Diferencia entre revisiones de «Al-Andalus»
m robot Añadido: es:Al-Ándalus |
Sin resumen de edición |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Imachen:Coras del Emirato de Córdoba.png|300px|thumb|O [[Emirato de Cordoba]] con as suyas ''coras'', una etapa inicial de l'Al-Andalus quan encara yera prou estenillato por o norte]] |
|||
'''Al-Andalus''' ye como se diz en [[idioma arabe|arabe]] a [[Peninsula Iberica]] y part d'Occitania. ''Al Andalus'' ye tamién a denominación que dan os historiadors a lo territorio d'a Peninsula Iberica sozmeso a los musulmans en a [[Edat Meya]]. A Peninsula Iberica, (y efimerament [[Septimania]]) encomenzó a estar baixo poder d'una clase dirichent militar de relichión musulmana dende l'anyo 711, prolongando-se o suyo dominio bells sieglos, sobre tot en as arias centrals, orientals y meridionals. O proceso de reconquiesta cristiana iba fendo menor a extensión d'os estatos musulmans de l'Al Andalus, y se iban restrinchindo cada vegata més a lo sureste. O zaguer estato islamico en desapareixer en a Peninsula Iberica estió o reino Nazarí de Granada, en 1942. |
'''Al-Andalus''' ye como se diz en [[idioma arabe|arabe]] a [[Peninsula Iberica]] y part d'Occitania. ''Al Andalus'' ye tamién a denominación que dan os historiadors a lo territorio d'a Peninsula Iberica sozmeso a los musulmans en a [[Edat Meya]]. A Peninsula Iberica, (y efimerament [[Septimania]]) encomenzó a estar baixo poder d'una clase dirichent militar de relichión musulmana dende l'anyo 711, prolongando-se o suyo dominio bells sieglos, sobre tot en as arias centrals, orientals y meridionals. O proceso de reconquiesta cristiana iba fendo menor a extensión d'os estatos musulmans de l'Al Andalus, y se iban restrinchindo cada vegata més a lo sureste. O zaguer estato islamico en desapareixer en a Peninsula Iberica estió o reino Nazarí de Granada, en 1942. |
||
== Economía == |
|||
Una d'as bases d'a economía yera l'agricultura. Os invasors musulmans se troboron con una agricultura desembolicata con reganos en [[Levant]] y a [[Val de l'Ebro]], que ya existiban dende tiempos d'os romans, y que continoron desembolicando-sen. No ye cierto que os musulmans introducisen muitos cautivos como as [[mengranera]]s u as [[presquera]]s. |
|||
== Composición etnica == |
== Composición etnica == |
||
Linia 11: | Linia 15: | ||
== Relichión== |
== Relichión== |
||
As relichions mayoritarias yeran a cristiana y a musulmana. Con o tiempo a relichión islamica esdevinió a mayoritaria a causa d'as conversions d'a población autoctona pa evitar pagar impuestos u pa puyar politica y socialment. |
As relichions mayoritarias yeran a cristiana y a musulmana. Con o tiempo a relichión islamica esdevinió a mayoritaria a causa d'as conversions d'a población autoctona pa evitar pagar impuestos u pa puyar politica y socialment. Ye bien documentata a conversión d'os visigodos, que dica feba poco tiempo heban estato [[arrianismo|arrians]]. No bi n'ha guaires informacions de supervivencia d'o paganismo en l'Al-Andalus, pero ye posible que en o norte en quedasen, sobre tot en territorios marguinals d'o norte que temporalment pagaban impuestos a los musulmans. |
||
O islam de l'Al-Andalus yera a lo principio relativament ubierto y liberal y con pocos movimientos reyalment heterodoxos. Esto remató con a intervención d'os Almorabetz y Almuades, que imposoron una traza ortodoxa y rigurosa de l'Islam. |
|||
Os cristians conoixioron movimientos hereticos, que manimenos no s'imposoron. Si que conservoron o rito visigotico, conoixito tamién como [[rito mozarabe]]. |
Os cristians conoixioron movimientos hereticos, que manimenos no s'imposoron. Si que conservoron o rito visigotico, conoixito tamién como [[rito mozarabe]]. |
||
A practica d'o chudaísmo se desembolicó sin guaires problemas dica o periodo almuade. Estió present o chudaísmo ortodoxo y o chudaísmo no talmudico u caraísmo. |
A practica d'o chudaísmo se desembolicó sin guaires problemas dica o periodo almuade. Estió present o chudaísmo ortodoxo y o chudaísmo no talmudico u [[caraísmo.]] |
||
== Cultura == |
== Cultura == |
Versión d'o 20:22 22 chun 2010
Al-Andalus ye como se diz en arabe a Peninsula Iberica y part d'Occitania. Al Andalus ye tamién a denominación que dan os historiadors a lo territorio d'a Peninsula Iberica sozmeso a los musulmans en a Edat Meya. A Peninsula Iberica, (y efimerament Septimania) encomenzó a estar baixo poder d'una clase dirichent militar de relichión musulmana dende l'anyo 711, prolongando-se o suyo dominio bells sieglos, sobre tot en as arias centrals, orientals y meridionals. O proceso de reconquiesta cristiana iba fendo menor a extensión d'os estatos musulmans de l'Al Andalus, y se iban restrinchindo cada vegata més a lo sureste. O zaguer estato islamico en desapareixer en a Peninsula Iberica estió o reino Nazarí de Granada, en 1942.
Economía
Una d'as bases d'a economía yera l'agricultura. Os invasors musulmans se troboron con una agricultura desembolicata con reganos en Levant y a Val de l'Ebro, que ya existiban dende tiempos d'os romans, y que continoron desembolicando-sen. No ye cierto que os musulmans introducisen muitos cautivos como as mengraneras u as presqueras.
Composición etnica
Enantes d'a invasión musulmana a mayor part d'a población yera d'orichen hispanorromán y en principio cristians catolicos en a suya mayoría. Bi heba una minoría dirichent visigoda, una minoría chodiga y poblacions poco romanizatas en o norte, belunas lingüisticament no romanizatas como os bascons. Dimpués d'a invasión musulmana población autoctona recibió a denominación d'andalusís y se distinguiba entre andalusís cristians (mozarabes) y andalusís convertitos a lo Islam (muladís). En os primers sieglos conservaban a luenga romanica propia (parlas mozarabes).
A primera invasión musulmana trayó bells mils de berbers y una menor cantidat d'arabes. Manimenos os arabes yeran os que teneban más poder politico y s'establioron en as millors tierras: Cuenca d'o Guadalquivir, Levant y part d'a ribera d'Ebro. Os berbers s'establioron en a Meseta Central y en zonas montanyosas de tota a Peninsula.
Os diferents procesos historicos trayoron sobre tot nuevas poblacions militars berbers, pero tamién sirians y chodigos forans d'orichen oriental.
Dende o periodo d'o Emirato s'aceleró o proceso d'arabización y os berbers y muladís esdevinioron arabes andalusís.
Relichión
As relichions mayoritarias yeran a cristiana y a musulmana. Con o tiempo a relichión islamica esdevinió a mayoritaria a causa d'as conversions d'a población autoctona pa evitar pagar impuestos u pa puyar politica y socialment. Ye bien documentata a conversión d'os visigodos, que dica feba poco tiempo heban estato arrians. No bi n'ha guaires informacions de supervivencia d'o paganismo en l'Al-Andalus, pero ye posible que en o norte en quedasen, sobre tot en territorios marguinals d'o norte que temporalment pagaban impuestos a los musulmans.
O islam de l'Al-Andalus yera a lo principio relativament ubierto y liberal y con pocos movimientos reyalment heterodoxos. Esto remató con a intervención d'os Almorabetz y Almuades, que imposoron una traza ortodoxa y rigurosa de l'Islam.
Os cristians conoixioron movimientos hereticos, que manimenos no s'imposoron. Si que conservoron o rito visigotico, conoixito tamién como rito mozarabe.
A practica d'o chudaísmo se desembolicó sin guaires problemas dica o periodo almuade. Estió present o chudaísmo ortodoxo y o chudaísmo no talmudico u caraísmo.
Cultura
Os reis protecheban l'arte y a sciencia, y aplegaban arredol d'ellos a astronomos, filosofos y poetas. A sciencia andalusí destacó en botanica-farmacia y en astronomía, herencio d'a cultura clasica y d'a escuela aleixandrina griega.
En historiografía y relichión destacan Ibn Basan y Ibn Khaldun. Ibn Hazm estió mayor teologo y churista d'o sieglo XI. Avempace y Averroes destacoron en filosofía.
Historia
En os sieglos de dominio musulmán se sucedioron diversos periodos temporals.