calendata sía o sieglo XII, antis u dimpues d'a formación d'a propia chirmandat d'a Sangre de Cristo, pero se sape que esistiba en a Baixa Edat Meya. Probablement ista sección yera conoixita d'antis mas con o nombre de Chirmandat d'o Santo Sepulcre por lo que podeba tener bella relación con a Orden d'o Santo Sepulcre zaragozana.

En a procesión de 1666 o leito fue levato por os suyos cofadres, por lo que pareixe que existiba independencia entre esta sección y a propia Sangre de Cristo. O documento que mas datos d'a Sección nos da ye a Concordia de 1862 en o que se diz que se converte en una sección d'a chirmandat d'a Sangre de Cristo con a función d'acompanyar a lo Santismo Cristo d'o Leito.

O paso d'o Cristo d'o leito ye un anonimo, de prencipios d'o sieglo XVII u zaguerías d'o XVI. D'estilo barroco, ye una fegura articulata que s'emplegaba d'antis mas en a representación d'a baixata d'a cruz que se feba en a procesión d'o Santo Entierro. Imachen mui venerata en a ciudat, sale toz os anyos rematando a procesión d'o Santo Entierro chunto a los chirmans d'a suya sección d'a Sangre de Cristo y cosirata por a Guardia Romana. Tamién ha salito a las carreras de Zaragoza por atros motivos, relacionatos a sobén con sequeras u epidemias como en os anyos 1661, 1713, 1748, 1868, 1885 y 1976.

En a Guerra d'o Francés, mientres o segundo setio de Zaragoza fue rescatato por bels ciudadans d'as ruinas d'o Convento de Sant Francisco dimpués de que iste fuese bombardiato y se tresladó ta o Palacio Arcebispal y dimpués ta la basilica d'o Pilar. En 1810 se treladó ta la ilesia d'a Santa Cruz y o 24 d'aviento de 1813 ta Santa Isabel, a on ye actualment.

En 1909 o Cristo d'o Leito ye nombrato Heroe d'os Setios de Zaragoza con motivo d'o primer centenario d'os Setios.

Guardia Romana

No se conoixe a calendata d'establimiento d'a Guardia Romana d'a Sangre de Cristo, pero en a procesión d'o Santo Entierro de 1700 ya saliban seis guardias armatos. Entre os anyos 1860 y 1970 tamién saliba a Guardia Pretoriana, diferent d'a Romana, costodiando a lo paso de "Jesús con la Cruz a Cuestas".

A suya misión ye cosirar o Santísmo Cristo d'o Leito cuan ha de salir a las carreras d'a ciudat por cualsiquier motivo, habitualment en a procesión d'o Santo Entierro y tamién cuan a imachen ye fuera d'a suya capiella en a ilesia de Santa Isabel de Portugal. En l'anyo 1913 tamién salioron en o Santo Entierro los "Equites" u Guardia Romana a caballo.

Pasos

Un total de 16 pasos son propiedat d'a chirmandat. No toz os pasos salen en procesión. O Cristo d'o leito sale zarrando a procesión d'o Santo Entierro, atros 11 apareixen en ista procesión y en atras menors levatos por atras chirmandaz un cofadrías y os atros 5 pasos no salen actualment en denguna procesión:

Entrada de Jesús en Jerusalén (Chirmans Albareda, 1940). Procesiona con a cofadría d'a Entrada.
El Cenáculo (Luis y Vicente Muñoz, 1830). No sale en procesión.
La Oración del Huerto (Francisco de Borja, 1913). Procesiona con a cofadría del Huerto.
El Prendimiento (José Alegre, 1847). Procesiona con a cofadría del Prendimiento.
La Flagelación (Tomás Llovet, 1818) No sale en procesión.
La Coronación de Espinas (Francisco de Borja, 1903). Procesiona con a cofadría de la Coronación de Espinas.
Jesús con la Cruz a Cuestas (T. Llovet, 1818). Procesiona con a cofadría de Jesús Camino del Calvario.
La Llegada de Jesús al Calvario (Tomás Llovet, 1828). Procesiona con a cofadría de la Llegada de Jesús al Calvario.
La Crucifixión (José Alegre, 1841). Procesiona con a cofadría de la Crucifixión.
El Descendimiento (José Alegre, 1847). Procesiona con a cofadría del Descendimiento.
Virgen de la Piedad (Antonio Palao, 1871). Procesiona con a cofadría de la Piedad.
Virgen de los Dolores (Manuel Calero, 1949). Procesiona con a chirmandat de la Virgen de los Dolores.
Santísimo Cristo de la Cama (Anonimo, sieglo XVII). Procesiona con a Sangre de Cristo.
Virgen de la Soledad (Antonio Palao, 1856). No sale en procesión.
El Balcón de Pilato (Tomás Llovet, 1818). No sale en procesión.
El Pecado y la Redención (Francisco de Borja, 1910). No sale en procesión.

Uniforme y emblema

Cada una d'as seccions tiene o suyo propio habito:

Chirmans d'a Sangre de Cristo: Tunica y tercerol, que no cubre a cara, negros. Cuello y mangas de tierzopelo morato. Centuron morato con debilla de plata y o emblema d'a chirmandat.
Sección d'o leito: Levan tunica con tierzopelo en cuello y mangas y tercerol negros, con a cara tapata. Camisa blanca y corvata negra y centurón con a cruz d'o Santo Sepulcre.
Guardia romana: Uniforme de l'exercito romano: casco con penacho, cuiraza, faldeta y capa royas. En as mans espata y escudo romanos con a leyenda "LEG VIII".

O emblema d'a chirmandat ye a cruz de Chesús con a sabana en os suyos brazos sobre o mont Calvario. Sobre a cruz a Corona d'Espinas y refirmatos en os suyos brazos a lanza y a esponcha. A sección d'o leito tien o suyo propio emblema que ye o mesmo d'a Sangre de Cristo con una cruz d'o Santo Sepulcre.

Vinclos externos

Cofadrías de Zaragoza
Calvario · Columna · Coronación · Crucifixión · Descendimiento · Despojado · Dolorosa · Ecce-Homo · Entrada · Esclavas · Eucaristía · Exaltación · Huerto · Humildad · Humillación · Llegada · Nazareno · Piedad · Prendimiento · Resucitado · Sangre de Cristo · Siete Palabras · Silencio · Verónica