Musa × paradisiaca

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Este articlo fa referencia a lo chenero de plantas Musa, os bananers. Ta altros emplegos d'a palabra se veiga Musa.
Platano
platanos
Bananero
Reino: Plantae
División: Magnoliophyta
Clase: Liliopsida
Orden: Zingiberales
Familia: Musaceae
Chenero: Musa
Especie: Musa × paradisiaca

O nombre popular d'estes árbols ye bananers. A palabras platano y banana sinyalan la fruita caracteristica d'os árbols dintro d'o chenero Musa, d'orichen tropical, que comprende bella cincuantena d'especies de megaforbas con una taxonomía confusa.

Son plantas herbacias de grans dimensions, procedents d'o sud-este d'Asia, que como pasa con as graminias forman un pseudotallo feito con as vainas d'as fuellas. Os suyos xilema y floema son establitos de maniera radial en a part lenyosa d'o tranco, que ye vuedo per dintro, formando un sistema de vasos conductors asociatos en faixos que en sección forman circlos concentricos repartitos per o perimetro d'o tallo. A part interna, como pasa con as canyas y graminias, tien un forato interior.

Son plantas monocotiledonias, y seguntes cualques expertos, s'ha quiesto considerar que las especies vechetals mes amparatas filocheneticament podrían estar-ne as graminias.

Os bananers son caultivatos en diferents puestos de latituz tropicals arredol d'o mundo. En a Peninsula Iberica se caultiva esporadicament como planta ornamental de chardín en o litoral mediterranio, estando-le bien deficil de fructificar pus precisan temperaturas que anque en ixes países gosan mantener-se prou altas ta que la planta soprevisca, no en están prou como ta que organos tan finos y delicatos como son as flors i aguanten. As Islas Canarias son lo solo puesto d'Espanya a on que lo clima i permit que se i caultiven productivament.

A fruita: o platano[editar | modificar o codigo]

Carrazo de platanos.

Cal decir que totas as bananas d'importación se recullen verdas y que son afectatas per as temperaturas con as que finalment maduran defuera d'o bananero. En o transporte son refricheratas d'entre de 13,5 dica 15 °C, si las temperaturas son inferiors os fruitos se tornan grisos.

O contenito calorico ye similar a lo d'a trunfa, bellas 80 a 100 calorías per 100 gramos (peso aproximato d'un platano meyo), y tien o dople de calorías que la manzana, pero no deixan d'estar relativament baixas en calorías y aptas ta estar incluitas en dietas d'adelgazamiento.

O contenito en zucre ye d'un 12 % y lo de proteínas de bel 1% en variedaz de postre. As graixas son muito escasas, bel 0,3% d'a fruita. A fibra dietetica s'agosa dica bel 2,6%.

Tien bels 358 mg de potasio y 9 mg de vitamina C per cada 100 gramos.

En a Republica Dominicana, se fa servir a banana ta fer o que allá se clama "mangú", que no ye cosa que una banana esclafata con manteca y aceit, de vegatas i afechan zucre ta rebaixar-lo, y se i adhibe sal a lo gusto.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]