Fisión nucleyar

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Fisión nucleyar d'un atomo d'uranio-235.

En fisica y quimica, a fisión nucleyar ye o proceso a traviés d'o que un nuclio atomico pesato se divide en dos u mas nuclios lichers y atros subproductos, por un regular neutrons y fotons (istos zaguers por un regular en forma de rayos gamma). A fisión libera una cantidat sustancial d'enerchía, tanto en forma de fotons como en forma d'enerchía cinetica. Ista enerchía yera previament almadacenata como enerchía d'enlace fuerte entre os nucleons.

A fisión se puet inducir de diversas formas. Cheneralment se bombardeya o nuclio con un neutrón d'a enerchía adecuata. Iste neutrón libre ye absorbito por o nuclio, que se torna inestable y se divide en diversas piezas (productos de fisión). Istas piezas cheneralment son dos nuclios mas lichers, dos u tres neutrons libres y bels fotons. A fisión nucleyar tamién se puet inducir por o bombardeyo con protons, atros nuclios, u fotons muit enercheticos. En bels elementos, a fisión nucleyar puet encluso surtir de traza espontania. A fisión nucleyar ye mas fácil contra mas pesato sía o nuclio atomico orichinal. Os elementos mas habituals ta producir fisión son l'uranio y o plutonio.

A fisión nucleyar produceix un efecto de reación en cadena, que ye a base d'as centrals nucleyars y as bombas atomicas. En efecto, a fisión d'un nuclio libera dos u mas neutrons que eslampan en direccions aleatorias y trucan a los atros nuclios, que tamién se fisionan. Ya que a fisión de cada nuclio libera dos u mas neutrons, y que istos produceixen nuevas fisions, penendendo d'as condicions de presión y a partir d'una cierta masa critica, o proceso remata con a fisión de toz os nuclios atomicos. En as bombas atomicas o proceso de fisión ye incontrolato, y en as centrals nucleyars o proceso se controla absorbindo o exceso de neutrons liberatos.

Mientres a reacción, se produceixen una gran cantidat de neutrons libres y d'enerchía, asinas a suma d'as masas d'os productos d'a fisión ye menor que a masa d'o isotopo radioactivo inicial seguntes a ecuación d'Einstein:

E = mc2

a on que E ye a enerchía, m ye a masa, y c ye a velocidat d'a luz en o vueito.

Veyer tamién[editar | modificar o codigo]