Túnel de Cotefablo

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo tracta sobre o tunel de Cotefablo, debaixo d'o puerto homonimo. Ta atros usos de Cotefablo, se veiga Cotefablo (desambigación).
Boca d'o túnel de Cotefablo, costau de Yesero.

O túnel de Cotefablo ye un túnel carretero d'Aragón que se troba en a N-260 en o puerto de Cotefablo, limite entre as comarcas de l'Alto Galligo y o Sobrarbe, en a provincia de Uesca.

Mesura bels 700 metros de lonchitut[1] y coincide con o punto de coronación d'o puerto carretero homonimo, a 1423 msnm, aproximadament a la metat d'o suyo recorrito.

Historia[editar | modificar o codigo]

O túnel ye una infraestructura propiedat d'o Ministerio d'Obras Publicas d'Espanya, operada por a suya demarcación en a provincia de Uesca. Se construyó en a II Republica Espanyola, inaugurando-se en 1935, anque se vido modificau mientres a Guerra Civil espanyola por o Exercito republicano, que arribó a planteyar-se un contra-ataque en a ribera d'o río Galligo dende Sobrarbe.[2]

En 1937, dimpuesas d'as primeras escaramuzas con os sublevatos en o puerto, se pensó de dinamitar-lo ta privar una invasión en sentito contrero, t'a val de Broto, opción que finalment fue desestimata. L'Alto Galligo, Sobrepuerto y a val de l'Ara cayón definitivament en mans d'os nacionals en os primers meses de 1938, configurando a dita Bolsa de Bielsa con os territorios encara controlatos por os republicans.

Dica 1993, o túnel no teneba iluminación. O puerto carretero de Cotefablo ye muit apreciato en a practica d'o ciclismo, pus tiene rampas importants por os dos costaus, y muestra d'ixo ye que a Vuelta ciclista a Espanya i ha pasau en bellas ocasions. En una d'ellas, en a edición de 1989, o corredor alemán Reimund Dietzen i sufrió una aparatosa caíta a causa d'a mala iluminación[3] en a que se fracturó o cranio. Como resultau d'aquella caita, a Organización d'a Vuelta Ciclista fue condenata a pagar una indeminzación de 482.000 euros a Dietzen en 2006.[4]

Caracteristicas[editar | modificar o codigo]

Interior d'o túnel.

O galibo permeso ye de 4,2 metros d'altaria, y o túnel tiene una limitación permanent de velocidat a os vehiclos convencionals de 50 km/h. Como en buena cosa d'as suyas baixants, o túnel ye sinyalizau de forma que se recuerda a os conductors a prohibición d'adebantar. A circulación con luces de cruce ye obligada, a tamas que o túnel sía iluminau.

Historicament, as diferencias en a insolación d'as dos bocas d'o túnel, especialment marcadas en hibierno, facilitaban a formación de napas de chelo en a calzada. Dende 2007 i hai instalada una tolba de sal en a boca costau Ara que sirve ta prevenir l'aparición d'iste tipo de riesgos.

O túnel tiene, antimás, una regulación semaforica condicional activada por detectors de vehiclos con galibo excepcional, que s'instalón en os arredols d'as dos bocas en 2010.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (es) Dentrada Puerto de Cotefablo en a edicion en linia d'a Gran Enciclopedia Aragonesa, consultada o 8 de noviembre de 2015.
  2. (es) Esquema general de la Guerra en Serrablo 1936-1938, en a Revista Serrablo, expublicau l'1 de chunio de 1990.
  3. (es) Noticia Dietzen sufre una grave caída con fractura craneal en El País, espublicada o 7 de mayo de 1989.
  4. (es) Unipublic deberá indeminzar con 482.000 euros a un ciclista por una caida en la Vuelta a España de 1989, espublicada o 14 de chunio de 2006.

Vinclos externos[editar | modificar o codigo]