Diferencia entre revisiones de «Caracalpacos»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
AraBot (descutir | contrebucions)
m →‎top: clean up, replaced: descripzión → descripción, poblazión → población, relazionatos → relacionaus
AraBot (descutir | contrebucions)
m →‎top: clean up, replaced: {{pueblo → {{Ficha de pueblo
Linia 1: Linia 1:
{{pueblo
{{Ficha de pueblo
|imachen =
|imachen =
|descripción =
|descripción =

Versión d'o 20:46 5 nov 2021

Caracalpacos
Población total
550.000
Rechions con comunidaz importants
Uzbekistán
Turkmenistán
Cazaquistán
Idiomas
Caracalpaco
Relichión
Islam
Pueblos relacionaus
Altros pueblos turquicos

Os caracalpacos habitan en Caracalpaquistán (Uzbekistán), chunto a la Mar d'Aral y en as riberas d'o río Amu-Darya. En o censo de 1989 yeran 423.000 individuos, o 31 % d'os habitants de Caracalpaquistán. Charran una luenga turquica d'a branca quipchac. Son musulmans sunnís seguidors d'a escuela Hanafí. Lur traza de vida tradicional ye o pastoreyo nomada, i-habendo tamién pescadors y agricultors sedentarios en menor mesura.

Luenga

Dentro d'as luengas turquicas d'a branca quipchak a luenga d'os caracalpacos ye més pareixita a lo nogai y a lo cazaco. A suya forma escrita se basa en o dialecto nororiental y no se desembolicó dica os anyos 20 d'o sieglo XX. S'escribiba en alfabeto latín dica 1928, dende 1938 fan servir o cirilico, a causa d'a politica linguistica sovietica que veyió un periglo que os pueblos turquicas d'a ex URSS fesen servir o mesmo alfabeto que en a Turquía kemalista. O suyo etnonimo significa "os gorros negros".

Historia

Son mencionatos por primera vegata en Asia Central a fins d'o sieglo XVII. Caracalpaquistán fue ocupato por o Imperio Ruso en 1873. En 1925 os sovieticos proclamoron a Oblast ("rechión") autonoma de Caracalpac, dentro d'a Republica Socialista Sovietica Autonoma de Cazaquistán, que a més feba parte d'a Republica Federatiba Socialista Sovietica Rusa. Esdevinió republica autonoma en 1932, pero en 1936 fue adhibita a Uzbequistán.

Dica os anyos sisanta d'o sieglo XX o 90 % encara viviban y treballaban en o medio rural. Entre 1960 y 1970 a situación cambeó y Caracalpaquistán esdevinió a rechión més urbanizata d'o Uzbequistán, con o 50 % d'a población concentrata en ciudatz. A capital creixió dica quintuplicar-se y atras ciudatz triplicoron a suya mida. O exodo rural se produció por o desastre ecolochico d'a Mar d'Aral que s'encomenzó a desecar por unos reganos de cotón no sostenibles.

A fins d'os anyos 80 d'o sieglo XX puyó l'autoconcencia d'os Caracalpacos, y amaneixen reivindicacions, destacando-ne:

  • Que lis tornen as tierras que agora ocupan os uzbecos.
  • Beluns reclaman deseparar-sen d'Uzbequistán y re-adhibir-sen en Rusia en as condicions atorgatas a atras republicas autonomas, belatros reclaman o estatuto de republica independient.

Bibliografía

  • Amiram Gonen, Diccionario de los pueblos del mundo. 1996 Anaya&Mario Muchnik.