Diferencia entre revisiones de «Idioma serbocroata»
Sin resumen de edición |
m →Proceso d'estandarización: clean up, replaced: o idioma → l'idioma (2) |
||
Linia 33: | Linia 33: | ||
A primers d'o sieglo XIX [[Ljudevit Gaj]] prenió o treballo de normalizar a luenga d'os [[crovates]] y prenió como referencia a parla xtokavisca de Dubrovnik y no o kaikavisco de Zagreb, y por os mesmos anyos [[Vuk Karadzic]] creyó a luenga escrita serbia basando-se en o dialecto štokavián. |
A primers d'o sieglo XIX [[Ljudevit Gaj]] prenió o treballo de normalizar a luenga d'os [[crovates]] y prenió como referencia a parla xtokavisca de Dubrovnik y no o kaikavisco de Zagreb, y por os mesmos anyos [[Vuk Karadzic]] creyó a luenga escrita serbia basando-se en o dialecto štokavián. |
||
D'este modo as dos luengas escritas converchioron en una luenga sola normalizada, y en 1850 alcordoron de fer servir como referencia dentro d'o dialecto xtokavisca a parla ''ijekavski'' u ijekavisca d'[[Herzegovina]] oriental, zona habitada por serbos que ye entre os crovates d'Herzegovina occidental y Dalmacia y os montenegrins. Se disposó que s'escribise librement en caracters latins u cirilicos. Yera naixiu oficialment |
D'este modo as dos luengas escritas converchioron en una luenga sola normalizada, y en 1850 alcordoron de fer servir como referencia dentro d'o dialecto xtokavisca a parla ''ijekavski'' u ijekavisca d'[[Herzegovina]] oriental, zona habitada por serbos que ye entre os crovates d'Herzegovina occidental y Dalmacia y os montenegrins. Se disposó que s'escribise librement en caracters latins u cirilicos. Yera naixiu oficialment l'idioma serbo-crovate u crovate-serbo, por l'alcuerdo entre os filologos serbos y crovates. |
||
Os primers problemas vinioron con a introducción d'os neolochismos. Os serbos no yeran reticents a prener-los de luengas foranas pero os crovates preferiban creyar parabras nuevas con radices eslavas. Dende ixe inte a pesar que i heba una luenga escrita sola, n'existiba un uso serbisco y un uso crovate |
Os primers problemas vinioron con a introducción d'os neolochismos. Os serbos no yeran reticents a prener-los de luengas foranas pero os crovates preferiban creyar parabras nuevas con radices eslavas. Dende ixe inte a pesar que i heba una luenga escrita sola, n'existiba un uso serbisco y un uso crovate |
||
A zaguers d'o sieglo XX, dende a disolución de [[Yugoslavia]] en 1991, deixó d'haber-ie un organismo común pa |
A zaguers d'o sieglo XX, dende a disolución de [[Yugoslavia]] en 1991, deixó d'haber-ie un organismo común pa l'idioma, y prencipió asinas una diverchencia entre os dialectos seguntes cada país. Os nacionalistas bosniacos y crovates refusan hue d'aceptar que ye una misma luenga. Beluns presentan este feito como eixemplo de [[Secesionismo lingüistico]]. |
||
== Sistema d'escritura == |
== Sistema d'escritura == |
Versión d'o 11:11 7 ago 2022
Serbo-crovate Српскохрватски (Srpskohrvatski) | ||
---|---|---|
Atras denominacions: | Grupo: serbo, crovate, montenegrín, bosniaco. | |
Parlau en: | Serbia, Croacia, Montenegro y Bosnia | |
Rechión: | {{{territorios}}} | |
Etnia: | {{{pueblo}}} | |
Parladors: | ||
Posición: | {{{clasificación}}} (Ethnologue 1996) | |
Filiación chenetica: | Eslava Eslava grupo meridional |
|
Estatus oficial
| ||
Oficial en: | Con diferents nombres en: Serbia Croacia Montenegro Bosnia y Herzegovina | |
Luenga propia de: | {{{propia}}} | |
Reconoixiu en: | {{{reconoixiu}}} | |
Regulau por: | Sin de regulación | |
Codigos
| ||
ISO 639-1 | sh | |
ISO 639-2 | ||
ISO 639-3 | hbs | |
SIL | SRC | |
O serbo-crovate u serbo-crovata ye una luenga eslava charrada en Serbia, Croacia, Montenegro y Bosnia.
O termin serbo-crovate no s'emplega guaire de manera oficial y cadagún d'os países gosa de dicir a la luenga oficialment con os nombres respectives de serbo, crovate, montenegrín u bosniaco.
Variants
En o diasistema serbo-crovate bi ha tres dialectos, que prenen a suya denominación por como dicen "qué". O štokavski u xtokavisco lo charran los serbos, montenegrins y muitos crovates y bosniacos. Como s'explicará, a zaguers d'o sieglo XIX fue esleito como luenga standard por estar común pa totas as nacionalidatz. En o norueste de Croacia se charra o kajkavski u kaikavisco y en o sudueste, costa y islas de Dalmacia y en Istria se charra o čakavski u chakavisco. O standard xtokavisco que escriben y parlan oficialment os crovates se diferencia d'o estandard que escriben y parlan os serbos en a prenunciación d'una antiga vocal eslava (por eixemplo vreme se prenuncia en xtokavisco crovate vrijeme). Tamién bi ha diferiencias lexicas como krup, ladfca y papir, cheosinonimos de hleb, fioka y hartija (“pan”, “caixón”, “hartija” en xtokavisco serbisco).
Proceso d'estandarización
Os crovates escribiban con alfabeto latín en os dialectos propios xtokavisco de Dalmacia y kaikavisco de Croacia central (una zona que recibiba o nombre de Croacia quan as atras rechions principals, Dalmacia y Eslavonia se nombraban a part). En o sieglo XVI y XVII a parla xtokavisca de Dubrovnik tenió un progreso literario en o marco d'a Republica de Ragusa.
Dica primers d'o sieglo XIX a luenga escrita en Serbia yera cercana a lo eslavo eclesiastico, diferiba d'a luenga charrada y s'escribiba en alfabeto cirilico.
A primers d'o sieglo XIX Ljudevit Gaj prenió o treballo de normalizar a luenga d'os crovates y prenió como referencia a parla xtokavisca de Dubrovnik y no o kaikavisco de Zagreb, y por os mesmos anyos Vuk Karadzic creyó a luenga escrita serbia basando-se en o dialecto štokavián.
D'este modo as dos luengas escritas converchioron en una luenga sola normalizada, y en 1850 alcordoron de fer servir como referencia dentro d'o dialecto xtokavisca a parla ijekavski u ijekavisca d'Herzegovina oriental, zona habitada por serbos que ye entre os crovates d'Herzegovina occidental y Dalmacia y os montenegrins. Se disposó que s'escribise librement en caracters latins u cirilicos. Yera naixiu oficialment l'idioma serbo-crovate u crovate-serbo, por l'alcuerdo entre os filologos serbos y crovates.
Os primers problemas vinioron con a introducción d'os neolochismos. Os serbos no yeran reticents a prener-los de luengas foranas pero os crovates preferiban creyar parabras nuevas con radices eslavas. Dende ixe inte a pesar que i heba una luenga escrita sola, n'existiba un uso serbisco y un uso crovate
A zaguers d'o sieglo XX, dende a disolución de Yugoslavia en 1991, deixó d'haber-ie un organismo común pa l'idioma, y prencipió asinas una diverchencia entre os dialectos seguntes cada país. Os nacionalistas bosniacos y crovates refusan hue d'aceptar que ye una misma luenga. Beluns presentan este feito como eixemplo de Secesionismo lingüistico.
Sistema d'escritura
O serbo-crovate tien dos sistemas d'escritura l'alfabeto latino y l'alfabeto cirilico. O estandar crovate usa nomás l'alfabeto latín y o estandard serbisco n'usa os dos.
A escritura en os dos alfabetos ye fonetica de tot: a cada letra li corresponde un solo soniu. A correspondencia entre l'alfabeto latín y crovate, y o cirilico serbisco ye total, y ye a siguient:
Cirilico | Latín | Cirilico | Latín | |
А а | A a | Н н | N n | |
Б б | B b | Њ њ | Nj nj | |
В в | V v | О о | O o | |
Г г | G g | П п | P p | |
Д д | D d | Р р | R r | |
Ђ ђ | Đ đ | С с | S s | |
Е е | E e | Т т | T t | |
Ж ж | Ž ž | Ћ ћ | Ć ć | |
З з | Z z | У у | U u | |
И и | I i | Ф ф | F f | |
Ј ј | J j | Х х | H h | |
К к | K k | Ц ц | C c | |
Л л | L l | Ч ч | Č č | |
Л љ | Lj lj | Џ џ | Dž dž | |
М м | M m | Ш ш | Š š |
Bibliografía
- (es) Felipe Fernández-Armesto: Los hijos de Zeus. Pueblos, etnias y culturas de Europa. 1996 Grijalbo.
- (es) André Sellier, Jean Sellier: Atlas de los pueblos de Europa Central. Acento editorial.
Luengas eslavas | ||
---|---|---|
Belarruso | Bulgaro | Caixubo | Checo incluindo o Kuchlböhmisch | Eslau eclesiastico antigo | Eslau eclesiastico | Eslovaco | Esloveno incluindo o prekmuro | Eslovincio | Macedonyo | Polabo | Polaco | Pomerán | Protoslau | Ruso | Rutén | Serbocroata incluindo o bosnio, croata (chakavisco, kaikavisco, xtokavisco), montenegrín y serbio | Sorabo incluindo o sorabo alto y sorabo baixo | Ucrainés |