Hespital de Santa Cristina de Somport
Santa Cristina de Somport | |||
---|---|---|---|
![]() Anvista d'o hespital de Santa Cristina de Somport | |||
Situación cheografica | |||
Estato | {{{estato}}} | ||
País | {{{país}}} | ||
{{{tpdivisión}}} | {{{división}}} | ||
Situación | ![]() | ||
Adreza | {{{adreza}}} | ||
Coordenatas | |||
Diocesi | |||
Información cheneral | |||
Advocación | Santa Cristina | ||
Culto | |||
Orden | |||
Rector | {{{rector}}} | ||
Vicario parroquial | {{{vicario1}}} | ||
2.º Vicario parroquial | {{{vicario2}}} | ||
Mosen | |||
Propietario | {{{propietario}}} | ||
Administrador | {{{administrador}}} | ||
Director | {{{director}}} | ||
Coste | {{{coste}}} | ||
Vesitable | {{{vesitable}}} | ||
Altaria | {{{altaria}}} | ||
Pisos | {{{pisos}}} | ||
Amplaria | {{{amplaria}}} | ||
Largaria | {{{largaria}}} | ||
Superficie | {{{superficie}}} | ||
Diametro | {{{diametro}}} | ||
Aforo | {{{aforo}}} | ||
Altaria s.r.m. | {{{altaria srm}}} | ||
Atras | {{{atras dimensions}}} | ||
Alcance | {{{alcance}}} | ||
Iluminación | {{{iluminación}}} | ||
Potencia | {{{potencia}}} | ||
Arquitectura | |||
Tipo | Hespital | ||
Estilo | Romanico | ||
Función | {{{función}}} | ||
Catalogación | Bien d'Intrés Cultural | ||
Materials | {{{material}}} | ||
Construcción | |||
Construcción | Sieglo XII | ||
Fundador | |||
Inicio | {{{inicio}}} | ||
Fin | {{{fin}}} | ||
Inauguración | {{{inauguración}}} | ||
Destrucción | {{{destrucción}}} | ||
Arquitecto | {{{arquitecto}}} | ||
Incheniero estructural | {{{incheniero estructural}}} | ||
Incheniero de servicios | {{{incheniero de servicios}}} | ||
Incheniero civil | {{{incheniero civil}}} | ||
Atros | {{{atros}}} | ||
Premios | {{{premios}}} | ||
Pachina web | {{{web}}} | Situación de Santa Cristina de Somport en Espanya
|
O hespital de Santa Cristina de Somport estió un hespital situato en o cobalto d'o puerto de Somport amán de Candanchú.
Establito en o sieglo XII, ya en charraba o Codice Calixtino en l'inte d'a suya fundación, decindo que yera Unum Tribus Mundi, ye decir, un d'os tres hespitals más importants d'o mundo chunto con os de Cherusalem y Gran Sant Bernal. No se'n conoixe a calendata exacta d'a fundación, anque apareixe en un documento de Sancho Remíriz escrito por Ricardo de l'Arco en 1078 pareixe que ye falso, por o que o documento más antigo en que apareixe ye un diploma de Pero I de l'anyo 1100.
A importancia d'o hespital en a epoca viene de que yeran muitos os pelegrins que trigaban o Sommus Portus ta fer o Camín de Sant Chaime, prenendo a branca d'a vía tolosana que pasaba por Aspa (bi n'heba una atra que pasaba por Maule-Lextarre y Roncesvals). Un d'os puntos más dificils d'o camín yera o paso d'os Pireneus por a dureza d'os monts y as malas condicions climatolochicas que bi heba a ormino.
Quan os pelegrins heban puyato lo puerto, a sobén cansos, fambrosos u malautos, o hespital yera un buen puesto ta escansar-se. Seguntes mos diz o Codice Calixtino u Liber Sancti Iacobi, libro a on se replegaban as quatro rotas oficials d'o Camín que trescruzaban Francia, a los pelegrins lis s'agüespaba de gufanya mientres tres días, lis se daba de minchar y cenar y si yeran malautos lis se cudiaba dica que se recuperasen. Si moriba un pelegrín s'apedecaba en o chicot fosal que yera chunto a la capiella.
A decadencia prencipia en 1374 y mientres o sieglo XVI, debito a las guerras entre catolicos y hugonotz, os monches albandonan o hespital y s'estableixen en a suya ilesia-palacio de Chaca.
Leyenda d'a fundación[editar | editar código]
Se diz que dos caballers anonimos decidioron de fer en Somport un chicot refuchio ta agüespar a los pelegrins que a sobén moriban en iste punto d'o Camín de Sant Chaime por fambre, a nieu u as bestias d'istos monts.
Quan yeran dandaliando sobre o millor puesto ta devantar o refuchio s'apareixió una paloma blanca que portiaba en o suyo pipón una cruz d'oro que deixó en o puesto a on Dios heba sinyalato que teneba que fer-se a ilesia. Asinas a noticia s'estendilló por tota la tierra y se facioron tantas donacions que os caballers no facioron un chicot refuchio como heban pensato, sino un gran hespital.
Dende allora o emblema d'o hespital estió una paloma blanca con una cruz dorata en o pipón.
Destribución[editar | editar código]
Gracias a las excavacions arqueolochicas y a las cronicas que mos dan datos de l'antiga destribución d'os edificios d'o hespital, podemos conoixer l'aspecto que'n teneba en a suya millor epoca.
En o centro d'o conchunto bi heba una chicota ilesia romanica, d'entre os sieglos XII y XIII con abside semicercular orientata a l'este. Chunto a ista os alazetz d'a tabierna d'o sieglo XVIII a on minchaban os pelegrins. A l'atro canto d'a ilesia yera la necropoli, a on pueden veyer-se encara las sepolturas de piedra.
O monesterio yera situato tamién chunto a la ilesia, en o canto más amanato ta Francia, puesto que ocupaba antis d'o sieglo XVI a tabierna. Ta rematar, seguntes o historiador Frai Francisco Lalana, en o cobaixo bi yera o palacio d'o prior y l'armita de Santa Barbara.
Bibliografía[editar | editar código]
- (an) Nagore Laín, Francho: Reseña de Cartulario del Hospital de Santa Cristina de Somport, edición de Juka Kiviharju, Luenga & fablas, 8-9 (2004-2005), pp. 213–216.