Diferencia entre revisiones de «Zaragoza»

De Biquipedia
Explorar historial interactivamente
← Ir ta a edición anteriorIr t'a edición siguient →
Contenido eliminado Contenido añadido
VisualWikitexto
Sin resumen de edición
Sin resumen de edición
Linia 20: Linia 20:
|ríos = [[río Ebro|Ebro]], [[río Galligo|Galligo]] y [[río Uerba|Uerba]]
|ríos = [[río Ebro|Ebro]], [[río Galligo|Galligo]] y [[río Uerba|Uerba]]
|web = http://www.zaragoza.es/
|web = http://www.zaragoza.es/
| gentilicio = zaragozano, na<ref>{{Cita Drae|zaragozano}}</ref><br/>cesaraugustano, na<ref name=celdran>{{Cita Celdrán|Zaragoza|898}}</ref><ref>{{cita Drae|cesaraugustano}}</ref><br/>saracustí<ref name=celdran/>
}}
}}


Versión d'o 19:13 12 oct 2010

Plantilla:Grafía 87

Zaragoza
Municipio d'Aragón
Bandera Escudo d'armas

Basilica de Nuestra Siñora d'o Pilar y río Ebro
Entidat
 • País
 • Provincia
 • Comarca 		Municipio
 Aragón
 Zaragoza
Comarca de Zaragoza
Población
 • Total
682 513 hab. (2013)
Altaria
 • Meyana
199 m.
Alcalde Jorge Azcón
Codigo postal 50001–50022
Ríos Ebro, Galligo y Uerba
Coordenadas
41°39’ 0’’N 0°52’59’’U
Zaragoza ubicada en Aragón
Zaragoza
Zaragoza
Zaragoza en Aragón
Web oficial

Zaragoza ye una ziudat aragonesa, que ye a capital d'Aragón, d'a provincia de Zaragoza y d'a comarca de Zaragoza. Ye a o canto d'os ríos Ebro, Uerba y Galligo en o zentro d'una gran bal con gran bariedat de paisaches, dende disiertos como as Bardenas d'Aragón, a selbas densas, tascals, montaña, ezetra.

A situazión cheografica de Zaragoza ye eszeuzional pos se troba a metá de camín entre Madrit, Barcelona, Valencia, Bilbau y Tolosa, distans as zinco en torno a los 300 km d'a ziudat, alto u baxo.

Ye situata a 199 metros d'altaria sobre o ran d'o mar y tien una población de 701.090 habitants (padrón municipal 2011[1]), ye dizir, alto u baxo a metat d'a poblazión d'Aragón.

Economía

Antimás d'a bentachosa situazión cheografica, destaca en Figueruelas una d'as fautorías de General Motors. A progresiba puyata d'a economía agraria ha combertito a la General Motors en un d'os prenzipals pilars d'a economía d'a provincia. A la fabrica d'autos s'unen como alazet d'a economía aragonesa la interpresa Balay, zentrata en a fabricazión de eletrodomesticos, CAF(Construzións y ausiliars de ferrocarrils S.A.) d'a que salen unidaz ferrobiarias tanto ta o mercato nazional como ta o internazional y dibersas meyanas interpresas de carauter rechional como Pikolín u Lacasa, entre atras endolz.

Autualmén, a economía d'a ziudá ye en plen desembolique debito a proyeutos como a Expo 2008, a Plataforma Lochistica de Zaragoza (PLAZA), asinas como por o paso d'o tren de Altera Belozidá Española (AVE), que combierte a la ziudá en un zentro de comunicazións.

Destritos e bicos

Destritos de Zaragoza.
Destritos de Zaragoza.

Zaragoza ye dibidita almenistratibamén en doze destritos, que se sozdibiden en bicos:

Poblazión

Poblazión en miles.

Istoria

Zaragoza en 1647, por J.B. Martínez del Mazo

Beyer articlo en Istoria de Zaragoza

Toponimia

O suyo nombre actual prozede d'o suyo antigo toponimo román, CAESAR AUGUSTA a trabiés de l'arabe Saraqosta y d'o mozarabe que, como en Almonezir < AL-MONASTIR, feba metatesis de -ST- ta -ts-, representato como ç:

En a parla baturra d'a Ribera Baxa de l'Ebro se diz Zirigoza, que mos fa pensar en barians meyevals d'o nombre como Ceragoça. Si no ese pasato por l'arabe lo nombre ese estato bella cosa pareixita a Sargosta u Zargosta.

Administración

Alcaldes

Lista d'alcaldes
Lechislatura Nombre Partito politico
1979–1983 Ramón Sainz de Varanda Partido de los Socialistas de Aragón
1983–1986 Ramón Sainz de Varanda Partido de los Socialistas de Aragón
1986–1987 Antonio González Triviño Partido de los Socialistas de Aragón
1987–1991 Antonio González Triviño Partido de los Socialistas de Aragón
1991–1995 Antonio González Triviño Partido de los Socialistas de Aragón
1995–1999 Luisa Fernanda Rudi Partido Popular
1999–2000 Luisa Fernanda Rudi Partido Popular
2000–2003 José Atarés Martínez Partido Popular
2003–2007 Juan Alberto Belloch Julbe Partido de los Socialistas de Aragón
2007–2011 Juan Alberto Belloch Julbe Partido de los Socialistas de Aragón

Puestos d'intrés

Palazio de l'Alchafaría.

Zaragoza ye una ziudat bimilenaira por la que han pasato cuasi totas as zebilizazions que han dominato a Peninsula Iberica, estando una importán ziudat en cada una d'eras. Por ixo bi ha enrunas y molimentos de toz os estilos y epocas .

A tamas de tener enrunas y edifizios de gran politeza, Zaragoza ye encara una ziudá esconoxita t'a mayoría d'os espanyols y mesmo zaragozans. S'aspera con a prosima zelebrazión d'a Esposizión Internazional de 2008 que ista situazión cambeye e Zaragoza esdebienga un destín preferito en o torismo cultural y d'interior.

Os 3 grans puestos d'intrés obligatos en toda besita a Zaragoza son:

  • A Seu d'o Salbador (La Seo), rezién esbiellata y mezcla d'estilos, dende os suyos alazez romanicos dica o barroco pasando por o gotico y o mudéxar, ye construita denzima d'as enrunas d'a mezquita d'epoca musulmana y a la begata ista yera construita denzima d'un templo román. Destacan o suyo zimborrio, abside, o retablo de l'altar mayor y l'orgán.
  • O Palazio de L'Alchafaría: costruzión arabe siet que estió d'o rei taifa de Saraqusta y actual d'as Corz d'Aragón. Se puede besitar destacando lo siestro rodiato d'arcos de ferradura entrenugatos con sobrebuenas cheserías, o mirab, y a planta superior, de fautura renaxentista, con a gran escalera de dentrada y a sala d'o tron.

Antimás bi ha atros puestos de gran intrés:

Murallas romanas, Torraza d'a Zuda y San Chuan d'os Panetes.
  • Zaragoza Romana :
    • Murallas romanas.
    • Museu d'o tiatro román .
    • Museu d'as tiermas de Caesaraugusta.
    • Museu d'o puerto flubial.
    • Museu d'o foro román.
A Loncha
  • Zaragoza Barroca:
A Basilica de A Nuestra Siñora d'o Pilar y o puent de Piedra sobre o río Ebro en Zaragoza, a capital d'Aragón.
    • Ilesia de San Felip y San Chaime lo Menor.
    • Ilesia de San Chuan d'os Panez.
    • Palazio de Billaguallarda.
  • Zaragoza Neoclasica:
    • Palazio Arzebispal.
    • Palazio d'a familla Palafox.
    • Palazio d'os Contes de Sobradiel u de Gabarda (En a plaza d'a Chustizia)
    • Puerta d'o Carmen.
  • Zaragoza Mudernista:
    • Casín Mercantil, en a plaza d'Espanya.
    • Bels edifizios d'a carrera Alifonso y o Paseyo de Sagasta.
  • Zaragoza Contemporania:
    • Antiga Facultat de Medezina y Zenzias. Paraninfo Unibersitario.
    • Antigo matadero monecipal.
    • Seu d'o conzello monecipal.
    • Zentro d'Istoria de Zaragoza. Antigo combento de San Agostín.
    • Chalet de Don Chuan Solans.
    • Deputazión provincial.
    • Edifizio Pignatelli que ye a seu d'o Gubierno d'Aragón.
    • Escuela de Artes y Ofizias, situada en a plaza d'os Sitios.
    • Colla escolana Chuaquín Costa.
    • Mercato Zentral.
    • Plaza de Toros d'a Misericordia .
    • Puen De Fierro.
    • Tiatro d'o Mercato.
    • Tiatro Prenzipal.
  • Arquiteutura rezién:
    • Auditorio Palazio de Congresos, d'o suyo exterior destaca prenzipalmén a suya frontera prenzipal.
    • Nueba estazión de ferrocarril de Zaragoza, situada en l'Abenida de Navarra, construida ta recullir o tren d'Altera Belozidá (ABE) que comunica Zaragoza con Madrit y Lleida y que en o futuro comunicará tamién Zaragoza con Barcelona y Francia.
    • Seu d'a Confederazión Rechional de Impresarios de Aragón, situada en o barrio ACTUR, y que estió lo pabellón d'Aragón d'a Expo'92 de Sebilla.
  • Zonas urbanas:
    • Plaza d'o Pilar en cuala zona se i troban o Pilar, A Seo, o conzello y a Loncha entre atros.
    • Paseo d'a Independenzia, plaza d'Espanya y plaza de Aragón que ye o Zentro de Zaragoza .
    • Carrera Alifonso. Comunica a Plaza d'o Pilar con o Coso-Plaza d'Espanya.
    • O Tubo, laberinto de catellas emplenas de bars situato dezaga d'a Plaza d'Espanya un tanto beniu a menos por l'abiellamiento d'os suyos edifizios y abitans y que agora se tracta d'apañar por meyo de reyabilitazión u recostruzión d'os suyos edifizios, entre os que destaca o nuebo Edifizio de Puerta Zinecha.
    • Plaza d'a Chustizia. Destaca la polideza d'os suyos edifizios y as nueis d'os fins de semana por a conzentrazión de chobens.
    • Plaza de San Felip, atra plaza con edifizios polius amán d'una d'as zonas de marcha d'a ziudá.
    • Plaza de Santa Marta. En a suya redolada bi ha muitos bares de Tapeo.
    • Plaza de San Brun. En este plazo se organizan muitos mercaus a lo aire libre como lo mercau meyeval.
    • Plaza d'os Sitios.
  • L'ambién peatoniando en a comarca entre o Coso Baxo, carrera Mayor, Mercau Zentral y o río Ebro, desfrutando d'os suyos triadors y bars tradizionals de tapas.

Ziudaz achirmanatas

As ziudaz achirmanatas con Zaragoza son[2]:

D'atra mán esisten alcuerdos de colaborazión con as ziudaz de:

Museus

  • Zentro d'Istoria de Zaragoza, Pza San Agustín nº2, (Bico d'a Magdalena)
  • Museus Románs:
    • Museu d'o tiatro román, Carrera Betonica
    • Museu d'o foro, Plaza d'o Pilar, en fren d'a Seo
    • Museu d'as tiermas, Carrera de San Chuan y San Per
    • Museu d'o puerto flubial, Plaza de San Brun
  • Museu Pablo Gargallo, Pza. San Zelipe ,3 Tel. 976392058
  • Museu Pilarista, Pza. d'o Pilar s/n Tel. 976397497
  • Museu de Zaragoza, Pza. d'os Sitios, 6 Tel. 976222181
  • Museu Pablo Serrano, Pº María Agustín,20 Tel. 976280659/976280660
  • Museu Camon Aznar, C/ Espoz y Mina, 23 Tel. 976397328
  • Museu Paleontolochico, C/ Pedro Cerbuna, 12 Tel. 976761079
  • Museu Etnografico, en a reproduzión d'una casa ansotana d'a dentrada a lo Parque José Antonio Labordeta (O "Parque Gran")

Más informazión en Información Museus Monezipals de Zaragoza

Cultura

A ziudá poseye una unibersidá dende 1542, encara que os suyos orichens se troban en o sieglo XII. Autualmén se troxa entre cuantos campus, d'os que dos se troban en a ziudá.

En Zaragoza s'editan bels periodicos, entre os que bi ha que destacar o decán Heraldo de Aragón y O Periodico d'Aragón.

Esisten cuantos tiatros, an s'amostran obras d'intrés cheneral y de tiatro alternatibo. O más antigo ye o Tiatro Prenzipal, en o Coso, a man de l'antigo tiatro román. Tamién destacan o tiatro d'o mercato y o tiatro d'a estazión.

Se cuenta con un Auditorio-Zentro de Congresos que amogolona la prautica totalidá d'os muitos congresos que se zelebran en Zaragoza y tamién de l'autibidá mosical d'a capital. En iste Auditorio tienen a seu a colla Eninma-Orquesta de Cambra de l'Auditorio de Zaragoza, orquesta de formazión bariable que poseye un combenio con iste Auditorio y que tien una chicota temporada de conziertos, adedicando-se con espezial intrés a la espardidura d'a mosica contemporania. Tamién ofrexe conziertos pedagochicos ta escolans y colabora con o coro de l'Auditorio, coro Amici Musicae. Continando con a mosica clasica, tamién organizan conziertos as entidás d'estalbio Ibercaja y CAI, asinas como Chobentuz Mosicals de Zaragoza, pero todas istas d'un modo más esporadico y enfocadas a atra mena de roldes y publico.

Anque l'ozio d'a ziudá escurra por camíns más mudenos, como los zines, esistindo 5 u 6 salas en torno a la que pasa por estar a bía prenzipal, y atros tantos más en os grans zentros comerzials de Grancasa y Augusta, abendo suposau, l'aparizión de salas multizine, a disparizión de bels d'os zines de más solera anque no ha eschalamancau a perbibenzia de belunas d'as antiguas salas d'o zentro .

As zonas de marcha, son Rollo (mosica comerzial y d'adoleszens), O Casco (ta chen choben, unibersitaria), La Zona y a Xota.

Esleita ta organizar a Esposizión internazional Expo Zaragoza 2008, asinas mesmo ha estato esleita como seu d'un Secretariato d'a Organizazión de Nazions Unitas t'a Decada de l'Augua d'a UNESCO.

Esporte

O equipe de fútbol mes representativo ye o Real Zaragoza que chuega en A Romareda, y equipes menors como o Club Deportivo Ebro, o Club Deportivo Giner Torrero, a Real Sociedad Deportiva Santa Isabel, o Club Deportivo Valdefierro, y o Club Deportivo San Gregorio Arrabal. Tamién importants o equipe de balonzesto, Basket Zaragoza 2002 S.A.D., y atro de balonmán, o CAI Balonmano Aragón.

Fiestas

O Pilar.
  • A suya fiesta patronal se zelebra o 12 d'otubre, día de Nuestra Siñora la Birchen d'o Pilar, conoxita popularmén como O Pilar. Istas fiestas son conoxitas en toda Espanya estando unas d'as más prestichiosas y que atrayen mayor numero de toristas, prenzipalmén por autos como l'Ofrenda de Flors a la Birchen, O Rosario de Cristal (unica manifestazión relichiosa d'ista mena en o mundo), a comparsa de Chigants e Cabezutos, y a gran animazión que biben as suyas carreras con rondas joteras y pasacarreras .

L' afabilidat d'as suyas chens fan d'as suyas fiestas unas d'as más intresans, con autos populars y autuazions en dreito en dibersos puntos d'a ziudá.

  • A Semana Santa de Zaragoza, ye declarata Fiesta d'Intrés Toristico Nazional. Bi ha más de bente chirmandaz en a ziudat e se fan más de zincuenta prozesions.

Beyer tamién

Enrastres externos

Referenzias

  1. ↑ (es)Zaragoza supera los 700.000 habitantes
  2. ↑ Conzello de Zaragoza. Achirmanamientos


Obteniu de "https://an.wikipedia.org/w/index.php?title=Zaragoza&oldid=904266"