Edat Meya tardana

Chuana d'Arco

A Baxa Edat Meya ye o termin emplegato ta describir a istoria europeya d'os sieglos XIV e XV. Enantes d'este periodo ye l'Alta Edat Meya, e dimpués ye a Edat Moderna (u Renaximiento).

Arredol d'o 1300, e dimpués de bels sieglos de prosperidat en Europa, o creximiento s'aturó. Una serie de fambres e plaguas, como a Gran Fambre de 1315-1317 e a Peste Negra, rebaxoron a poblazión á la metat. Ista espoblazió fue acompañata de tensions sozials e guerras endemicas; os debantamientos d'os campesins en Francia e Anglaterra e a Guerra d'os Zien Anyos en son dos exemplos. A unidat d'a Ilesia catolica se crebó por o Gran Zisma d'Oczident. Istos escaizimientos han estato clamatos por os istoriadors a Crisis d'a Baxa Edat Meya.

D'atro canto, lo sieglo XIV tamién estió un periodo de gran progreso ta las artes e as zenzias. O redescubrimiento d'os testos antigos griecos e romans produzioron, con o tiempo, un renaximiento d'istas dos arias. O prozeso prenzipió por meyo d'o contauto con os arabes mientres d'as Cruzatas, pero s'azeleró con a presa de Constantinople por os turcos, ya que muitos eruditos bizantins se refuchioron en Ozident, prenzipalment en Italia. Tan y mientres, a imbenzión d'a imprenta tenió un efeuto important en a soziedat europeya. Fazilitó a espardidura d'a parabra e democratizó l'aprendizache; un resultato deribato sería o surtimiento d'a Reforma protestante. O creximiento d'o Imperio Otomano remató con a cayita de Constantinople en 1453 (l'año d'a fin d'a Guerra d'os zien años), lo que zarró as posibilizaz de comerzio con l'Este. Pero, lo descubrimiento d'America por Cristofo Colombo en 1492, e a nabegazión arredol d'Africa por Vasco da Gama en 1498 ubrioron nuebas rutas comerzials, reforzando a economia e o poder d'as economías europeyas ozidentals.

Toz istos escaizimientos marcan a fin d'a Edat Meya e o comenzipio d'a Edat Moderna. Cal notar que a dibisión ye artifizial, ya que l'aprendizache no desaparixió d'a sozietat europeya, e por tanto, aberba prou continuidat entre as zebilizazions clasicas e a Edat Moderna. Igualment, os istoriadors modernos, prenzipalment en Italia no fablan d'a Baxa Edat Meya, sino d'o renaximiento d'o sieglo XIV como transizión dreita á l'era moderna.

Se beiga tamién

• Arte romanico
• Arte gotico