Chanovas

Un u más biquipedistas son treballando actualment enamplando iste articlo. Puede estar que, por ixo, bi haiga lagunas de conteniu u deficiencias de formato. Por favor, antis de realizar correccions mayors u reescrituras, contacte con ells en a suya pachina d'usuario u a pachina de descusión de l'articlo ta poder coordinar-ne la redacción.

Plantilla:Localidat Aragón Chanovas (oficialment Jánovas, en castellán) ye un lugar aragonés d'o municipio de Fiscal, en a provincia de Uesca y Comarca de Sobrarbe. Se tracta d'o zaguer nuclio de población en a Ribera de Fiscal conforme se baixa en seguindo lo río Ara. Dica 1972 fué a seu de l'Ayuntamiento d'o municipio conchunto dito «Albella-Jánovas», absorbito per Fiscal quan tres d'os seis lugars que el forniban (Chanovas, La Velilla y La Cort) se quedoron expoblatos. Albella, Planiello y Sant Felices d'Ara, nuclios que tamién feban parte d'Albella-Jánovas, encara cuentan con población.

Chanovas se troba en un recuesto en a ripa sur d'o río Ara, a poquetz metros d'a glera de lo dito río, en o punto a on que confluyen o barranco d'A Serrana u «de Chanovas» con o río Ara, d'antes que éste corra ta meter-se en a cerrada de Chanovas que no abandona dica amanar-se a o despoblato de Seso, 2,5 km en nort-oeste de Boltanya.

Per a suya posición, Chanovas ye o nuclio de menor altaria d'a Ribera de Fiscal, con 681 metros sobre lo nivel d'a mar, y per a suya proximidat en «A Cerrada» (o congosto que fan as paretz d'o Balupor -garras meridionals d'o Monte Nabaín- con as leneras d'o Pico d'A Ferrera) que i encaixona o río Ara por bella coseta más que un kilometro d'a suya lonchitut, tot d'antes que no s'arribe t'a valle de Boltanya, ye quiesto fer que Chanovas quedase marcato en a suya suerte como lo primer lugar que s'inundaría con o prochecto d'entibo d'o «Salto de Chanovas» a partir de 1951. En l'actualidat, o prochecto se troba desestimau, d'entre altras cosas per un informe d'impacto ambiental d'o Menisterio de Meyo Ambient, que el declaró «no pertinente» en l'anyo 2001, un fallo chudicial de l'Audiencia Nacional d'o 14 de marzo de 2003 que obligaba a la Confederación Hidrografica de l'Ebro a tramitar l'expedient de caducidat d'o prochecto d'entibo, y una sentencia de reversión d'os biens exoneratos (expropiatos y tamién compratos) a partir de 1951, d'alcuerdo con os preceptos d'a Lei d'Expropiación Forzosa vichent en Espanya, emitida en o zaguer trimestre de l'anyo 2008 ta recalcar-ne una anterior que ya s'heba emitida en l'anyo 1986, emparada en l'informe sobre iste tema de l'Advogacía de l'Estau de 1984.

Ante parte de tot ixo, A Cerrada de Chanovas ye un puesto d'interés cheolochico singular en a comarca d'o Sobrarbe, y ye que fa parte d'o complexo anticlinal de Boltanya, de plegamientos cheomorfolochicos envistables de gran interés. O nombre d'o lugar, Chanovas, dimana d'o latín «IANUA» que gosa segnificar «puerta» u «dentrada», y fa referencia a la suya posición respective a La Cerrada, car que ye Chanovas o primer lugar que s'alvira en sallindo de lo dito congosto. Seguntes Agustín Ubieto Arteta, a primer cita d'o toponimo ye de 1275, recullida en a suya obra Documentos de Sigena (en Textos Medievales, 32, Valencia, 1970), y en decumenta tamién as variants «Janoas», «Januas» y «Ianuis».

Imachens

• 
  A ilesia, d'o sieglo XVIII, en l'atualidat cobierta de yerbas.
• 
  Casas dinamitadas
• 
  As puertas y as baranas d'os balcons fan parte d'os materials que La Iberduero se fayó rancar y vender en condicions d'ilegalidat.
• 
  Pinturas relichiosas de l'abadía, exposatas en as enrunas d'a casa caita.
• 
  l'Arcada prencipal d'a ilesia, tresladada ta Fiscal.