Diferencia entre revisiones de «Sirians (pueblo preislamico)»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
Linia 36: Linia 36:


== Istoria ==
== Istoria ==
Dende o periodo bizantín o lumero de sirians de luenga arameya ha ido baxando muito: cuan os sirians s'islamizaban en pocas chenerazions esdebeniban arabes, car l'arabe ye fazil d'aprender pa os parlants d'arameu por estar tamién [[luengas semiticas|semitico]] e porque a sobent en o mundo islamico a islamizazión en l'aspeuto relichioso ha sennificato arabizazión en l'aspeuto lingüistico por estar l'arabe a unica luenga de l'[[Alcorán]]. Esto mesmo s'a desbenito con a islamizazión-arabizazión de berbers, os coptos e os nubios.
Dende o periodo bizantín o lumero de sirians de luenga arameya ha ido baxando muito: cuan os sirians s'islamizaban en pocas chenerazions esdebeniban arabes, car l'arabe ye fazil d'aprender pa os parlants d'arameu por estar tamién [[luengas semiticas|semitico]] e porque a sobent en o mundo islamico a islamizazión en l'aspeuto relichioso ha sennificato arabizazión en l'aspeuto lingüistico por estar l'arabe a unica luenga de l'[[Alcorán]]. Esto mesmo s'ha desbenito con a islamizazión-arabizazión de berbers, os coptos e os nubios.


En os primers tiempos d'a dominazión musulmana continó a bida normal d'alcuerdo con as tradizions romanas orientals u bizantinas, e dica se costruiban ilesias. Bels sirians se combirtioron a la relichión islamica con a esperanza de poder prener poder politico en una soziedat dominata por una clase dirichent melitar d'orichen arabe. Os Omeyas gobernoron dixando l'almenistrazión a los sirians, que seguiban os modelos organizatibos d'o Imperio Román d'Orient. Encara podeban estar consideratos ''sirians'', encara que musulmans a os mils de sirians musulmans mandatos por [[Balch]] que entroron en l'[[Al Andalus]] pa esclafar una rebuelta berber [[Khariyismo|khariyí]] cuentra os arabes sunnís e que dimpués se quedoron e apoyoron a los [[Dinastía Omeya|Omeya]]s.
En os primers tiempos d'a dominazión musulmana continó a bida normal d'alcuerdo con as tradizions romanas orientals u bizantinas, e dica se costruiban ilesias. Bels sirians se combirtioron a la relichión islamica con a esperanza de poder prener poder politico en una soziedat dominata por una clase dirichent melitar d'orichen arabe. Os Omeyas gobernoron dixando l'almenistrazión a los sirians, que seguiban os modelos organizatibos d'o Imperio Román d'Orient. Encara podeban estar consideratos ''sirians'', encara que musulmans a os mils de sirians musulmans mandatos por [[Balch]] que entroron en l'[[Al Andalus]] pa esclafar una rebuelta berber [[Kharichismo|kharichí]] cuentra os arabes sunnís e que dimpués se quedoron e apoyoron a los [[Dinastía Omeya|Omeya]]s.


En l'aria de [[Tur Abdín]] bibiban uns 200000 sirans dica 1915. Mientres a primera guerra mundial o gobierno d'os "chobens turcos", querió eliminar as minorías cristianas d'Anatolia oriental: armenios, asirios e sirians. Os cristians de Tur Abdín fuoron atacatos por bandas de kurdos aliatos d'os turcos. Un terzio murió en a mortalera. Os sirians estioron menos combatibos que os armenios u os neoasirios, pero tenioron un episodio de tierca resistenzia en [[Ein Wardo]], lugar fazilment fortificable on pocos zentenars de sirianos fuoron sitiatos por 12000 soldatos otomans e 13000 milizians kurdos mientres 3 años dica que remató a guerra.
En l'aria de [[Tur Abdín]] bibiban uns 200000 sirans dica 1915. Mientres a primera guerra mundial o gobierno d'os "chobens turcos", querió eliminar as minorías cristianas d'Anatolia oriental: armenios, asirios e sirians. Os cristians de Tur Abdín fuoron atacatos por bandas de kurdos aliatos d'os turcos. Un terzio murió en a mortalera. Os sirians estioron menos combatibos que os armenios u os neoasirios, pero tenioron un episodio de tierca resistenzia en [[Ein Wardo]], lugar fazilment fortificable on pocos zentenars de sirianos fuoron sitiatos por 12000 soldatos otomans e 13000 milizians kurdos mientres 3 años dica que remató a guerra.

Versión d'o 15:30 6 abr 2009

Pueblo sirián
Poblazión total:
Rechions con poblazions importans: Turquía

Irán
Iraq
Siria
Suezia
Alemaña

Idiomas: arameu
Relichions: Cristiana:
Pueblos relazionatos: Altros pueblos semitas:

Os Sirians son un pueblo en bías de desaparizión de Siria e d'o sureste de Turquía carauterizato por a luenga arameya y estar de relichión cristiana con rito sirián.

Son a continazión d'a poblazión siria no griega ni chodiga anterior a la embasión arabe e que no plegó a islamizar-se. Bi ha una branca ortodocsa e una branca catolica. Representan doncas un grupo etnico etno-confesional, millor definito por a relichión que por una luenga propia que trasmita una cultura propia d'un territorio.

En tiempos colonials amanixió o problema d'a suya denominazión como pueblo e o grau de relazión u integrazión con atros grupos etnoconfesionals cristians afins, problema que s'agudizó en 1946 con a independenzia de Siria, que significó que sirián yera abitant d'o estato de Siria.

Seguntes o nazionalismo neoasirio toz os cristians d'Orient Meyo de luenga semitica son un mesmo pueblo asirio. D'esta traza pa os nazionalistas neoasirios, os sirians son una fazión d'a nazión asiria e se refieren a ellos como "asirios ozidentals". Bi ha adeutos d'o nazionalismo asirio entre a diaspora siriana de Suezia.

Os sirians que no son nazionalistas neoasirios prefieren denominar-sen seguntes a parabra arameya suryoyo ("sirián", "siriaco") u més modernament "arameus", fendo enfasis en o suyo orichen arameu, encara que en anglés se presentan como Syriac-aramaean ("sirio-arameus"), Aramaean-Syriac u simplament Syriac. En Suezia e Alemaña parte d'a diaspora de cristians d'orichen oriental se denominan "arameus" u "sirio-arameus".

Istoria

Dende o periodo bizantín o lumero de sirians de luenga arameya ha ido baxando muito: cuan os sirians s'islamizaban en pocas chenerazions esdebeniban arabes, car l'arabe ye fazil d'aprender pa os parlants d'arameu por estar tamién semitico e porque a sobent en o mundo islamico a islamizazión en l'aspeuto relichioso ha sennificato arabizazión en l'aspeuto lingüistico por estar l'arabe a unica luenga de l'Alcorán. Esto mesmo s'ha desbenito con a islamizazión-arabizazión de berbers, os coptos e os nubios.

En os primers tiempos d'a dominazión musulmana continó a bida normal d'alcuerdo con as tradizions romanas orientals u bizantinas, e dica se costruiban ilesias. Bels sirians se combirtioron a la relichión islamica con a esperanza de poder prener poder politico en una soziedat dominata por una clase dirichent melitar d'orichen arabe. Os Omeyas gobernoron dixando l'almenistrazión a los sirians, que seguiban os modelos organizatibos d'o Imperio Román d'Orient. Encara podeban estar consideratos sirians, encara que musulmans a os mils de sirians musulmans mandatos por Balch que entroron en l'Al Andalus pa esclafar una rebuelta berber kharichí cuentra os arabes sunnís e que dimpués se quedoron e apoyoron a los Omeyas.

En l'aria de Tur Abdín bibiban uns 200000 sirans dica 1915. Mientres a primera guerra mundial o gobierno d'os "chobens turcos", querió eliminar as minorías cristianas d'Anatolia oriental: armenios, asirios e sirians. Os cristians de Tur Abdín fuoron atacatos por bandas de kurdos aliatos d'os turcos. Un terzio murió en a mortalera. Os sirians estioron menos combatibos que os armenios u os neoasirios, pero tenioron un episodio de tierca resistenzia en Ein Wardo, lugar fazilment fortificable on pocos zentenars de sirianos fuoron sitiatos por 12000 soldatos otomans e 13000 milizians kurdos mientres 3 años dica que remató a guerra.

Dimpués d'a guerra o gobierno de Mustafá Kemal Atatürk continó perseguindo a los sirians, a l'egual que fazió con os griegos e armenios, e forachitoron a os sirians d'Urfa que eban sobrebibito a las mortaleras.

Entre os que quedoron con bida dimpués d'ixas persecuzions, una parte se refuchió en Siria e Libano e atra en Irak. En 1924 o gobierno kemalista forachitó a lo patriarca sirio ortodocso, que se refuchió en Domás. D'astí enta debant o zentro de grabedat d'a Ilesia Siriana Ortodocsa e d'os sirians se desplazó dende as rechions turcas de Tur Addín, Mardín e Nisibín ta os países güegals. En Tur Abdín quedoron en 1920 70000 sirians, (seguntes bellas fuents 15000) y en 1990 no plegaban dica 4000, a fins d'os años 90 no yeran més de 900. Muitos sirians han dixato Tur Abdín pa fuyir d'a guerra entre kurdos e turcos.

Parla

Charran dos dialeutos arameus, o turoyo y o lahso u suroyo, (muerto dende 1998).

Bibliografía

  • William Dalrymple DESDE EL MONTE SANTO. VIAJE A LA SOMBRA DE BIZANCIO. Librería Altair.

Enrastres esternos