Diferencia entre revisiones de «Tartaros»
m robot Añadido: tr:Tatarlar |
Ev (descutir | contrebucions) m interwiki: + hr:Tatari |
||
Linia 70: | Linia 70: | ||
[[fr:Tatars]] |
[[fr:Tatars]] |
||
[[he:טטרים]] |
[[he:טטרים]] |
||
[[hr:Tatari]] |
|||
[[hu:Tatárok]] |
[[hu:Tatárok]] |
||
[[it:Tatari]] |
[[it:Tatari]] |
Versión d'o 11:22 10 chun 2008
Tartre y Tartaro ye o nome común que se da a bels pueblos de luenga turquica d'Asia Zentral y Europa Oriental.
Etimolochía e sennificato
O nome tien un carauter ambigo, no s'aplica a toz os pueblos de luenga turquica, pero bels pueblos de luenga turquica que güei no son clamatos tartres lo yeran dica fa poco. Por atra parte con o termin tartre s'ha clamato tamién a los pueblos mongols en cheneral y en o imperio ruso a os musulmans en cheneral.
Parix que lo nome deribe en parte de Ta-ta u Dada, un pueblo mongol que abitaba lo norueste de l'autual Mongolia en o siglo V. S'emplegó por primera begata pa describir a los pueblos que dominoron partes d'Asia y Europa dende Chenguis Can. Dimpués lo termin s'estendilló pa encluir a cualsiquier embasor nomada d'orichen asiatico, tanto de Mongolia como d'Asia ozidental.
En aragonés los claman tartres en o Libro de las Maravillas del Mundo, pero los claman tartaros en as Cronicas d'os Chudezes de Tergüel u Efemerides turolenses, lo cualo mos fa pensar que esitió una alternanzia tartre/tartro como sepulcre/sepulcro u cuatre/cuatro.
Enantes d'a decada de 1920 os Rusos feban serbir a parabra Tatar pa clamar a lumerosos pueblos, dende os turcos azerbaichans como a bellas tribus de Siberia. Dimpués o termin s'ha restrinchito a bels grupos etnicos como por exemplo os tartres de Kazán e Siberia que charran una luenga turquica d'o grupo quipchac (como os Cazacos, Kirguises e Nogayos), os tartres de Crimea, que en charran una d'a mesma branca que o turco d'Anatolia, e os tartres de Lituania, Polonia e Bielorrusia aislatos de tot respeuto a los atros.
Os diferens pueblos tartres, dimpués d'estar chusmesos a los rusos, han desembolicato tendenzias nazionalistas como o panturquismo, sin d'embargo os tartres de Crimea gosan considerar-se a parte d'os atros pueblos tartres grans, unificatos por a gran diaspora d'os tartres de Kazán en Siberia.
Lista de comunidaz tartras
- Tartres de Siberia
- Tartres de Baraba
- Tartres de Chulim
- Tartres d'o Bolga
- Tartres de Kazán
- Tartres de Astraján
- Tartres de Casim u Riazán
- Miaxars
- Diaspora tartra en tot o mundo, en espezial Asia.
- Tartres de Crimea
- Tartres de Crimea refuchiatos en Rumania, Bulgaria e Turquía.
- Tartres de l'antiga Unión Polaco-Lituana
Os tartres de Crimea u atras d'atras zonas refuchiatos en a Turquía moderna rezibiban o nome de Muchatchirs (como atras minorias musulmanas d'orichen europeyo refuchiatas tals como os bosnianos u os pomacos), e s'han ito asimilando a los turcos d'Anatolia.
Presonaches famosos tartres u con orichens tartres
- Rudolf Nurejew, danzaire ruso
- Alsou, cantaira ruso
- Zemfira, cantaira rusa
- Marat Safin, chugador de tenis ruso
- Raschid Nurgalijew, menistro d'interior ruso
- Rinat Dassajew, futbolista ruso
- Nikolai Chabibulin, chugador ruso de hockey
- Tschulpan Chamatowa, actriz rusa
- Rinat Achmetow, oligarca ucrainés
- Musa Cälil, poeta
- Charles Bronson, actor nortamericán, que fazió bels papers d'indio u mestizo por los rasgos mongoloides que tienen bels tartres
- Elvira Nabiullina, menistra rusa
- Rashid Sunyaev, astrofisico ruso
- Roald Sagdeev, fisico ruso
- Vladimir Tsjagin, conductor de rally ruso