Diferencia entre revisiones de «Eslovenos»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m →‎Historia: clean up, replaced: o Imperio → l'Imperio, lo Imperio → l'Imperio, o [[Imperio → L'[[Imperio
AraBot (descutir | contrebucions)
m →‎Historia: clean up, replaced: lL'[[Imperio → l'[[Imperio
Linia 32: Linia 32:
A fins d'o sieglo XIII os [[Habsburgo]] prenen o control d'o territorio d'os eslovenos: [[Carniola]], [[Estiria]], [[Carintia]] y zonas de [[Gorizia]] y [[Trieste]]. Encara que i habió [[protestantismo]], a [[contrarreforma]] remató con él. En 1805 por o [[tractau de Presburgo]], [[Napolión]] obliga a [[Imperio Austriaco|Austria]] a ceder-li [[Istria]] y [[Dalmacia]], y en 1809 por o tractau de Viena obliga a Austria a ceder-li l'Alta Carintia, [[Carniola]], [[Trieste]] y part de [[Croacia]] a lo sud d'o [[río Sava|Sava]]. Con estos territorios y [[Republica de Ragusa|Ragusa]] forma as [[Provincias Ilirianas]], con capital en [[Ljubljana]]. En as provincias ilirianas creixe a ideolochía d'o [[ilirismo]].
A fins d'o sieglo XIII os [[Habsburgo]] prenen o control d'o territorio d'os eslovenos: [[Carniola]], [[Estiria]], [[Carintia]] y zonas de [[Gorizia]] y [[Trieste]]. Encara que i habió [[protestantismo]], a [[contrarreforma]] remató con él. En 1805 por o [[tractau de Presburgo]], [[Napolión]] obliga a [[Imperio Austriaco|Austria]] a ceder-li [[Istria]] y [[Dalmacia]], y en 1809 por o tractau de Viena obliga a Austria a ceder-li l'Alta Carintia, [[Carniola]], [[Trieste]] y part de [[Croacia]] a lo sud d'o [[río Sava|Sava]]. Con estos territorios y [[Republica de Ragusa|Ragusa]] forma as [[Provincias Ilirianas]], con capital en [[Ljubljana]]. En as provincias ilirianas creixe a ideolochía d'o [[ilirismo]].


En a [[primera Guerra Mundial]] os eslovenos yeran fidels a lL'[[Imperio Austro-Hongaro]] pero en mayo de [[1917]] l'abate [[Korosec]] ye a favor d'a creyación d'un estau eslavo en l'Imperio. En rematar a primera guerra mundial Korosec preside un Comité nacional en [[Zagreb]] con os [[crovates]] y os [[serbos]] d'[[Hongría]] y dos meses més tarde o rei de Serbia accepta a creyación d'o [[Reino de Serbos, Crovates y Eslovenos]].
En a [[primera Guerra Mundial]] os eslovenos yeran fidels a l'[[Imperio Austro-Hongaro]] pero en mayo de [[1917]] l'abate [[Korosec]] ye a favor d'a creyación d'un estau eslavo en l'Imperio. En rematar a primera guerra mundial Korosec preside un Comité nacional en [[Zagreb]] con os [[crovates]] y os [[serbos]] d'[[Hongría]] y dos meses més tarde o rei de Serbia accepta a creyación d'o [[Reino de Serbos, Crovates y Eslovenos]].


[[Hongría]] cede a lo nuevo reino a o districto de [[Mur (Eslovenia)|Mur]] (actual [[Prekmurje]]), habitau por eslovenos, en o [[tractau de Trianon]].
[[Hongría]] cede a lo nuevo reino a o districto de [[Mur (Eslovenia)|Mur]] (actual [[Prekmurje]]), habitau por eslovenos, en o [[tractau de Trianon]].

Versión d'o 13:50 7 ago 2022

Eslovenos
Slovenci
Parella d'eslovenos
Población total
3 millons
Rechions con comunidaz importants
Eslovenia 2.030.000
Italia 100.000-210.000
Austria 24.855
Aragón 12[1]
Idiomas
Esloveno
Pueblos relacionaus
Pueblos eslavos
Mapa
Tierras habitadas por os eslovenos
Tierras habitadas por os eslovenos

Os eslovenos (en esloveno slovenci) son os habitants mayoritarios d'Eslovenia y forman una minoría important en Carintia (Austria) y en zonas mugants d'Italia. Charran una luenga eslava meridional, o esloveno y son catolicos.

Historia

Os eslavos s'estableixen en l'actual Eslovenia en o sieglo VII y quan os avaros dominaban Panonia se posan baixo protección d'os bayoarios. Se fa mención d'os eslavos que dimpués esdevendrán os eslovenos en a "Grant Cronica d'Espanya", compilación historica de Chuan Ferrández d'Heredia:

enel q(u)al t(iem)po arichis duch d(e) forouilio aplego gra(n)t ex(er)citu & fizo gra(n)t destructio(n) e(n)los esclauos & e(n) lur t(ie)rra clamada carmola. & destruyo todas las cosas de aq(ue)llos. Et como los esclauos corriese(n) subitam(en)t sobrel & el no(n) tuuiese su la(n)c'a q(ue) gela tenie un su escudero mas metio la ma(n)o ala maça & al p(r)im(er)o q(ue) deua(n)t le uino firio lo q(ue) fue muerto. en(e)l q(u)al t(iem)po el ex(er)citu d(e)los sarrazines e(n)tro ot(r)a uegada e(n) gallia & fizo gra(n)t destruct(i)o(n) (con)(tr)a los q(u)ales el rey karles ap(ar)ello batalla no(n) mucho lue(n)t d(e) narbo(n)a & los ui(n)cio & destruyo seg(un)t auie fecho la prim(er)a uegada.

Carlos Magno adhibió o territorio d'os bayoarios y tamién d'os eslovenos a l'Imperio, igual como se desvinió quan se formó o Sacro Imperio enta o sieglo X. A introducción d'o feudalismo carolinchio desconchuntó y desfació a organización tribal d'os bayovarios y os eslovenos.

A cristianización se fa dende l'arcebispau de Salzburgo y dende o patriarcato d'Aquileya. Dende l'anyo 1077 o patriarcato d'Aquileya se constituyó en estau dentro d'o Sacro Imperio, con territorios d'a costa hadriana y d'a peninsula d'Istria habitaus en part por eslovenos.

A fins d'o sieglo XIII os Habsburgo prenen o control d'o territorio d'os eslovenos: Carniola, Estiria, Carintia y zonas de Gorizia y Trieste. Encara que i habió protestantismo, a contrarreforma remató con él. En 1805 por o tractau de Presburgo, Napolión obliga a Austria a ceder-li Istria y Dalmacia, y en 1809 por o tractau de Viena obliga a Austria a ceder-li l'Alta Carintia, Carniola, Trieste y part de Croacia a lo sud d'o Sava. Con estos territorios y Ragusa forma as Provincias Ilirianas, con capital en Ljubljana. En as provincias ilirianas creixe a ideolochía d'o ilirismo.

En a primera Guerra Mundial os eslovenos yeran fidels a l'Imperio Austro-Hongaro pero en mayo de 1917 l'abate Korosec ye a favor d'a creyación d'un estau eslavo en l'Imperio. En rematar a primera guerra mundial Korosec preside un Comité nacional en Zagreb con os crovates y os serbos d'Hongría y dos meses més tarde o rei de Serbia accepta a creyación d'o Reino de Serbos, Crovates y Eslovenos.

Hongría cede a lo nuevo reino a o districto de Mur (actual Prekmurje), habitau por eslovenos, en o tractau de Trianon.

En a rechión de Klagenfurt (Alta Carintia) o 10 d'agosto de 1920 a mayoría vota por unir-se a Austria.

En o tractau de Ramallo Italia obtién Istria y un territorio habitau por 400.000 eslovenos correspondient a las actuals rechions de Goriška, Istria Eslovena y territorios que mugants con estas rechions en l'actual Italia. Estos territorios constituiban a Venecia Chulia.

En a Yugoslavia d'entreguerras Eslovenia no yera una entidat autonoma pero o esloveno yera a luenga oficial d'a banovina d'o Drave. En o periodo faixista d'Italia Mussolini prebó d'italianizar a los eslovenos d'a Istria Eslovena y Goriška.

Por un tractau o 8 de chulio de 1941 eslovenia quedó dividida entre Alemanya y Italia, y o districto de Mur (Prekmurje) pasó ta Hongría. Quan en setiembre de 1943 capituló Italia o sud d'Eslovenia fue administrau por Alemanya, que prebó de rechermanizar bella ciudat forachitando a la población eslovena.

En 1946 o territorio habitau por os eslovenos adintro d'a Republica Federal Popular de Yugoslavia esdevinió a Republica Socialista d'Eslovenia, que incluyiba o districto de Mur (Prekmurje). Se creya atra muga con Italia (tractau de París de 1947) que adchudica a Eslovenia a val alta d'o Soncio y divide a ciudat de Gorizia. Trieste y a suya redolada son declaraus territorio libre (Territorio libre de Trieste) y no se resuelve a suya situación dica 1954. Una minoría eslovenia d'unas 50.000 presonas queda en Italia.

En tota a Republica Federal Popular de Yugoslavia, dimpués Republica Federal Socialista de Yugoslavia, Eslovenia yera a zona més rica, con mayor libel de vida y que contribuiba més a l'aduya federal a rechions menos desembolicadas. En o decenio de 1980 i heba tensión entre Ljubljana y Belgrado y en chinero de 1989 se creya en partiu politico no comunista (o primero en os países comunistas), y dimpués atros. En abril de 1990 i habió eslecions y ganó una coalición de centro-dreita, pero fue esleito president o comunista Milan Kuncan. En aviento de 1990 o 95 % d'os eslovenos votoron a favor d'a independencia.

Eslovenia independient

O 25 de chunio de 1991 fue proclamada a independencia, l'exercito yugoslavo intervinió pero no podió fer res y se retiró en verano.[2] Alemanya reconoixió Eslovenia o 23 d'aviento de 1991 y os atros miembros d'a CEE o 15 de chinero de 1992. Eslovenia esdevinió miembro d'a ONU en abril. Actualment Eslovenia tien un rechimen democratico como qualsiquier país d'Europa Occidental y Central.

Referencias

  1. (es) Nacidos en el extranjero, residentes en Aragón en 2021. Instituto Aragonés de Estadística
  2. (es) Josep Palau El Espejismo yugoslavo. Ediciones del Bronce, 1996. pp. 75-90.

Bibliografía