Diferencia entre revisiones de «Idioma mapudungun»
m Bot: Cambiada Categoría:Luengas d'America d'o Sur |
m Robot: Reemplazo automático de texto (-ozidental +occidental) |
||
Linia 15: | Linia 15: | ||
sil= arn}} |
sil= arn}} |
||
O '''mapudungun''', '''mapudungu''' u '''mapuche''' ye una luenga aislata fablata por os [[Pueblo mapuche|mapuches]], un pueblo amerindio que bibe n'o Sud d'[[America d'o Sud]] (en a parte zentral de [[Chile]] e zentro- |
O '''mapudungun''', '''mapudungu''' u '''mapuche''' ye una luenga aislata fablata por os [[Pueblo mapuche|mapuches]], un pueblo amerindio que bibe n'o Sud d'[[America d'o Sud]] (en a parte zentral de [[Chile]] e zentro-occidental d'[[Archentina]]). Tien arredol de 440.000 fablans con dibersos graus de competenzia lingüistica. Ha influyito lo lesico [[español]] n'a suya área de distribuzión y, debez, ha encorporato parabras n'o lesico español y [[quechua]]. |
||
==Denominazions== |
==Denominazions== |
Versión d'o 09:38 28 may 2010
Plantilla:Grafía 87 Plantilla:Luenga amerindia
O mapudungun, mapudungu u mapuche ye una luenga aislata fablata por os mapuches, un pueblo amerindio que bibe n'o Sud d'America d'o Sud (en a parte zentral de Chile e zentro-occidental d'Archentina). Tien arredol de 440.000 fablans con dibersos graus de competenzia lingüistica. Ha influyito lo lesico español n'a suya área de distribuzión y, debez, ha encorporato parabras n'o lesico español y quechua.
Denominazions
Os suyos fablans claman á o idioma mapuchedungun, mapudungun u chedungun, mientres que os cronistas colonials lo clamoron araucano y decumentoron a denominazión chilidungu, que se suposa que significa "luenga de Chile". O termino araucano estió acuñato mientres d'a conquiesta de Chile ta clamar á la chen y a suya luenga y s'usó abitualmén enta o sieglo XX; sin embargo, o refús que preboca entre os mapuches ha motibato un paulatino abandono d'o suyo uso n'os lugars que ers abitan y o crexién uso de luenga mapuche u mapudungun.
Filiazión lingüistica
A filiazión no ye pas clara, anque lingüistas como Englert u Tovar la sitúan n'o grupo andino d'as luengas amerindias d'America d'o Sud, emparentatas de lueñes con as luengas quechua e aymara; belaltras clasificazions encara més espezificas sitúan o mapudungun á una familia araucano-chon que pertenexerba á lo debandito grupo andino. Poderba, pues, no tratar-se d'una luenga aislata.
Aspeutos sozioculturals
Bariazión diatopica
Una bariedat meridional, o huiliche u veliche, ye considerata per Gordon (2005) un idioma deseparato. O huiliche, charrato á Chile n'a Región de Los Lagos, conta con bels milars de fabladors, a mayoría d'os cuals fabla o español como luenga primera.