Diferencia entre revisiones de «Diftongación debant de Yod»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m Robot: Reemplazo automático de texto (-eboluzión +evolución)
Sin resumen de edición
Linia 1: Linia 1:
'''Yod''' ye un sonito palatal dito asinas por a pronunciación d'a letra ebreya "[[yod]]" y que influye en a evolución d'as palabras [[latín|latinas]] enta as [[luengas romances|lenguas romances]]. L'orichen d'este sonito ye variato.
{{Grafía_87}}
'''Yod''' ye un sonito palatal dito asinas por a pronunziazión d'a letra ebreya "[[yod]]" e que influye en a evolución d'as palabras [[latín|latinas]] enta as [[luengas romanzes|lenguas romanzes]]. L'orichen d'este sonito ye bariato.


Os romanzes [[idioma aragonés|nabarro-aragonés]] y [[asturlionés]] diftongan as bocals curtas latinas ''O'' y ''E'' porque yeran más ubiertas, y tamién diftongan debán de Yod. O [[idioma mozarabe|mozarabe]] zentral y de bellas rechions como a [[bal de l'Ebro]] tamién diftongaba debán de YOD.
Os romances [[idioma aragonés|nabarro-aragonés]] y [[asturleyonés]] diftongan as vocals curtas latinas ''O'' y ''E'' porque yeran más ubiertas, y tamién diftongan debant de Yod. O [[idioma mozarabe|mozarabe]] central y de bellas rechions como a [[val de l'Ebro]] tamién diftongaba debant de YOD.


O [[Idioma castellán|castellán]] y bel dialeuto suritaliano no diftongan debán de Yod encara que diftongen as bocals curtas latinas ''O'' y ''E'' en toz os atros casos.
O [[Idioma castellán|castellán]] y bel dialecto suritaliano no diftongan debant de Yod encara que diftonguen as vocals curtas latinas ''O'' y ''E'' en totz os atros casos.


O [[idioma francés|francés]] meyebal diftongaba a bocal ''O'' debán de Yod, y saliban triftongos que en francés actual son reduzitos a ''ui''. (''Nueit'' > ''nuit'').
O [[idioma francés|francés]] meyeval diftongaba a vocal ''O'' debant de Yod, y saliban triftongos que en francés actual son reducitos a ''ui''. (''Nueit'' > ''nuit'').


Trobamos estas mesmas formas en [[Idioma catalán|catalán]] meyebal: ''huit'', ''nuit'', ''hui''. Y esiste a ipotesis seguntes a cual o [[Idioma catalán|catalán]] meyebal diftongaba debán de yod, sin d'embargo no ye documentato.
Trobamos estas mesmas formas en [[Idioma catalán|catalán]] meyeval: ''huit'', ''nuit'', ''hui''. Y existe a hipotesi seguntes a cual o [[Idioma catalán|catalán]] meyeval diftongaba debant de yod, manimenos no ye documentato.


== I deribata de DY, TY ==
== I derivata de DY, TY ==
*HODIE > HOYE > güei
*HODIE > HOYE > ''huei''
*PODIUM > POYO > [[pueyo (desambigazión)|pueyo]]
*PODIUM > POYO > ''[[pueyo]]''


== I deribata de K en o grupo latino -KT- ==
== I deribata de K en o grupo latín -KT- ==
* OCTU > ''güeito''
* OCTU > ''ueito''
* NOCTE > ''nueit'' > ''nuei''
* NOCTE > ''nueit'' > ''nuei''


== LL deribata d'os grupos -C'L-, -G'L-, -T'L-, -LY- latinos ==
== LL derivata d'os grupos -C'L-, -G'L-, -T'L-, -LY- latins ==
*OCULU > OLLO > ''[[güello]]''
*OCULU > OLLO > ''[[uello]]''
*FOLIA > FOLLA > ''[[fuella]]''
*FOLIA > FOLLA > ''[[fuella]]''
*LOLIUM > LOLLO > ''[[luello]]''
*LOLIUM > LOLLO > ''[[luello]]''
*ROTULUM > ROLLO > ''[[ruello (desambigazión)|ruello]]''
*ROTULUM > ROLLO > ''[[ruello (desambigación)|ruello]]''


== N debán de I ==
== N debant de I ==
*TENIO > ''tiengo''
*TENIO > ''tiengo''
*VENIO > ''biengo''
*VENIO > ''viengo''


[[Categoría:Leis foneticas]]
[[Categoría:Leis foneticas]]

Versión d'o 09:24 22 chul 2010

Yod ye un sonito palatal dito asinas por a pronunciación d'a letra ebreya "yod" y que influye en a evolución d'as palabras latinas enta as lenguas romances. L'orichen d'este sonito ye variato.

Os romances nabarro-aragonés y asturleyonés diftongan as vocals curtas latinas O y E porque yeran más ubiertas, y tamién diftongan debant de Yod. O mozarabe central y de bellas rechions como a val de l'Ebro tamién diftongaba debant de YOD.

O castellán y bel dialecto suritaliano no diftongan debant de Yod encara que diftonguen as vocals curtas latinas O y E en totz os atros casos.

O francés meyeval diftongaba a vocal O debant de Yod, y saliban triftongos que en francés actual son reducitos a ui. (Nueit > nuit).

Trobamos estas mesmas formas en catalán meyeval: huit, nuit, hui. Y existe a hipotesi seguntes a cual o catalán meyeval diftongaba debant de yod, manimenos no ye documentato.

I derivata de DY, TY

  • HODIE > HOYE > huei
  • PODIUM > POYO > pueyo

I deribata de K en o grupo latín -KT-

  • OCTU > ueito
  • NOCTE > nueit > nuei

LL derivata d'os grupos -C'L-, -G'L-, -T'L-, -LY- latins

N debant de I

  • TENIO > tiengo
  • VENIO > viengo