Dominio (biolochía)

Un árbol filochenetico d'os sers bibos, alazetato en as mudernos conoiximientos sobre lo rRNA, que amuestra la separazión d'Eubacteria, Archaea e Eukarya.

En biolochía, dominios (también ditos superreinos u imperios) son cadaguna d'as tres prenzipals cuaternazions d'os sers bibos: Eubacteria (u Bacteria), Archaea e Eukarya.

Dica fa pocos años encara se claseficaban os sers bibos en reinos sin garra atra clasificazión superior que no estase la de procariotas u eucariotas en pendendo d'a suya manca u posesión de nuclio, respeutibament. Agora, os modernos estudeos d'o nibel molecular (espezialment d'a estrutura de lipidos, proteínas e azetos nucleicos) han amostrato que, tamién á dintro d'as procariotas bi ha diferenzias prou grans como ta deseparar-ne dos grans agrupazions, que poderban estar consideraus tan diferents d'entre ellos como lo yeran d'antes as bacterias e eucariotas.

Autualment, os dominios son os taxons més alters d'a claseficazión biolochica, e sin de dar-les importanzia á os significatos d'os suyos nombres, refleixan as diferenzias ebolutibas esenzials que bi han escaitas en os chenomas d'os organismos mientres d'a istoria d'a bida en a Tierra, dica l'autualidat.

Este sistema, dito d'os Tres Dominios, estió diseñato per Carl Woese en l'año 1990 ta sostituir os antigos sistemas cladisticos d'os Dos Dominios (o primer en esistir) e d'os Seis Reinos (emplegato dica fa poquez años).

• O Sistema d'os Dos Dominios, estió lo primer en presentar-se, cuan os zentificos d'o sieglo XIX treballaban ta trobar nuebas clasificazions d'os sers bibos alazetadas en o sistema d'a nomenclatura binominal de Carl von Linné. En os suyos primers años claseficaba un "dominio" dito Mineralia (os minerals) que se contraposaba con o "dominio" que deziban Biota u d'os sers bibos. Dimpués d'ixa claseficazión, cuan que os minerals se deseparoron, s'encluyoron os dominios Cytota (ta os sers bibos formatos per como minimo una zelula, lo que significa tal e como consideramos güei) e Acytota ta os sers bibos sin de zelulas (birus, birions, prions...). Fuera d'as polemicas autuals sobre la pertenenzia d'ixas zagueras "particlas" á lo mundo d'os sers bibos, este sistema estió reformato per as escuelas "bi-doministas" de cladistica, a mayoría nortamericanas, que encara güei se resisten á albandonar-lo, e as cuualas miran de fer-lo azeptable considerando dos unicos dominios autuals: procariota e eucariota.

• O Sistema d'os Seis Reinos ye una modificazión, feita en a decada de 1980, de l'anterior sistema d'os Zinco Reinos de Robert Whittaker (1969), que no feba deseparazions d'os sers bibos més alteras que os reinos, d'os cuals orichinalment en consideraba zinco: Plantas, Animals, Fongos, Protistas e Moneras, pero que dimpués se reclaseficoron os Moneras en Eubacteria e Archaeobacterias.

Autualment, o Sistema d'os Tres Dominios de Carl Woese redefine las agrupazions mayors d'os sers bibos como se beye en a figura, e define que només que os Eukarya tienen reinos (Plantae, Animalia, Fungi e Protista) mientres que lo taxón inmediatament inferior d'o dominio á dintro de Archaea e Eubacteria ye lo filo.

Diferents cuaternazions istoricas

Haeckel (1894) Tres reinos	Whittaker (1969) Zinco reinos	Woese (1977) Seis reinos	Woese (1990) Tres dominios		Cavalier-Smith (1998) Dos imperios e seis reinos
Animal	Animal	Animal	Eucariota		Eucariota	Animal
Planta	Fongo	Fongo				Fongo
	Planta	Planta				Planta
	Protista	Protista				Cromista
Protozou						Protozou
	Monera	Arqueobacteria	Procariota	Arqueobacteria	Procariota	Bacteria
		Eubacteria		Eubacteria

Se beiga tamién

• Prokaryota
• Eukaryota
• Reino (biolochía)
• Filo (biolochía)
• Dibisión (biolochía)
• Sistema de nomenclatura binominal
• Claseficazión zentifica
• Carl von Linné
• Ernst Haeckel
• Robert Whittaker
• Carl Woese