Diferencia entre revisiones de «Dominio (biolochía)»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
mSin resumen de edición
mSin resumen de edición
Linia 1: Linia 1:
[[Imachen:Phylogenetic tree.svg|thumb|right|320px|Un árbol filochenetico d'os sers bibos, alazetato en as mudernos conoiximientos sobre lo [[RNA ribosomal|rRNA]], que amuestra la separazión d'''[[Eubacteria]]'', ''[[Archaea]]'' e ''[[Eukarya]]''.]]
{{Reformular|Lascorz}}
En '''[[biolochía]]''', '''dominios''' (también ditos '''superreinos''' u '''imperios''') son cadaguna d'as tres prenzipals cuaternazions d'os sers bibos: ''[[Eubacteria]]'' (u ''Bacteria''), ''[[Archaea]]'' e ''[[Eukarya]]''.
[[Imachen:Phylogenetic tree.svg|thumb|right|320px|Un arbol filochenetico d'es sers bibos, alazetato en as modernas conexenzias sobre ro [[RNA ribosomal|rRNA]], que amuestra ra trestallazión d'[[Eubacteria]], [[Archaea]] y [[Eucarya]].]]
En '''[[biolochía]]''', '''dominios''' (también ditos '''superreinos''' u '''imperios''') están cadaguna d'as tres prenzipals cuaternazions d'es sers bibos: '''''[[Eubacteria]]''''' (u ''Bacteria''), '''''[[Archaea]]''''' y '''''[[Eukarya]]'''''.


Dica fa pocas añadas encara se cuaternaban es sers bibos en [[reino (biolochía)|reinos]] sin d'atra clasificazión superior que no estiese la de [[procariota]]s u [[eucariota]]s pendendo d'a suya manca u abenzia de [[nuclio zelular|nuclio]], respeutibament. Agora, es modernos estudeos d'o ran [[molecula]]r (espezialment de l'estrutura de [[lipido]]s, [[proteína|proteina]]s y [[azido nucleico|azidos nucleicos]]) han amostrato que, también aintro d'as ''procariotas'' bi ha diferenzias prou grans como ta trestallar-ne dos grans agrupazions, que poderban estar consideraus tan diferents d'entre ers como yeran abantis consideraus as [[bacteria]]s y [[eucariota]]s.
Dica fa pocos años encara se claseficaban os [[ser bibo|sers bibos]] en [[reino (biolochía)|reinos]] sin garra atra clasificazión superior que no estase la de [[procariota]]s u [[eucariota]]s en pendendo d'a suya manca u posesión de [[nuclio zelular|nuclio]], respeutibament. Agora, os modernos estudeos d'o nibel [[molecula]]r (espezialment d'a estrutura de [[lipido]]s, [[proteína|proteínas]] e [[azeto nucleico|azetos nucleicos]]) han amostrato que, tamién á dintro d'as ''procariotas'' bi ha diferenzias prou grans como ta deseparar-ne dos grans agrupazions, que poderban estar consideraus tan diferents d'entre ellos como lo yeran d'antes as [[bacteria]]s e [[eucariota]]s.


Autualment, es '''dominios''' están es [[taxonomía|taxons]] més altos d'a clasificazión biolochica, y sin de dar-lis importanzia t'os sinnificatos d'es suyos nomes, reflexen as diferenzias [[eboluzión|ebolutibas]] esenzials que bi han escaizido en os [[chenoma]]s d'es organismos, á mientres de l'istoria d'a bida en a [[Tierra]], dica l'autualidat.
Autualment, os dominios son os [[taxonomía|taxons]] més alters d'a claseficazión biolochica, e sin de dar-les importanzia á os significatos d'os suyos nombres, refleixan as diferenzias [[eboluzión|ebolutibas]] esenzials que bi han escaitas en os [[chenoma]]s d'os organismos mientres d'a istoria d'a bida en a [[Tierra]], dica l'autualidat.


Iste sistema, clamato d'es '''Tres Dominios''', estiere desiñato per [[Carl Woese]] en o [[1990]] ta sustituir es antigos sistemas [[taxonomía|cladisticos]] d'es '''Dos Dominios''' (ro primero en existir) y d'es '''Seis Reinos''' (emplegau dic'á fa pocas añadas).
Este sistema, dito [[Sistema d'os Tres Dominos|d'os Tres Dominios]], estió diseñato per [[Carl Woese]] en l'año [[1990]] ta sostituir os antigos sistemas [[taxonomía|cladisticos]] d'os ''[[Sistema d'os Dos Dominios|Dos Dominios]]'' (o primer en esistir) e d'os ''[[Sistema d'os Seis Reinos|Seis Reinos]]'' (emplegato dica fa poquez años).


*Ro '''Sistema d'es Dos Dominios''', estió ro primero en estar presentau, cuan es zentificos d'o [[sieglo XIX]] s'afainaban á prebar nuebas clasificazions d'os sers bibos alazetadas en o sistema d'a [[nomenclatura binominal]] de [[Carl von Linné]]. En ras suyas primeras añadas cuaternaba un "''dominio''" clamau ''Mineralia'' (es [[mineral]]s) que se contracaraba con ro "''dominio''" clamau ''Biota'' u d'es sers bibos. Dimpués d'ista clasificazión, cuan es [[minerals]] estieron separaus, s'encludiyoron es dominios ''Cytota'' (t'os sers bibos formaus per como minimo una zelula, ro cuo sinnifica tal y como los-ne consideramos güei) y ''Acytota'' t'es "sers bibos" sin de zelulas ([[birus]], [[birión|birions]], [[prión|prions]]...). Fuera d'as polemicas autuals sobre ra pertenenzia d'istas zagueras "''particlas''" t'es sers bibos, iste sistema estió reformato per ras escuelas "bi-doministas" de [[taxonomía|cladistica]], ra mayoría [[Estatos Unitos|norteamericanas]], que encara güei resistixen-se t'abandonar-lo, y ras cuas preban de fer-lo azeptable considerando dos unicos dominios autuals: [[procariota]] y [[eucariota]].
*O [[Sistema d'os Dos Dominios]], estió lo primer en presentar-se, cuan os zentificos d'o [[sieglo XIX]] treballaban ta trobar nuebas clasificazions d'os sers bibos alazetadas en o sistema d'a [[nomenclatura binominal]] de [[Carl von Linné]]. En os suyos primers años claseficaba un "''dominio''" dito ''Mineralia'' (os [[mineral]]s) que se contraposaba con o "''dominio''" que deziban ''Biota'' u d'os sers bibos. Dimpués d'ixa claseficazión, cuan que os [[minerals]] se deseparoron, s'encluyoron os dominios ''Cytota'' (ta os sers bibos formatos per como minimo una [[zelula]], lo que significa tal e como consideramos güei) e ''Acytota'' ta os sers bibos sin de zelulas ([[birus]], [[birión|birions]], [[prión|prions]]...). Fuera d'as polemicas autuals sobre la pertenenzia d'ixas zagueras "''particlas''" á lo mundo d'os sers bibos, este sistema estió reformato per as escuelas "bi-doministas" de [[taxonomía|cladistica]], a mayoría [[Estatos Unitos|nortamericanas]], que encara güei se resisten á albandonar-lo, e as cuualas miran de fer-lo azeptable considerando dos unicos dominios autuals: [[procariota]] e [[eucariota]].


*Ro '''Sistema d'es Seis Reinos''' ye una modificazión, feta en a decada de [[1980]], de l'anterior sistema "''d'es Zinco Reinos''" de [[Robert Whittaker]] ([[1969]]), que no feba cuaternazions d'os sers bibos més altas que es '''[[Reino (biolochía)|reinos]]''', d'es cualos orichinalment n'eba zinco: [[Planta]]s, [[Animal]]s, [[Fongo]]s, [[Protista]]s y [[Monera]]s, pero que dimpués se'n re-cuaternoron os Moneras en [[Eubacteria]]s y [[Archaeobacteria]]s.
*O [[Sistema d'os Seis Reinos]] ye una modificazión, feita en a [[decada de 1980]], de l'anterior sistema ''d'os Zinco Reinos'' de [[Robert Whittaker]] ([[1969]]), que no feba deseparazions d'os sers bibos més alteras que os '''[[Reino (biolochía)|reinos]]''', d'os cuals orichinalment en consideraba zinco: [[Planta]]s, [[Animal]]s, [[Fongo]]s, [[Protista]]s e [[Monera]]s, pero que dimpués se reclaseficoron os Moneras en ''[[Eubacteria]]'' e ''[[Archea|Archaeobacteria]]s''.


Autualment, ro '''Sistema d'es Tres Dominios''' de [[Carl Woese]] redefine ras agrupazions mayors d'os sers bibos como se-bi beye en a figura, y define que només es [[Eukarya]] tienen [[reino (Biolochía)|reino]]s ([[Plantas|Plantae]], [[Animal]]ia, [[Fongo|Fungui]] y [[Protista]]) á mientres que ro [[taxonomía|taxón]] inmediatament inferior d'o dominio aintro de [[Archaea]] y [[Eubacteria]] ye ro '''[[Filo (biolochía)|filo]]'''.
Autualment, o [[Sistema d'os Tres Dominios]] de [[Carl Woese]] redefine las agrupazions mayors d'os sers bibos como se beye en a figura, e define que només que os ''[[Eukarya]]'' tienen [[reino (Biolochía)|reino]]s (''[[Plantae]]'', ''[[Animalia]]'', ''[[Fungi]]'' e ''[[Protista]]'') mientres que lo [[taxonomía|taxón]] inmediatament inferior d'o dominio á dintro de ''[[Archaea]]'' e ''[[Eubacteria]]'' ye lo [[Filo (biolochía)|filo]].


===Diferenz cuaternazions istoricas===
===Diferents cuaternazions istoricas===


{| rules="all" style="border: 1px solid #999"cellspacing="0" cellpadding="5" align="center"
{| rules="all" style="border: 1px solid black"cellspacing="0" cellpadding="5" align="center"
|-----
|-----
! [[Ernst Haeckel|Haeckel]] ([[1894]])<br />Tres reinos
! [[Ernst Haeckel|Haeckel]] ([[1894]])<br />Tres reinos
Linia 23: Linia 22:
! [[Carl Woese|Woese]] ([[1977]])<br />Seis reinos
! [[Carl Woese|Woese]] ([[1977]])<br />Seis reinos
! colspan="2"| [[Carl Woese|Woese]] ([[1990]])<br />Tres dominios
! colspan="2"| [[Carl Woese|Woese]] ([[1990]])<br />Tres dominios
! colspan="2"| [[Thomas Cavalier-Smith|Cavalier-Smith]] ([[1998]])<br />Dos imperios<br />y seis reinos
! colspan="2"| [[Thomas Cavalier-Smith|Cavalier-Smith]] ([[1998]])<br />Dos imperios<br />e seis reinos
|-----
|-----
| bgcolor="pink" | '''[[Animal]]'''
| bgcolor="pink" | '''[[Animal]]'''

Versión d'o 01:44 13 avi 2009

Un árbol filochenetico d'os sers bibos, alazetato en as mudernos conoiximientos sobre lo rRNA, que amuestra la separazión d'Eubacteria, Archaea e Eukarya.

En biolochía, dominios (también ditos superreinos u imperios) son cadaguna d'as tres prenzipals cuaternazions d'os sers bibos: Eubacteria (u Bacteria), Archaea e Eukarya.

Dica fa pocos años encara se claseficaban os sers bibos en reinos sin garra atra clasificazión superior que no estase la de procariotas u eucariotas en pendendo d'a suya manca u posesión de nuclio, respeutibament. Agora, os modernos estudeos d'o nibel molecular (espezialment d'a estrutura de lipidos, proteínas e azetos nucleicos) han amostrato que, tamién á dintro d'as procariotas bi ha diferenzias prou grans como ta deseparar-ne dos grans agrupazions, que poderban estar consideraus tan diferents d'entre ellos como lo yeran d'antes as bacterias e eucariotas.

Autualment, os dominios son os taxons més alters d'a claseficazión biolochica, e sin de dar-les importanzia á os significatos d'os suyos nombres, refleixan as diferenzias ebolutibas esenzials que bi han escaitas en os chenomas d'os organismos mientres d'a istoria d'a bida en a Tierra, dica l'autualidat.

Este sistema, dito d'os Tres Dominios, estió diseñato per Carl Woese en l'año 1990 ta sostituir os antigos sistemas cladisticos d'os Dos Dominios (o primer en esistir) e d'os Seis Reinos (emplegato dica fa poquez años).

  • O Sistema d'os Dos Dominios, estió lo primer en presentar-se, cuan os zentificos d'o sieglo XIX treballaban ta trobar nuebas clasificazions d'os sers bibos alazetadas en o sistema d'a nomenclatura binominal de Carl von Linné. En os suyos primers años claseficaba un "dominio" dito Mineralia (os minerals) que se contraposaba con o "dominio" que deziban Biota u d'os sers bibos. Dimpués d'ixa claseficazión, cuan que os minerals se deseparoron, s'encluyoron os dominios Cytota (ta os sers bibos formatos per como minimo una zelula, lo que significa tal e como consideramos güei) e Acytota ta os sers bibos sin de zelulas (birus, birions, prions...). Fuera d'as polemicas autuals sobre la pertenenzia d'ixas zagueras "particlas" á lo mundo d'os sers bibos, este sistema estió reformato per as escuelas "bi-doministas" de cladistica, a mayoría nortamericanas, que encara güei se resisten á albandonar-lo, e as cuualas miran de fer-lo azeptable considerando dos unicos dominios autuals: procariota e eucariota.

Autualment, o Sistema d'os Tres Dominios de Carl Woese redefine las agrupazions mayors d'os sers bibos como se beye en a figura, e define que només que os Eukarya tienen reinos (Plantae, Animalia, Fungi e Protista) mientres que lo taxón inmediatament inferior d'o dominio á dintro de Archaea e Eubacteria ye lo filo.

Diferents cuaternazions istoricas

Haeckel (1894)
Tres reinos
Whittaker (1969)
Zinco reinos
Woese (1977)
Seis reinos
Woese (1990)
Tres dominios
Cavalier-Smith (1998)
Dos imperios
e seis reinos
Animal Animal Animal Eucariota Eucariota Animal
Planta Fongo Fongo Fongo
Planta Planta Planta
Protista Protista Cromista
Protozou Protozou
Monera Arqueobacteria Procariota Arqueobacteria Procariota Bacteria
Eubacteria Eubacteria