Diferencia entre revisiones de «Bruixa»
Sin resumen de edición |
m robot Añadido: af, az, bn, cy, eo, et, fi, fy, gd, he, hi, hr, it, lt, lv, ml, ms, nah, nds, no, nrm, pt, qu, ro, ru, sk, sr, th, tl, tr, uk, yi, zh, zh-min-nan Modificado: ca, cs, es, ja, nl, nn, pl |
||
Linia 31: | Linia 31: | ||
[[Categoría:Mitolochía]] |
[[Categoría:Mitolochía]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[cs:Čarodějnice]] |
|||
⚫ | |||
[[az:İfritə]] |
|||
[[bn:ডাকিনীবিদ্যা]] |
|||
⚫ | |||
[[cs:Čarodějnictví]] |
|||
[[cy:Dewiniaeth]] |
|||
[[da:Heks]] |
[[da:Heks]] |
||
[[de:Hexe]] |
[[de:Hexe]] |
||
[[en:Witchcraft]] |
[[en:Witchcraft]] |
||
[[ |
[[eo:Sorĉistino]] |
||
[[es:Brujería]] |
|||
⚫ | |||
[[et:Nõidus]] |
|||
[[eu:Sorgin]] |
|||
[[fi:Noituus]] |
|||
[[fr:Sorcière]] |
[[fr:Sorcière]] |
||
[[fy:Tsjoenderij]] |
|||
[[gd:Buidseachd]] |
|||
[[he:מכשפה]] |
|||
[[hi:चुड़ैल]] |
|||
[[hr:Vještice]] |
|||
[[is:Norn]] |
[[is:Norn]] |
||
[[ |
[[it:Stregoneria]] |
||
[[ja:ウィッチクラフト]] |
|||
⚫ | |||
[[ |
[[lt:Ragana]] |
||
[[ |
[[lv:Ragana]] |
||
[[ml:മന്ത്രവാദം]] |
|||
[[ms:Sihir]] |
|||
[[nah:Nāhuallōtl]] |
|||
[[nds:Hex]] |
|||
[[nl:Hekserij]] |
|||
[[nn:Trolldom]] |
|||
[[no:Trolldom]] |
|||
[[nrm:Chorchel'lie]] |
|||
[[pl:Wiedźma]] |
|||
[[pt:Bruxaria]] |
|||
[[qu:Layqa]] |
|||
[[ro:Vrăjitorie]] |
|||
[[ru:Ведьма]] |
|||
[[sk:Čarodejníctvo]] |
|||
[[sr:Вештица]] |
|||
[[sv:Häxa]] |
[[sv:Häxa]] |
||
[[th:มด (บุคคล)]] |
|||
[[tl:Pangkukulam]] |
|||
[[tr:Cadı]] |
|||
[[uk:Відьма]] |
|||
[[yi:כישוף]] |
|||
[[zh:女巫]] |
|||
[[zh-min-nan:Khiò]] |
Versión d'o 17:23 3 avi 2009
As bruxas u broxas son as persona que s'adedican á la bruxería u á bels tipos de machia. Anque güé bi ha personas que s'autocalifican de bruxas u bruixots en un sentito positibo d'o termín, istoricament as bruxas, reyals u imachinarias, han estato fuertement perseguitas, acusatas de pautos con o Diaple e de tota mena de maldaz. En a Edat Meya, muitas mullers estioron crematas acusatas de estar bruxas.
D'atra man, o personache d'a bruxa tamién ha estato una fuent de mitos e tradizions en a cultura popular de muitos países.
Os ombres que prauticaban a bruxería, muitos menos que as mullers en Aragón, yeran ditos bruxos en l'Alto Gallego e bruxons en atros puestos como Sobrarbe.
Bruxas e bruxos en Aragón
Anque as bruxas e bruxos yeran conoxitos popularment en muitas ocasions como chent que conoxeba plantas medizinals ta curar malautías d'o ganato e d'as personas tamién bi abió casos de contenas por bruxería por parti d'a Enquesizión en Aragón. Asinas bruxas como Domencha a Coxa, Margálida Escuder, Gracia la Nadala, La Narbona, Juana Bardaxí u Benedeta la Piquera e bruxons como Pedro Arruebo, Juan Gayán u Miguel Guillén aparixen en decumentos d'a Santa Enquesizión. Ta ista instituzión bels siñals de bruxería yeran l'uso d'ingüentos e conchuros machicos que les feban bolar, relazions con o Diaple u o conoximiento e posesión d'o dito en l'Alto Aragón "O Libret" u "Libro de San Ziprián". Tradizionalment yera o debinaire quí teneba la propiedat de dezir quí yera u no bruxo u bruxa.
As falordias populars dizen que as bruxas se tresladaban d'un puesto t'atro aintro de bulturnos u aires cornutos arredol d'as tronadas. En muitos lugars d'o Perineu se construyiban os esconchurador, puestos dende á on o mosén d'o lugar feba zerimonias contra as bruxas e as tronadas que yeran asoziatas con istas.
Atro elemento tipico de l'Alto Aragón son os espantabruxas d'as suyas casas. Se meteban en l'alto d'as chamineras ta que as bruxas no i pasasen. Tamién se feban cruzes sobre a zenisa d'as brasadas u se meteban as estenazas en forma de cruz. En as puertas d'as casas se penchaban tot tipo d'amuletos contra bruxas e bruxons.
Una propiedat que se deziba teneban istas personas yera la de poder combertir-sen en animals, á ormino gatos, llebres u crabas. En Sobrarbe tamién se diz que se combertiban en corbasos e bueitres e en atros puestos tamién en alicas u sirpients alatas.
Puestos de reunión
Bi ha muitos puestos arredol d'a cheografía aragonesa á on se diz popularment que se reuniban e feban danzas as bruxas e os bruxons con o Diaple. Istas reunions yeran ditas chuntas e entre atros puestos se feban en o puntón d'Asba en a Sierra de Guara, o Turbón, a Maladeta, Cotiella, as peñas d'o salto d'o Roldán, as cuebas de Chabes e Solenzio en Bastarás, o Cabezo d'as bruxas e o prado de Bielsa en l'Aínsa, a Caseta d'as Bruxas en Biescas e en Labuerda, o Castiello de Boltaña, o Castiello de Pegar en Alins, o Balcón d'as Bruxas en Tamarit, a Peña d'as Bruxas en Plan a plaza d'Ansó u o fosal de A Espuña. O nombre popular ta istos lugars yera lannas, praus u eras d'o buco u d'o boc fendo referenzia á lo Diaple.