O Lumo de Ranyín

De Biquipedia
(Reendrezau dende Lumo Rañín)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
O Lumo de Ranyín
Lugar d'Aragón
Entidat
 • País
 • Provincia
 • Comarca
 • Municipio
Lugar
 Aragón
 Uesca
Sobrarbe
A Fueva (municipio)
Partiu chudicial Boltanya
Población
 • Total

12 hab. (2011)
Altaria
 • Meyana

720 m.
Distancia
 • 127 km
 • 17 km
 • 4 km

enta Uesca
enta l'Aínsa
enta Tierrantona
Codigo postal 22337
Patrons Asumpción de María
Parroquial
 • Diocesi
 • Arcipestrau

Balbastro-Monzón
Sobrarbe-Ribagorza
Ríos A Usía
Coordenadas
O Lumo de Ranyín ubicada en Aragón
O Lumo de Ranyín
O Lumo de Ranyín
O Lumo de Ranyín en Aragón

O Lumo de Ranyín (/o'lumo.ra'ɲin/; oficialment, en castellano, «El Humo de Rañín»[1]) ye un lugar aragonés en o municipio d'a Fueva, en a comarca de Sobrarbe y a provincia de Uesca. A suya población ye de 12 habitants (2011[1]).

O Lumo yera una d'as dos aldeyas que tradicionalment teneba Ranyín dica que o municipio que o dito lugar aplegaba se va fundir con o municipio de Moriello de Monclús a mitat d'o sieglo XIX. O Lumo de Ranyín se troba en a baixant d'a sierra de Campanué cara t'a Fueva, con una espuenda por a cara norte d'o nuclio que baixa ta o barranco d'a Usía. O vivero de a Usía ye en o puerto de Foradada, a poca distancia alto de o Lumo y de Ranyín, y por a man que istes lugars se troban encara forma un poquet de vallón por o que se puede decir que en respective a o barranco, o lugar d'as Corz se troba en a cuentra. Bels 2 kilometros mas ta labaixo, en pasando por a Lueza, o barranco s'escorriche en dirección sud y esnaviesa ta Tierrantona y a fondonada natural que ye a Fueva.

En o Lumo de Ranyín i ha dos casals fuertes, que son Casa Solano, con o patio tot de vueltas, y Casa Fantoba (S. XVI[2]), que tiene una torre ta defensa. A ilesia ye una construcción d'o sieglo XVII u XVIII,[2] y ye consagrada a Sant Chuan Baptista.

Toponimia[editar | modificar o codigo]

Una teoría afirma que a palabra «lumo» sería en verdat un apocope de dos palabras iberas, «LUR» y «UMO», que significarían «tierra» y «grasa», a traviés de bella forma de tipo «lu'umo» («tierra fértil»).[3] Isto, d'alcuerdo con l'autor d'a teoría, valdría mismo ta o Lumo de Muro como ta o Lumo de Ranyín, pus os dos lugars presentan buenas fincas a man de dos corsos d'augua que de siempre as habrían feito fácils ta meter de regano.[3] O toponimo oficial «El Humo de Rañín», en castellano, se va creyar por una mala interpretación d'a prenunciación local d'a palabra aragonesa «Lumo», en interpretando-la como «L'Umo» u «L'Humo» por una error.

Manimenos, unaltra teoría diz que o nombre de o Lumo de Ranyín (por o costumbre altoaragonés d'eludir a preposición, se prenuncia «O Lumo' Ranyín») dimana d'a palabra latina «<LUMBUS» y no pas de o fumo u de garra palabra pre-indoeuropegua.

Demografía[editar | modificar o codigo]

Evolución demografica
1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
- - - - - - 13 13 13

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
13 12 12 12 12 12 11 11 12

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 -
- - - - - - - - -

1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Imáchens[editar | modificar o codigo]

Fiestas[editar | modificar o codigo]

Referencias[editar | modificar o codigo]