Diferencia entre revisiones de «Griego bizantín»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m →‎top: clean up, replaced: indoeuropea → indo-europea, Indoeuropea → Indo-europea
AraBot (descutir | contrebucions)
m →‎top: clean up, replaced: d'o imperio → de l'imperio (2), o [[Imperio → l'[[Imperio, o [[Imperio → L'[[Imperio (2)
Linia 19: Linia 19:
|iso3 = grc
|iso3 = grc
}}
}}
O '''griego bizantín''' u '''griego medieval''' ye o resultau d'a evolución d'o [[griego helenistico]] mientres o periodo [[Imperio Bizantín|bizantín]]. Ye a base d'o [[griego moderno]].
O '''griego bizantín''' u '''griego medieval''' ye o resultau d'a evolución d'o [[griego helenistico]] mientres o periodL'[[Imperio Bizantín|bizantín]]. Ye a base d'o [[griego moderno]].


En o [[Imperio Román d'Orient]] o griego bizantín estió a luenga administrativa, a muga entre a romanización en latín y a romanización en griego se considera a [[Linia de Jireček]] en os [[Balcans]] y os desiertos d'a ribera d'o [[Golfo de Sidra]] entre [[Tripolitania]] y [[Cirenaica]] en Africa. Dende que [[Costantín I]] trasladó a capital administrativa d'o imperio ta ''Bizantion'' (dende ixe inte ''Constantinopolis'', y d'astí [[Costantinoble]]) o griego esdevién a luenga principal en l'administración d'o imperio, y a luenga en a que os emperadors parlarán con a chent de palacio. Dica i habrá emperadors que no parlarán bien latín. O historiador [[Ammiano]] califica o latín d'o emperador [[Chulián]] l'"apostata" como aceptablement bueno, indicando que no lo parlaba tan bien u a escape como un emperador román anterior.
En l'[[Imperio Román d'Orient]] o griego bizantín estió a luenga administrativa, a muga entre a romanización en latín y a romanización en griego se considera a [[Linia de Jireček]] en os [[Balcans]] y os desiertos d'a ribera d'o [[Golfo de Sidra]] entre [[Tripolitania]] y [[Cirenaica]] en Africa. Dende que [[Costantín I]] trasladó a capital administrativa de l'imperio ta ''Bizantion'' (dende ixe inte ''Constantinopolis'', y d'astí [[Costantinoble]]) o griego esdevién a luenga principal en l'administración de l'imperio, y a luenga en a que os emperadors parlarán con a chent de palacio. Dica i habrá emperadors que no parlarán bien latín. O historiador [[Ammiano]] califica o latín d'o emperador [[Chulián]] l'"apostata" como aceptablement bueno, indicando que no lo parlaba tan bien u a escape como un emperador román anterior.


Bi ha bella evolución fonetica que plega dica o griego moderno:
Bi ha bella evolución fonetica que plega dica o griego moderno:
Linia 37: Linia 37:
*''Spiti'' (< hospitium "[[casa]]")
*''Spiti'' (< hospitium "[[casa]]")


Tamién bi ha influencia lexica d'os dialectos italicos d'os [[Republica de Chenova|chenoveses]], [[pisa]]ns y [[Republica de Venecia|venecians]] que comerciaban en as costas bizantinas d'a Edat Meya. Se calcula que encara en griego moderno bi ha 600 "italianismos" que s'introducioron en o periodo [[Imperio Bizantín|bizantín]], por eixemplo ''síghuros'' ("seguro"), ''servitóros'' ("sirvient"), ecetra...
Tamién bi ha influencia lexica d'os dialectos italicos d'os [[Republica de Chenova|chenoveses]], [[pisa]]ns y [[Republica de Venecia|venecians]] que comerciaban en as costas bizantinas d'a Edat Meya. Se calcula que encara en griego moderno bi ha 600 "italianismos" que s'introducioron en o periodL'[[Imperio Bizantín|bizantín]], por eixemplo ''síghuros'' ("seguro"), ''servitóros'' ("sirvient"), ecetra...


En [[idioma aragonés|aragonés]] bi ha poquismos ampres provinients d'o griego bizantín. Entre os pocos bien documentaus tenemos "[[galera]]", en muitos textos medievals ''galea'', forma identica a lo griego bizantín ''galea'', d'etimolochía poco clara.
En [[idioma aragonés|aragonés]] bi ha poquismos ampres provinients d'o griego bizantín. Entre os pocos bien documentaus tenemos "[[galera]]", en muitos textos medievals ''galea'', forma identica a lo griego bizantín ''galea'', d'etimolochía poco clara.

Versión d'o 12:42 7 ago 2022

Griego bizantín
Ἑλληνική
Variedat d'o griego

Distribución d'o griego bizantín
Localización cheografica
Estau {{{estau}}}
País {{{país}}}
Rechión {{{rechión}}}
Parlau en Imperio Bizantín
Lugars principals
Estatus
Atras denominacions Griego medieval
Charradors
Oficial en {{{oficial}}}
Reconoixiu en {{{reconoixiu}}}
Regulau por {{{regulau}}}
Vitalidat
Literatura
Escritors principals
Rasgos dialectals Antecesor d'o griego moderno
Clasificación lingüistica
Indo-europea
Codigos
ISO 639-1 {{{iso1}}}
ISO 639-2 {{{iso2}}}
ISO 639-3 grc
SIL {{{sil}}}

O griego bizantín u griego medieval ye o resultau d'a evolución d'o griego helenistico mientres o periodL'bizantín. Ye a base d'o griego moderno.

En l'Imperio Román d'Orient o griego bizantín estió a luenga administrativa, a muga entre a romanización en latín y a romanización en griego se considera a Linia de Jireček en os Balcans y os desiertos d'a ribera d'o Golfo de Sidra entre Tripolitania y Cirenaica en Africa. Dende que Costantín I trasladó a capital administrativa de l'imperio ta Bizantion (dende ixe inte Constantinopolis, y d'astí Costantinoble) o griego esdevién a luenga principal en l'administración de l'imperio, y a luenga en a que os emperadors parlarán con a chent de palacio. Dica i habrá emperadors que no parlarán bien latín. O historiador Ammiano califica o latín d'o emperador Chulián l'"apostata" como aceptablement bueno, indicando que no lo parlaba tan bien u a escape como un emperador román anterior.

Bi ha bella evolución fonetica que plega dica o griego moderno:

  • En grupos de dos oclusivas a primera se fricativiza: hepta > eftá "siet", oktô > oxtó "ueito", ophtalmos > ftarmós "maldau" (en castellán mal de ojo, literalment "mal de uello").
  • En as consonants precedidas de nasal, a nasal s'asimila a la consonant vinient: nymphê > níffi > nífi "novia".
  • O resto de grupos de dos consonants se simplifican (de fueras de en Rodas, Khios y Chipre): thalassa > thálasa "mar".
  • O soniu /l/ cambia ta /r/ debant de consonant: adelphos > adherfós ‘"chermán", ophtalmos > ftarmós "maldau".
  • Debant de vocal /i/ y /e/ cambian ta /y/: paidia > pedhyá "chicos", mêlea > milya "manzanera".
  • Bella vocal pretonica desapareix: opsaria > psárya "peix", ophtalmos > ftarmós "maldau"

Bi ha influencia lexica d'o latín:

Tamién bi ha influencia lexica d'os dialectos italicos d'os chenoveses, pisans y venecians que comerciaban en as costas bizantinas d'a Edat Meya. Se calcula que encara en griego moderno bi ha 600 "italianismos" que s'introducioron en o periodL'bizantín, por eixemplo síghuros ("seguro"), servitóros ("sirvient"), ecetra...

En aragonés bi ha poquismos ampres provinients d'o griego bizantín. Entre os pocos bien documentaus tenemos "galera", en muitos textos medievals galea, forma identica a lo griego bizantín galea, d'etimolochía poco clara.

Bi ha tamién parolas d'orichen griego bizantín transmesas a traviés d'o italián u o francés. Por eixemplo a parola mustaki entró en Italia gracias a los venecians, se i adaptó como mostaccio, dimpués fue amprada en francés como moustache quan a campanya italiana de Carlos VIII[1]. A parola chistabina mostaixa deriva dreitament d'esta pronunciación francesa.

O taller de traductors y escribans de Chuan Ferrández d'Heredia precisaba de conoixedors d'esta luenga. O equipe d'Heredia teneba como parlant nativo d'o griego bizantín a Dimitri Calodiqui, que traduciba dende o griego clasico a lo griego bizantín, y como buen conoixedor d'o griego bizantín a Nicolau de Drenopoli, que traduciba dende o griego bizantín a un aragonés de grau baixo que dimpués escoscaban os escribans aragoneses.

Referencias

  1. (fr) Jacqueline Picoche, Jean-Claude Rolland: Dictionnaire étymologique du français. Dictionnaires Le Robert, 2009. ISBN 2849024244, 9782849024249. p 354.

Enrastres externos