Diferencia entre revisiones de «Celtas»
m Robot: Reemplazo automático de texto (- cuan + quan ) |
m gales -->galas, replaced: Bels pueblos atlanticos actuals que charran lenguas zeltas se identifican como zeltas como efecto d'ixe romantizismo d'o sieglo XIX, pero no parixe que se clamasen asinas en o periodo meyeval y using AWB |
||
| Linia 15: | Linia 15: | ||
* A [[cultura de La Tene]]. |
* A [[cultura de La Tene]]. |
||
* Un estilo artistico d'a II Edat de Fierro. |
* Un estilo artistico d'a II Edat de Fierro. |
||
* L'arte irlandés d'o sieglo I aC. |
* L'arte irlandés d'o sieglo I aC. |
||
* Balors actuals d'a soziedat occidental supuestamén eredatos d'o erenzio zeltico. |
* Balors actuals d'a soziedat occidental supuestamén eredatos d'o erenzio zeltico. |
||
* A [[mosica zelta]]. |
* A [[mosica zelta]]. |
||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
Bi ha problemas con toz estos sentitos d'o termino zelta, porque son fruito de bellas obserbazions subchetibas de autors clasicos y de l'atraczión que exerzioron sobre os prerromanticos y romanticos europeus d'os sieglos [[sieglo XVIII|XVIII]] y [[sieglo XIX|XIX]]. |
Bi ha problemas con toz estos sentitos d'o termino zelta, porque son fruito de bellas obserbazions subchetibas de autors clasicos y de l'atraczión que exerzioron sobre os prerromanticos y romanticos europeus d'os sieglos [[sieglo XVIII|XVIII]] y [[sieglo XIX|XIX]]. |
||
Bels pueblos atlanticos actuals que charran lenguas zeltas se identifican como zeltas como efecto d'ixe romantizismo d'o [[sieglo XIX]], pero no |
Bels pueblos atlanticos actuals que charran lenguas zeltas se identifican como zeltas como efecto d'ixe romantizismo d'o [[sieglo XIX]], pero no pareixe que se clamasen asinas en o periodo meyeval y antigo. |
||
== Romanizazión == |
== Romanizazión == |
||
| Linia 37: | Linia 37: | ||
Bi eba un calendario lunar de 13 meses con fiestas sagratas 40 días dimpués d'os solstizios y equinozios, fiestas que o [[cristianismo]] ha conserbato. |
Bi eba un calendario lunar de 13 meses con fiestas sagratas 40 días dimpués d'os solstizios y equinozios, fiestas que o [[cristianismo]] ha conserbato. |
||
Ye polemico, pero cuasi seguro, que os zeltas fesen [[sacrifizio]]s umans. A nibel simbolico o lumero 3 y os multiplos suyos |
Ye polemico, pero cuasi seguro, que os zeltas fesen [[sacrifizio]]s umans. A nibel simbolico o lumero 3 y os multiplos suyos apareixen de forma cutiana en a [[literatura]], a [[mitolochía zelta|mitolochía]], l'[[arte zelta|arte]] y a [[teolochía]]. |
||
A [[mitolochía zelta]] ye complexa, poco conoxita pero muito rica y d'un carauter espezial, prou diferén d'a [[Grezia|griega]]. |
A [[mitolochía zelta]] ye complexa, poco conoxita pero muito rica y d'un carauter espezial, prou diferén d'a [[Grezia|griega]]. |
||
Versión d'o 22:44 30 nov 2010
Os zeltas son os pueblos que charran u charroron as luengas zeltas, y que en o sieglo I aC bi yeran dende Turquía dica Portugal. Iste termino ye d'orichen griego ("keltoi").
Os pueblos zeltas actuals son bretons, irlandeses, escozeses, maneses y galeses.
O termino zelta
O termino zelta s'ha feito serbir en diferens contextos y por ixo tien güé muitos y bariatos significatos:
- Os pueblos ditos zeltas por os autors clasicos greco-romans.
- Os pueblos que se claman zeltas a ellos mesmos.
- As luengas zeltas, formando un grupo definito por lingüistas modernos, drentro d'as luengas indoeuropeyas.
- A cultura de La Tene.
- Un estilo artistico d'a II Edat de Fierro.
- L'arte irlandés d'o sieglo I aC.
- Balors actuals d'a soziedat occidental supuestamén eredatos d'o erenzio zeltico.
- A mosica zelta.
Bi ha problemas con toz estos sentitos d'o termino zelta, porque son fruito de bellas obserbazions subchetibas de autors clasicos y de l'atraczión que exerzioron sobre os prerromanticos y romanticos europeus d'os sieglos XVIII y XIX.
Bels pueblos atlanticos actuals que charran lenguas zeltas se identifican como zeltas como efecto d'ixe romantizismo d'o sieglo XIX, pero no pareixe que se clamasen asinas en o periodo meyeval y antigo.
Romanizazión
Chulio Zésar conquerió Galia en o S I A.C. A conquista de Britania estió más lenta, y nunca no estió total. O gubierno local d'os romanos n'istas rechions aprofitó a nobleza local que enantes teneban o gubierno en os estatos tribals. A istituzión d'os druidas estió perseguita en os primers tiempos quan yeran un periglo politico.
Os abitans natibos se romanizoron y adautoron parte d'a forma de bida romana. O arte zelta incorporó elementos romanos, plegando a creyar-se un arte galo-román. A romanizazión estió más rapida en as ziudaz que en o meyo rural. Con a romanizazión o latín s'emplega más y más.
Lo mesmo se desbeniba con a cristianizazión. Se diz que cristianizazión forzata d'o meyo rural por obra de San Martín de Tours favorexió a latinizazión d'o meyo rural en os zaguers sieglos en o S IV.
Relichión zelta
A relichión zelta yera una relichión politeísta de carauters indoeuropeyos, con un sustrato que podeba remontar-se a la relichión astronomica d'os pueblos atlanticos que costruiban megalitos.
O feito que os zeltas no tenesen chunidat politica, no tenesen una literatura en común y estasen muito estenditos a nibel continental fazió que a relichión zelta no tenese a omocheneidat d'atras brancas indoeuropeyas como os griegos.
Bi eba un calendario lunar de 13 meses con fiestas sagratas 40 días dimpués d'os solstizios y equinozios, fiestas que o cristianismo ha conserbato.
Ye polemico, pero cuasi seguro, que os zeltas fesen sacrifizios umans. A nibel simbolico o lumero 3 y os multiplos suyos apareixen de forma cutiana en a literatura, a mitolochía, l'arte y a teolochía.
A mitolochía zelta ye complexa, poco conoxita pero muito rica y d'un carauter espezial, prou diferén d'a griega.
Os zeltas de Galia, Britania e Irlanda desembolicoron l'istituzión relichiosa d'os druidas en un periodo tardano d'a cultura de la Tene, y continoron esistindo en o periodo román.
