Diferencia entre revisiones de «Idioma serbocroata»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición
AraBot (descutir | contrebucions)
m →‎Proceso d'estandarización: clean up, replaced: o idioma → l'idioma (2)
Linia 33: Linia 33:
A primers d'o sieglo XIX [[Ljudevit Gaj]] prenió o treballo de normalizar a luenga d'os [[crovates]] y prenió como referencia a parla xtokavisca de Dubrovnik y no o kaikavisco de Zagreb, y por os mesmos anyos [[Vuk Karadzic]] creyó a luenga escrita serbia basando-se en o dialecto štokavián.
A primers d'o sieglo XIX [[Ljudevit Gaj]] prenió o treballo de normalizar a luenga d'os [[crovates]] y prenió como referencia a parla xtokavisca de Dubrovnik y no o kaikavisco de Zagreb, y por os mesmos anyos [[Vuk Karadzic]] creyó a luenga escrita serbia basando-se en o dialecto štokavián.


D'este modo as dos luengas escritas converchioron en una luenga sola normalizada, y en 1850 alcordoron de fer servir como referencia dentro d'o dialecto xtokavisca a parla ''ijekavski'' u ijekavisca d'[[Herzegovina]] oriental, zona habitada por serbos que ye entre os crovates d'Herzegovina occidental y Dalmacia y os montenegrins. Se disposó que s'escribise librement en caracters latins u cirilicos. Yera naixiu oficialment o idioma serbo-crovate u crovate-serbo, por l'alcuerdo entre os filologos serbos y crovates.
D'este modo as dos luengas escritas converchioron en una luenga sola normalizada, y en 1850 alcordoron de fer servir como referencia dentro d'o dialecto xtokavisca a parla ''ijekavski'' u ijekavisca d'[[Herzegovina]] oriental, zona habitada por serbos que ye entre os crovates d'Herzegovina occidental y Dalmacia y os montenegrins. Se disposó que s'escribise librement en caracters latins u cirilicos. Yera naixiu oficialment l'idioma serbo-crovate u crovate-serbo, por l'alcuerdo entre os filologos serbos y crovates.


Os primers problemas vinioron con a introducción d'os neolochismos. Os serbos no yeran reticents a prener-los de luengas foranas pero os crovates preferiban creyar parabras nuevas con radices eslavas. Dende ixe inte a pesar que i heba una luenga escrita sola, n'existiba un uso serbisco y un uso crovate
Os primers problemas vinioron con a introducción d'os neolochismos. Os serbos no yeran reticents a prener-los de luengas foranas pero os crovates preferiban creyar parabras nuevas con radices eslavas. Dende ixe inte a pesar que i heba una luenga escrita sola, n'existiba un uso serbisco y un uso crovate


A zaguers d'o sieglo XX, dende a disolución de [[Yugoslavia]] en 1991, deixó d'haber-ie un organismo común pa o idioma, y prencipió asinas una diverchencia entre os dialectos seguntes cada país. Os nacionalistas bosniacos y crovates refusan hue d'aceptar que ye una misma luenga. Beluns presentan este feito como eixemplo de [[Secesionismo lingüistico]].
A zaguers d'o sieglo XX, dende a disolución de [[Yugoslavia]] en 1991, deixó d'haber-ie un organismo común pa l'idioma, y prencipió asinas una diverchencia entre os dialectos seguntes cada país. Os nacionalistas bosniacos y crovates refusan hue d'aceptar que ye una misma luenga. Beluns presentan este feito como eixemplo de [[Secesionismo lingüistico]].


== Sistema d'escritura ==
== Sistema d'escritura ==

Versión d'o 11:11 7 ago 2022

Serbo-crovate
Српскохрватски (Srpskohrvatski)
Atras denominacions: Grupo: serbo, crovate, montenegrín, bosniaco.
Parlau en: Serbia, Croacia, Montenegro y Bosnia
Rechión: {{{territorios}}}
Etnia: {{{pueblo}}}
Parladors:
Posición: {{{clasificación}}} (Ethnologue 1996)
Filiación chenetica:  Eslava

  Eslava grupo meridional

Estatus oficial
Oficial en: Con diferents nombres en:
Serbia
Croacia
Montenegro
Bosnia y Herzegovina
Luenga propia de: {{{propia}}}
Reconoixiu en: {{{reconoixiu}}}
Regulau por: Sin de regulación
Codigos
ISO 639-1 sh
ISO 639-2
ISO 639-3 hbs
SIL SRC

O serbo-crovate u serbo-crovata ye una luenga eslava charrada en Serbia, Croacia, Montenegro y Bosnia.

O termin serbo-crovate no s'emplega guaire de manera oficial y cadagún d'os países gosa de dicir a la luenga oficialment con os nombres respectives de serbo, crovate, montenegrín u bosniaco.

Variants

En o diasistema serbo-crovate bi ha tres dialectos, que prenen a suya denominación por como dicen "qué". O štokavski u xtokavisco lo charran los serbos, montenegrins y muitos crovates y bosniacos. Como s'explicará, a zaguers d'o sieglo XIX fue esleito como luenga standard por estar común pa totas as nacionalidatz. En o norueste de Croacia se charra o kajkavski u kaikavisco y en o sudueste, costa y islas de Dalmacia y en Istria se charra o čakavski u chakavisco. O standard xtokavisco que escriben y parlan oficialment os crovates se diferencia d'o estandard que escriben y parlan os serbos en a prenunciación d'una antiga vocal eslava (por eixemplo vreme se prenuncia en xtokavisco crovate vrijeme). Tamién bi ha diferiencias lexicas como krup, ladfca y papir, cheosinonimos de hleb, fioka y hartija (“pan”, “caixón”, “hartija” en xtokavisco serbisco).

Proceso d'estandarización

Os crovates escribiban con alfabeto latín en os dialectos propios xtokavisco de Dalmacia y kaikavisco de Croacia central (una zona que recibiba o nombre de Croacia quan as atras rechions principals, Dalmacia y Eslavonia se nombraban a part). En o sieglo XVI y XVII a parla xtokavisca de Dubrovnik tenió un progreso literario en o marco d'a Republica de Ragusa.

Dica primers d'o sieglo XIX a luenga escrita en Serbia yera cercana a lo eslavo eclesiastico, diferiba d'a luenga charrada y s'escribiba en alfabeto cirilico.

A primers d'o sieglo XIX Ljudevit Gaj prenió o treballo de normalizar a luenga d'os crovates y prenió como referencia a parla xtokavisca de Dubrovnik y no o kaikavisco de Zagreb, y por os mesmos anyos Vuk Karadzic creyó a luenga escrita serbia basando-se en o dialecto štokavián.

D'este modo as dos luengas escritas converchioron en una luenga sola normalizada, y en 1850 alcordoron de fer servir como referencia dentro d'o dialecto xtokavisca a parla ijekavski u ijekavisca d'Herzegovina oriental, zona habitada por serbos que ye entre os crovates d'Herzegovina occidental y Dalmacia y os montenegrins. Se disposó que s'escribise librement en caracters latins u cirilicos. Yera naixiu oficialment l'idioma serbo-crovate u crovate-serbo, por l'alcuerdo entre os filologos serbos y crovates.

Os primers problemas vinioron con a introducción d'os neolochismos. Os serbos no yeran reticents a prener-los de luengas foranas pero os crovates preferiban creyar parabras nuevas con radices eslavas. Dende ixe inte a pesar que i heba una luenga escrita sola, n'existiba un uso serbisco y un uso crovate

A zaguers d'o sieglo XX, dende a disolución de Yugoslavia en 1991, deixó d'haber-ie un organismo común pa l'idioma, y prencipió asinas una diverchencia entre os dialectos seguntes cada país. Os nacionalistas bosniacos y crovates refusan hue d'aceptar que ye una misma luenga. Beluns presentan este feito como eixemplo de Secesionismo lingüistico.

Sistema d'escritura

O serbo-crovate tien dos sistemas d'escritura l'alfabeto latino y l'alfabeto cirilico. O estandar crovate usa nomás l'alfabeto latín y o estandard serbisco n'usa os dos.

A escritura en os dos alfabetos ye fonetica de tot: a cada letra li corresponde un solo soniu. A correspondencia entre l'alfabeto latín y crovate, y o cirilico serbisco ye total, y ye a siguient:

Cirilico Latín Cirilico Latín
А а A a      Н н   N n
Б б B b      Њ њ   Nj nj
В в V v      О о   O o
Г г G g      П п   P p
Д д D d      Р р   R r
Ђ ђ Đ đ      С с   S s
Е е E e      Т т   T t
Ж ж Ž ž      Ћ ћ   Ć ć
З з Z z      У у   U u
И и I i      Ф ф   F f
Ј ј J j      Х х   H h
К к K k      Ц ц   C c
Л л L l      Ч ч   Č č
Л љ Lj lj      Џ џ   Dž dž
М м M m      Ш ш   Š š
Wikipedia
Wikipedia
Ista luenga tien a suya propia Wikipedia. Puetz vesitar-la y contribuir en Wikipedia en serbo-crovate.

Bibliografía


Luengas eslavas
Belarruso | Bulgaro | Caixubo | Checo incluindo o Kuchlböhmisch | Eslau eclesiastico antigo | Eslau eclesiastico | Eslovaco | Esloveno incluindo o prekmuro | Eslovincio | Macedonyo | Polabo | Polaco | Pomerán | Protoslau | Ruso | Rutén | Serbocroata incluindo o bosnio, croata (chakavisco, kaikavisco, xtokavisco), montenegrín y serbio | Sorabo incluindo o sorabo alto y sorabo baixo | Ucrainés