Diferencia entre revisiones de «Puerta»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m Bot: Adding {{Grafía_87}}
Thijs!bot (descutir | contrebucions)
m robot Añadido: ht:Pòt
Linia 53: Linia 53:
[[gl:Porta]]
[[gl:Porta]]
[[he:דלת]]
[[he:דלת]]
[[ht:Pòt]]
[[id:Pintu]]
[[id:Pintu]]
[[io:Pordo]]
[[io:Pordo]]

Versión d'o 15:18 25 feb 2010

Plantilla:Grafía 87

Ta la localidat de l'Alta Zerdaña se beiga Porta (Alta Zerdaña).
Una puerta.

A puerta ye un forato de traza regular feto en as parez u fronteras d'es edifizios ta permitir o transito d'entre o interior e l'esterior d'iste. También son clamatas asinas as fuellas que la zarran.

Etimolochía d'o nombre

Puerta probién d'o latín porta, que tiene o suyo orichen en o berbo portare (portar u alzar). En o rito de l'antiga Roma, cuan s'enzetaba a construzión d'una ziudat, s'eba de fer un sulco con un aladro á redol d'o puesto an que se bi queriba construyir, d'a mesma forma que eban feto més antigament encara es etruscos. Ixe sulco eba d'estar respetato per motius d'a suya naturaleza sagrada, con implicazions que no se podeba trescruzar per as personas. A importanzia d'iste fautor yera tal que en a mitolochía clasica, Romulo mató á o suyo chirmán Remo per trescruzar o sulco fundazional d'a ziudat de Roma.

Perque, como ye natural, yera menester de poder dentrar-ie y salir-ne d'ixe perimetro, en trazar-lo s'eba d'alzar e transportar á mano l'aladro per bels metros ta que as chents podesen transitar en o espazio que bi quedase. Posteriorment, en estar alzadas as murallas perimetrals d'a poblazión, o puesto an que s'eba alzato l'aladro alquiriba a naturaleza d'o que güei le dezimos puerta.

Partis d'a puerta

  • A trabiesa, que ye a pieza inserta t'a frontera que fa a faina estrutural de mantenir a transmisión de cargas de l'edifizio.
  • O zarrallo u a zarralla, que ye o conchunto de piezas que forman l'apariello d'atrancada d'a puerta, cheneralment afixato t'a pana.
  • A tranca, trallo de fusta que s'enchasca en dos foratos fetos en as parez á canto d'a puerta per a suya man t'an que s'ubre l'anglo de chiro, u bien suportes an que ha de quedar afixada. D'ixa traza, queda imposibilitato d'ubrir a puerta cuan ista pieza ye puesta.
  • A bastida (tamién marco, aro) ye a estrutura (cheneralment de fusta) afixada t'a parete en que se ubre a puerta. As partes berticals d'a bastida son as brancas y a parte orizontal se conoxe como cabezero, capezal, sobreportal, cuairón, cuzirón u bordil. Sobre a bastida se fixan as alguazas u currons que permiten que s'ubra y se zarre a fuella.
  • A fuella u pana (también pano), que ye a estrutura prenzipal d'a puerta, podendo estar fixa u móbil respeuto á o marco.
  • O branquil, branquilera, u trango ye o escalerón que gosa aber en o sulero de bellas puertas esteriors.

Beyer tamién