Diferencia entre revisiones de «Vlacos»

← Ir ta a edición anterior Ir t'a edición siguient →

Contenido eliminado Contenido añadido

En renglón

Versión d'o 13:32 18 avi 2010

Os vlacos son os pueblos de luenga neolatina, que abitan os Balcans como continadors d'a poblazión romanizata que i eba enantes d'as embasions d'os pueblos d'as estepas, os pueblos chermanicos y espezialment os eslavos. Dende a formazión d'o estato unificato de Rumanía o termin vlaco s'aplica sobretot a os que biben fuera de Rumanía e a los pastors trasuants.

As luengas que parlan os vlacos son o rumán (dacorrumán), arrumán, meglenorrumán, istriorrumán, que d'alcuerdo con bels puntos de bista forman parte d'una mesma luenga e d'alcuerdo con belatros son luengas diferents con un mesmo orichen en a latinidat d'os Balcans e Baixo Danubio con un sostrato geto-daco e trazio. Os dalmatas encara que abitaban una parte d'os Balcans no yeran vlacos e lur luenga se relaziona més con o italián, no tenendo sostrato geto-daco ni trazio.

Etimolochía

A parabra vlah ("vlaco") ya ye documentata en antigo eslavo eclesiastico con o significato de "román d'orichen". O termin vlasi ("vlacos") ye en o suyo orichen un exonimo, a traza como os eslavos diciban a las poblacions romanizatas sozmesas a los pueblos barbaros. Os eslavos lo prenioron d'os chermanicos, que diciban walha, walhos primero a los celtas, (por estar os volcos os primer pueblos celtas que se troboron en a suya migración ta o sur), y dimpués d'a romanización d'os celtas, a totz os pueblos de luenga latina u romanizatos.

En aragonés o etnonimo ye documentato en o Libro de los fechos et conquistas del principado de la Morea:

vidiendo el poder de los Francos & vidiendo qu'el no auia poder para defenderle, fuyo a las partidas de Salonichi, por recobrar & aplegar gentes de sieruos de Blaquos & de Burgaros por defender las ciudades he castiellos de dicho imperio

Historia

Imachen:Valaques-Vlachs.jpg

Brancas y migracions historicas d'os vlacos

Carlo Tagliavini comenta que dende o punto de vista politico y historico-churidico as primeras fitas d'os rumans en a organización estatal se facioron en "simbiosi" con os eslavos. Os vlacos particioron en a revuelta anti-bizantina que levó a la formación d'o Segundo Imperio Bulgaro, gobernato a lo principio por a dinastía d'os Asans d'orichen vlaco. Ioniţa, d'a familia d'os dinastía d'os Asán se fació coronar o 8 de noviembre de 1204 como "rei d'os bulgaros y d'os vlacos".^[1]

En tiempos d'o dominio cruzato en o Imperio Bizantín os vlacos de Grecia formoron un chicot estato que conoixió o viachero Benchamín de Tudela, Vlaquia la Gran, que dimpués s'adhibió a lo Imperio Bizantín recostruito por os Paleologos. Os almogavars conoxioron a los vlacos de Vlaquia la Gran en a suya migración dende Gallipoli ta Neopatria.

En o sieglo XIII bi ha rastros, encara que poco seguros de formacions politicas eslavo-vlacas de poca importancia en a Dobrucha, mientres a lo norte d'o Danubio, en as marguins de Transilvania a monarquía hongara estendillaba continament o suyo poder destruindo u asimilando os chicos voivodatos locals. Un diploma de 1247 d'o rei d'Hongría Bela IV atestigua a presencia d'un voivot d'os vlacos d'Oltenia y parte d'o Banato dito Seneslau, a qui o mesmo rei Bela IV reconoixeba cierta independencia, sin que estase exento de pagar tributo.^[1]

Estió dimpués d'a invasión mongola d'o sieglo XIII quan os vlacos podioron formar os primers estatos sobirans propios d'una extansión important. En o sieglo XIV amaneixioron os principatos de Vlaquia y Moldavia, que conquirioron territorios a os mongols (u dimpués tartres) d'a Horda d'Oro.

Estos principatos cayoron baixo sobiranía turca otomana, a tamas d'a resistencia de Vlad Ţepeş en Vlaquia y d'Esteban lo Gran en Moldavia de l'aduya d'a Hongría de Matías Corvín (vlaco de Transilvania) y de Polonia.

A fins d'o sieglo XVI Miguel lo Bravo podió formar un efimero estato con Vlaquia, Moldavia, Transilvania, pero fue esclafato por os austriacos. En o sieglo XVIII muitos vlacos d'a ribera sud d'o Danubio, (parlants d'o dacorrumán), en o norte de Bulgaria emigroron t'a ribera norte, establindo-sen en o Principato de Vlaquia.

A fins d'o sieglo XIX o Imperio Ruso contribuyó a creyar un estato de mayoría vlaca con os principatos de Moldavia y Vlaquia dito Rumanía. A funzión d'este estato yera a de tampón entre o Imperio Ruso y o Imperio Otomán.

En o sieglo XIX fueras de Rumanía os vlacos yeran ixemenatos por totz os Balcans y dica en Moravia y sud de Polonia. As guerras balcanicas y un estato rumán més grant y fuerte dimpués d'a Primera Guerra Mundial facioron que muitos vlacos se refuchiasen u emigrasen ta Rumanía, a lo tiempo que en o sieglo XX muitos vlacos que han quedato fuera de Rumanía s'han asimilato a la población cheneral d'a zona que habitan. A guerra civil griega d'o sieglo XX ha perchudicato muito a los vlacos, con grans destruccions en a suya tierra.

Referencias

↑ ^1,0 ^1,1 Carlo Tagliavini LOS ORÍGENES DE LAS LENGUAS NEOLATINAS. INTRODUCCIÓN A LA FILOLOGÍA ROMANCE. Fondo de Cultura Economica.

[ReferenceA-1] 1,0 ^1,1 Carlo Tagliavini LOS ORÍGENES DE LAS LENGUAS NEOLATINAS. INTRODUCCIÓN A LA FILOLOGÍA ROMANCE. Fondo de Cultura Economica.

[1]

@@ Linia 23: / Linia 23: @@
 Estos principatos cayoron baixo sobiranía turca otomana, a tamas d'a resistencia de [[Vlad Ţepeş]] en Vlaquia y d'[[Esteban lo Gran]] en Moldavia de l'aduya d'a [[Reino d'Hongría|Hongría]] de [[Matías Corvín]] ([[vlaco de Transilvania]]) y de [[Polonia]].
-A fins d'o sieglo XVI [[Miguel lo Brabo]] podió formar un efimero estato con Blaquia, Moldavia, [[Transilbania]], pero fue esclafato por os [[Imperio Austriaco|austriacos]]. En o sieglo XVIII muitos vlacos d'a ribera sud d'o Danubio, (parlants d'o dacorrumán), en o norte de Bulgaria emigroron t'a ribera norte, establindo-sen en o [[Prenzipato de Blaquia]].
+A fins d'o sieglo XVI [[Miguel lo Bravo]] podió formar un efimero estato con [[Principato de Vlaquia|Vlaquia]], [[Principato de Moldavia|Moldavia]], [[Transilvania]], pero fue esclafato por os [[Imperio Austriaco|austriacos]]. En o sieglo XVIII muitos vlacos d'a ribera sud d'o Danubio, (parlants d'o dacorrumán), en o norte de Bulgaria emigroron t'a ribera norte, establindo-sen en o [[Principato de Vlaquia]].
-A fins d'o sieglo XIX o [[Imperio Ruso]] contribuyó a creyar un estato de mayoría vlaca con os prenzipatos de Moldavia e Balaquia dito [[Rumanía]]. A funzión d'este estato yera a de [[estato tampón|tampón]] entre o [[Imperio Ruso]] e o [[Imperio Otomán]].
+A fins d'o sieglo XIX o [[Imperio Ruso]] contribuyó a creyar un estato de mayoría vlaca con os principatos de Moldavia y Vlaquia dito [[Rumanía]]. A funzión d'este estato yera a de [[estato tampón|tampón]] entre o [[Imperio Ruso]] y o [[Imperio Otomán]].
-En o sieglo XIX fueras de [[Rumanía]] os vlacos yeran ixemenatos por toz os Balcans e dica en [[Morabia]] e sud de [[Polonia]]. As guerras balcanicas e un estato rumán més grant e fuerte dimpués d'a [[Primera Guerra Mundial]] fazioron que muitos vlacos se refuchiasen u emigrasen ta Rumanía, a lo tiempo que en o sieglo XX muitos vlacos que han quedato fuera de Rumanía s'han asimilato a la poblazión cheneral d'a zona que abitan. A guerra civil griega d'o sieglo XX ha perchudicato muito a los vlacos, con grants destruzions en a suya tierra.
+En o sieglo XIX fueras de [[Rumanía]] os vlacos yeran ixemenatos por totz os Balcans y dica en [[Moravia]] y sud de [[Polonia]]. As guerras balcanicas y un estato rumán més grant y fuerte dimpués d'a [[Primera Guerra Mundial]] facioron que muitos vlacos se refuchiasen u emigrasen ta Rumanía, a lo tiempo que en o sieglo XX muitos vlacos que han quedato fuera de Rumanía s'han asimilato a la población cheneral d'a zona que habitan. A [[guerra civil griega]] d'o sieglo XX ha perchudicato muito a los vlacos, con grans destruccions en a suya tierra.
 == Referencias ==