Diferencia entre revisiones de «Sufixo -ache»
m Robot: Reemplazo automático de texto (-czit +ccit) |
m Robot: Reemplazo automático de texto (-ennifica +ignifica) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Grafía_87}} |
{{Grafía_87}} |
||
O '''sufixo -ache''' ('''-age''' en grafía SLA) tien un |
O '''sufixo -ache''' ('''-age''' en grafía SLA) tien un significato de resultato u de coleutibidat. |
||
Deriba d'a terminazión latina ''-ATICUM'' d'alcuerdo con a fonetica d'as luengas [[galorromanze|galorromanicas]], e ha arribato en l'aragonés a trabiés de l'[[idioma occitán|occitán]] [[gascón]] u d'o [[idioma catalán|catalán]]. Equibale etimolochicament a lo sufixo castellán ''-azgo'', encara que en castellán s'estendilló ya dende a [[Edat Meya]] l'uso d'o sufixo ''-aje'' dende as luengas galorromanicas e l'[[idioma aragonés|aragonés]] a trabiés d'o [[Camín de San Chaime]]. |
Deriba d'a terminazión latina ''-ATICUM'' d'alcuerdo con a fonetica d'as luengas [[galorromanze|galorromanicas]], e ha arribato en l'aragonés a trabiés de l'[[idioma occitán|occitán]] [[gascón]] u d'o [[idioma catalán|catalán]]. Equibale etimolochicament a lo sufixo castellán ''-azgo'', encara que en castellán s'estendilló ya dende a [[Edat Meya]] l'uso d'o sufixo ''-aje'' dende as luengas galorromanicas e l'[[idioma aragonés|aragonés]] a trabiés d'o [[Camín de San Chaime]]. |
||
Versión d'o 08:03 1 oct 2010
Plantilla:Grafía 87 O sufixo -ache (-age en grafía SLA) tien un significato de resultato u de coleutibidat.
Deriba d'a terminazión latina -ATICUM d'alcuerdo con a fonetica d'as luengas galorromanicas, e ha arribato en l'aragonés a trabiés de l'occitán gascón u d'o catalán. Equibale etimolochicament a lo sufixo castellán -azgo, encara que en castellán s'estendilló ya dende a Edat Meya l'uso d'o sufixo -aje dende as luengas galorromanicas e l'aragonés a trabiés d'o Camín de San Chaime.
Como Manuel Alvar deduze d'a grafía g pa os sieglos XI e XII, se sape que a g en -age ya se prenunziaba -ache por lo menos dende o sieglo XIV en l'aria més conserbadora: en un decumento de Bielsa de 1349 (DLAA, doc. lum. 113) alternan pontache e pontage, d'a mesma traza que en ixe mesmo sieglo alternaban en atros testos calonche e calonge.
Estió tan cheneral en aragonés meyebal que encara bi ha parabras en castellán de Teruel e Zaragoza que rematan en -ache: mesache, orache, perche.
Parabras actuals que tienen este sufixo en aragonés cheneral u en bel dialeuto son: biache, luengache (en Belsetán), mesache, orache, potache, etz...
En aragonés meyebal se feba serbir pa dizir impuestos, e como ye lochico s'escribiba -age en grafía meyebal: boalage, peage/pedage, pontage, carnarage, erbage, etz...
Tamién se feba serbir en o lesico relazionato con o feudalismo: homenage, vasallage.
En aragonés standard se fa serbir para adautar neolochismos que terminan en -age u -aje en atras luengas d'Europa occidental: kilometrache, pasache, pelegrinache, plumache, etz...