Diferencia entre revisiones de «Sufixo -ache»
m Robot: Reemplazo automático de texto (-meyebal +meyeval) |
m Robot: Reemplazo automático de texto (-testo +texto) |
||
| Linia 4: | Linia 4: | ||
Deriba d'a terminazión latina ''-ATICUM'' d'alcuerdo con a fonetica d'as luengas [[galorromanze|galorromanicas]], e ha arribato en l'aragonés a trabiés de l'[[idioma occitán|occitán]] [[gascón]] u d'o [[idioma catalán|catalán]]. Equibale etimolochicament a lo sufixo castellán ''-azgo'', encara que en castellán s'estendilló ya dende a [[Edat Meya]] l'uso d'o sufixo ''-aje'' dende as luengas galorromanicas e l'[[idioma aragonés|aragonés]] a trabiés d'o [[Camín de San Chaime]]. |
Deriba d'a terminazión latina ''-ATICUM'' d'alcuerdo con a fonetica d'as luengas [[galorromanze|galorromanicas]], e ha arribato en l'aragonés a trabiés de l'[[idioma occitán|occitán]] [[gascón]] u d'o [[idioma catalán|catalán]]. Equibale etimolochicament a lo sufixo castellán ''-azgo'', encara que en castellán s'estendilló ya dende a [[Edat Meya]] l'uso d'o sufixo ''-aje'' dende as luengas galorromanicas e l'[[idioma aragonés|aragonés]] a trabiés d'o [[Camín de San Chaime]]. |
||
Como [[Manuel Alvar]] deduze d'a grafía ''g'' pa os sieglos XI e XII, se sape que a ''g'' en ''-age'' ya se prenunziaba ''-ache'' por lo menos dende o [[sieglo XIV]] en l'aria més conserbadora: en un decumento de [[Bielsa]] de [[1349]] (DLAA, doc. lum. 113) alternan ''pontache'' e ''pontage'', d'a mesma traza que en ixe mesmo sieglo alternaban en atros |
Como [[Manuel Alvar]] deduze d'a grafía ''g'' pa os sieglos XI e XII, se sape que a ''g'' en ''-age'' ya se prenunziaba ''-ache'' por lo menos dende o [[sieglo XIV]] en l'aria més conserbadora: en un decumento de [[Bielsa]] de [[1349]] (DLAA, doc. lum. 113) alternan ''pontache'' e ''pontage'', d'a mesma traza que en ixe mesmo sieglo alternaban en atros textos ''calonche'' e ''calonge''. |
||
Estió tan cheneral en aragonés meyeval que encara bi ha parabras en castellán de [[Provincia de Teruel|Teruel]] e [[Provincia de Zaragoza|Zaragoza]] que rematan en -ache: ''[[mesache]]'', ''[[orache]]'', ''[[perche]]''. |
Estió tan cheneral en aragonés meyeval que encara bi ha parabras en castellán de [[Provincia de Teruel|Teruel]] e [[Provincia de Zaragoza|Zaragoza]] que rematan en -ache: ''[[mesache]]'', ''[[orache]]'', ''[[perche]]''. |
||
Versión d'o 09:02 4 oct 2010
Plantilla:Grafía 87 O sufixo -ache (-age en grafía SLA) tien un significato de resultato u de coleutibidat.
Deriba d'a terminazión latina -ATICUM d'alcuerdo con a fonetica d'as luengas galorromanicas, e ha arribato en l'aragonés a trabiés de l'occitán gascón u d'o catalán. Equibale etimolochicament a lo sufixo castellán -azgo, encara que en castellán s'estendilló ya dende a Edat Meya l'uso d'o sufixo -aje dende as luengas galorromanicas e l'aragonés a trabiés d'o Camín de San Chaime.
Como Manuel Alvar deduze d'a grafía g pa os sieglos XI e XII, se sape que a g en -age ya se prenunziaba -ache por lo menos dende o sieglo XIV en l'aria més conserbadora: en un decumento de Bielsa de 1349 (DLAA, doc. lum. 113) alternan pontache e pontage, d'a mesma traza que en ixe mesmo sieglo alternaban en atros textos calonche e calonge.
Estió tan cheneral en aragonés meyeval que encara bi ha parabras en castellán de Teruel e Zaragoza que rematan en -ache: mesache, orache, perche.
Parabras actuals que tienen este sufixo en aragonés cheneral u en bel dialeuto son: biache, luengache (en Belsetán), mesache, orache, potache, etz...
En aragonés meyeval se feba serbir pa dizir impuestos, e como ye lochico s'escribiba -age en grafía meyeval: boalage, peage/pedage, pontage, carnarage, erbage, etz...
Tamién se feba serbir en o lesico relazionato con o feudalismo: homenage, vasallage.
En aragonés standard se fa serbir para adautar neolochismos que terminan en -age u -aje en atras luengas d'Europa occidental: kilometrache, pasache, pelegrinache, plumache, etz...