Primer Romanico

Denominazión deguta tá l'arquiteuto catalán Puig i Cadafalch tá referir-se á l'arte románico desembolicáu en Aragón e Cataluña durand d'o sieglo X.

Ra proximidát cheografica d'istas rechions, á trans d'os Perineus, con ro sud de Franzia, e su rezeptibidát tá corrienz artisticas benigutas d'Europa fiere que á ra Ribagorza e l'Urchel, primeramén, e dimpués á tot lo Perineu zentral, s'ie manifesteban precozmén amostranzas d'arte románico. Á mientes que iste estilo cualleba pas en autraparti d'a Peninsula Iberica ent'o segundo terzén d'o sieglo XI, á ros condaus catalans e aragoneses s'ie troban encara autualmén numerosos exemplos d'añadas anteriors que, si no plenamén románicos, continen muitas trazas definitorias d'iste estilo artistico.

Con obchetibo d'eludir ro termen "prerrománico", que gosa á ser empregáu conmo azepzión muito más ampla, encludiyénd chenericamén l'arte altomeyebal e paleocristián, e a más, á España, l'estilo visigodo, asturián, mozarabe e de repoblazión, Puig i Cadafalch prefireba á empregar l'exprisión "Primer románico" tá fer desiñanza ent'aquellas antizipazións pirinencas d'o románico propiamén deito. ista denominazión yé autualmén prou azeitada.

Ras suyas trestallazión chenericas son:

• Arte románico aragonés.

• Arte románico catalán.