Diferencia entre revisiones de «Pantasma»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (-testo +texto)
AraBot (descutir | contrebucions)
m →‎Pantasmas aragoneses famosos: clean up, replaced: billa → villa
Linia 22: Linia 22:
* [[Pantasma d'Asba]]
* [[Pantasma d'Asba]]
* [[Pantasma de l'abad d'Alquezra]]
* [[Pantasma de l'abad d'Alquezra]]
* [[Pantasma d'a billa de Sos]]
* [[Pantasma d'a villa de Sos]]
* [[Cura de Benás|Pantasma d'o cura de Benás]]
* [[Cura de Benás|Pantasma d'o cura de Benás]]
* [[Pantasma de la lungara]]
* [[Pantasma de la lungara]]

Versión d'o 12:25 18 nov 2010

Plantilla:Grafía 87

Un pirata pantasma

Os pantasmas (d'o griego φαντασμα, "aparizión", a trabiés d'o latín phantasma) son, en a mitolochía popular de muitas culturas, espritos u almas desencarnatas que se manifiestan entre os bibos de manera perzeptible (por eixemplo, prenendo una aparienzia bisible, produzindo sonitos u olors u desplazando ochetos). A creyenzia en pantasmas, testimoniata dende os primers textos escritos sumerios y echipzians, se troba estendillata en cuantas bersions. Estudeyos rezients endican que muitos occidentals creyen en pantasmas y en a bida dimpués d'a muerte.

En ozident, os pantasmas se prexinan a sobén como almas en pena que no pueden trobar descanso dimpués d'a muerte y quedan ligatos entre o mundo d'os bibos y d'os muertos. A imposibilidat de trobar descanso responde a una faina que o difunto ha dixato pendient u inconclusa: asinas, puet tratar-se d'una bitima que reclama benganza u d'un criminal que por bella razón (por eixemplo haber estato apedecato con simbolos sagratos) tien retrasato lo suyo ingreso en o purgatorio u infierno. Seguntes bellas confesions cristianas, os pantasmas abitan en o limbo, un puesto entre o zielo y o infierno, a on que i ban as almas d'os ninos sin de batizar.

En as zebilizazions orientals (como a zebilizazión chinesa) muita chent creye en a reencarnazión. Os pantasmas son aquellas almas que no pueden estar 'reziclatas' porque han dexato bel quefer por rematar. Os ecsorcistas pueden aduyar a lo pantasma y reencarnar-lo u fer-lo desapareixer d'a esistenzia. En a creyenzia chinesa, a més de reencarnar, un pantasma puet tamién optar a la immortalidat, transformando-se en semidios, u puet ir a lo infierno y sufrir eternament. Puet, en zagueras, morir de nuebo y combertir-se en "pantasma d'un pantasma".

En a mayor parti d'as culturas, as aparizions de pantasmas son asoziatas a una sensazión de miedo. Bels teoricos d'a Nueba Era razionalizan a creyenzia tradizional afirmando que os pantasmas son cumulos d'enerchía negatiba.

Pantasmas en Aragón

En tot Aragón son muit comuns as istorias sobre pantasmas y castiellos u casas encantatas a on que biben pantasmas. Asinas por eixemplo se diz que en o castiello de Lobarre bibe o pantasma de Doña Biolant y en o castiello de Mont Aragón biben os pantasmas d'unos monches en l'antiga ilesia. Tamién en o castiello de Marcuello apareixen bisions de guerreros pantasmas luitando.

Ta calmar a los muertos, más que más si han tenito una muerte biolenta, ye tradizión chitar pedretas en o mesmo puesto a on que morioron. Tamién, en atros puestos como Castanesa, se feban d'antis más ofrendas de comida en as sepolturas como se decumenta en o sieglo IX. Asinas esistiba o "pan de muerto" u "pan d'almas" que se lebaba ta la ilesia ta ofrexer-lo a los muertos.

T'alexar a los pantasmas en Aragón se feban sonar as campanas en bellas calendatas espezials y as chents saliban a los camins fendo sonar esquillas.

Pantasmas aragoneses famosos

Zelina, un d'os pantasmas más famosos d'Aragón, bibe encara en o palazio d'os contes d'a Biñaza

Se beiga tamién

Bibliografía

  • Breve inventario de seres mitológicos fantásticos y misterioros de Aragón. Chema G. Lera. Prames. ISBN 978-84-8321-268-4