Diferencia entre revisiones de «Aragonés ansotano»
corregir errores, corregir etimología y añadir más rasgos en léxico y morfología |
obs tag |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Variedatz aragonesas |
{{Variedatz aragonesas |
||
|Nombre=Ansotano |
|Nombre=Ansotano |
||
|Imachen=[[Imachen:Mapa situazión ansotano.svg|250px]]<br>Situación de l'ansotano |
|Imachen=[[Imachen:Mapa situazión ansotano.svg|250px]]<br />Situación de l'ansotano |
||
|local= |
|local= |
||
|charradors= |
|charradors= |
||
Linia 7: | Linia 7: | ||
|lugars=[[Ansó]], [[Biniés]] y [[Fago]] |
|lugars=[[Ansó]], [[Biniés]] y [[Fago]] |
||
|rasgos=[[Aragonés occidental]] |
|rasgos=[[Aragonés occidental]] |
||
|bitalidat=< |
|bitalidat=<span style="color:grey;">'''Meya'''</span> |
||
|escritors=}} |
|escritors= |
||
}} |
|||
L''''ansotano''' ye a forma de l'[[Idioma aragonés|aragonés]] que se charra en a [[val d'Ansó]] enclusos os municipios d'[[Ansó]], [[Biniés]] y [[Fago]]. Ansó figura en l'[[ALEANR]] con as siglas ''[[Ansó|Hu 101]]''.<ref>{{es}} [[Manuel Alvar]]: ''Atlas lingüístico y etnográfico de Aragón, Navarra y Rioja''. [[Institución Fernando El Católico]]. Departamento de Geografía Lingüística, Institución Fernando el Católico de la Excma. [[Diputación Provincial de Zaragoza]], 1983. Tomo I, Lamina 3, Mapa nº 3.</ref> |
L''''ansotano''' ye a forma de l'[[Idioma aragonés|aragonés]] que se charra en a [[val d'Ansó]] enclusos os municipios d'[[Ansó]], [[Biniés]] y [[Fago]]. Ansó figura en l'[[ALEANR]] con as siglas ''[[Ansó|Hu 101]]''.<ref>{{es}} [[Manuel Alvar]]: ''Atlas lingüístico y etnográfico de Aragón, Navarra y Rioja''. [[Institución Fernando El Católico]]. Departamento de Geografía Lingüística, Institución Fernando el Católico de la Excma. [[Diputación Provincial de Zaragoza]], 1983. Tomo I, Lamina 3, Mapa nº 3.</ref> |
Versión d'o 01:16 26 chun 2021
Plantilla:Variedatz aragonesas
L'ansotano ye a forma de l'aragonés que se charra en a val d'Ansó enclusos os municipios d'Ansó, Biniés y Fago. Ansó figura en l'ALEANR con as siglas Hu 101.[1]
Fonetica
A -r final no se pronuncia en Ansó pero sí en Fago.
Se mantién a -d- intervocalica en casos que no son guaire comuns en aragonés occidental: odir ("oyir", "sentir").
Morfolochia
O sistema d'articlos més común y millor documentato en ansotano ye o de l'aragonés cheneral o, os, a, as, sin embargo fa poco que se i ha documentato o emplego d'o sistema más antigo lo, los, la, las, como en cheso en determinatos contextos:
- fendo lo fatuo
- le'n diremos a la hermana
O verbo haber como impersonal en (b)i ha, (b)i heba de l'aragonés cheneral ya sustituito por estar:
- bi está agua
- bi estaba agua
Existe una desinencia personal de primera persona -i en los pasatos imperfectos d'indicativo, pasatos imperfectos de subchuntivo y condicionals:
- yo febai.
- yo tenebai.
Ye a sola variedat de l'aragonés actual que conserva esta caracteristica, (se crei que o chistabín febe, tenebe en ye una evolución, AI > e), pero o más notable ye que lo trobamos en o castellán de sustrato aragonés d'Embún, Salvatierra d'Esca, Longars, Uncastiello, Orés, Luesia y Malpica d'Arba y en o castellán d'o noreste navarro (arredol d'Eslava) s'emplegaba también (teníai), por ixo podría ser una caracteristica d'o romance navarro medieval, perdiu de tot.
Os imperfectos de subchuntivo a diferencia d'as atras variedatz d'aragonés se fan con desinencias en -ara, -iera: ficiera, puyara, clamara, trobara
A forma de os pasaus presenta este paradigma: puyé, puyés, puyó, puyemos, puyetz, puyoron
Lexico
A parola monín, monina ye un occitanismo/ gasconismo derivau de mon nin (mi niño) y significa poliu,[2] y coincide con o vocativo que se fa servir en o Baixo Martín coexistindo con manyo, sobre tot en l'afirmación si monín. Ye documentau este gasconismo tamién en cheso y atras variedatz d'aragonés.
Presenta términos d'etimolochía vasca: bizcalera, sabaya, magoría.
Referencias
- ↑ (es) Manuel Alvar: Atlas lingüístico y etnográfico de Aragón, Navarra y Rioja. Institución Fernando El Católico. Departamento de Geografía Lingüística, Institución Fernando el Católico de la Excma. Diputación Provincial de Zaragoza, 1983. Tomo I, Lamina 3, Mapa nº 3.
- ↑ (es) KUHN, Alwin, El Dialecto Altoaragonés (traducción de l'orichinal de 1935); Xordica Editorial. Zaragoza, 2008. ISBN 978-84-96457-41-6
Vinclos externos
Variedatz occidentals de l'aragonés | ||
---|---|---|
Aisino | Ansotano | Aragüesino | Chaqués | Cheso |
Iste articlo ye un borrador. Enamplando-lo aduyarás a amillorar a Biquipedia. |