Diferencia entre revisiones de «Fotosintesi»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
m →‎Referencias: remove redundant template, removed: {{Destacato|af}} (5) using AWB
Minorax (descutir | contrebucions)
obs tag
Linia 1: Linia 1:
{{Articlo 1000|-10}}
{{Articlo 1000|-10}}
[[Imachen:Leaf 1 web.jpg|thumb|280px|Una [[fuella]], o lugar principal a on que se desenvolica la fotosintesi en as plantas.]]
[[Imachen:Leaf 1 web.jpg|thumb|280px|Una [[fuella]], o lugar principal a on que se desenvolica la fotosintesi en as plantas.]]
[[Imachen:Auto-e eterotrofos.svg|thumb|280px|Vista cheneral d'o ciclo entre [[autotrofo]]s y [[heterotrofo]]s. A fotosintesi ye o medio principal por o qualo as [[planta]]s, as [[algas]] y muitas [[bacteria]]s producen compuestos organicos y [[oxichén]] a partir de [[dioxido de carbonio]] y [[augua]] (<font color="green">flecha verda</font>).]]
[[Imachen:Auto-e eterotrofos.svg|thumb|280px|Vista cheneral d'o ciclo entre [[autotrofo]]s y [[heterotrofo]]s. A fotosintesi ye o medio principal por o qualo as [[planta]]s, as [[algas]] y muitas [[bacteria]]s producen compuestos organicos y [[oxichén]] a partir de [[dioxido de carbonio]] y [[augua]] (<span style="color:green;">flecha verda</span>).]]


A '''fotosintesi''' (d'o [[griego antigo|griego]] φώτο ''foto'', "luz" y σύνθεσις ''synthesis'', "composición") ye una [[rota metabolica]] que convierte o [[dioxido de carbonio]] en [[compuesto organico|compuestos organicos]], más que más [[zucre]]s, emplegando a enerchía d'a [[luz solar]].<ref>{{en}} {{cite book |author=Smith, A. L. |title=Oxford dictionary of biochemistry and molecular biology |publisher=Oxford University Press |location=Oxford [Oxfordshire] |year=1997 |pages=508 |isbn=0-19-854768-4 |quote=Photosynthesis - the synthesis by organisms of organic chemical compounds, esp. carbohydrates, from carbon dioxide using energy obtained from light rather than the oxidation of chemical compounds.}}</ref> A fotosintesi se produce en as [[planta]]s, as [[alga]]s, y muitas especies de [[bacteria]]s, pero no en as [[arqueobacteria]]s. Os organismos fotosinteticos reciben o nombre de "[[fotoautotrofo]]s", pero no totz os organismos que emplegan a luz como fuent d'enerchía fan a fotosintesi, ya que os "[[fotoheterotrofo]]s" emplegan compuestos organicos, y no dioxido de carbonio, como fuent de carbonio.<ref name=bryantfrigaard/> En as plantas, as algas e as [[cianobacteria]]s, a fotosintesi fa servir dioxido de carbonio y [[augua]], liberando [[oxichén]] como producto residual. A fotosintesi tien una importancia crucial ta la [[vida|vida en a Tierra]], ya que amás de mantener o ran normal d'oxichén en l'[[atmosfera]], quasi totas as formas de vida en penden dreitament como fuent d'enerchía, u indreitament como fuent zaguera d'enerchía en o suyo alimento.<ref name=bryantfrigaard>{{en}} {{cite journal | author = D. A. Bryant & N.-U. Frigaard |month=Novembre | year = 2006 | title = Prokaryotic photosynthesis and phototrophy illuminated | journal = Trends Microbiol | volume = 14 | issue = 11 | pages=488 | doi = 10.1016/j.tim.2006.09.001 }}</ref> A cantidat d'enerchía presa por a fotosintesi ye prou graniza, de bells 100 [[watt|terawatts]]:<ref>{{en}} {{cite journal |author=Nealson K. H., Conrad P. G. |title=Life: past, present and future |journal=Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. |volume=354 |issue=1392 |pages=1923–39 |year=1999 |month=December |pmid=10670014 |pmc=1692713 |doi=10.1098/rstb.1999.0532 |url=http://journals.royalsociety.org/content/7r10hqn3rp1g1vag/}}</ref> ixo ye bellas seis vegatas a enerchía [[consumo y recursos enercheticos a ran mundial|consumita anyalment por a civilización humana]].<ref name=EIA>{{en}} [http://web.archive.org/web/20041111015455/http://www.eia.doe.gov/pub/international/iealf/table18.xls World Consumption of Primary Energy by Energy]. Energy Information Administration. Type and Selected Country Groups , 1980-2004</ref> En total, os organismos fotosinteticos convierten bells 100.000 millons de toneladas de [[carbonio]] en [[Biomasa (ecolochía)|biomasa]] cada anyo.<ref>{{en}} {{cite journal |author=Field C. B., Behrenfeld M. J., Randerson J. T., Falkowski P. |title=Primary production of the biosphere: integrating terrestrial and oceanic components |journal=Science |volume=281 |issue=5374 |pages=237–40 |year=1998 |month=Juliol |pmid=9657713 |doi=10.1126/science.281.5374.237}}</ref>
A '''fotosintesi''' (d'o [[griego antigo|griego]] φώτο ''foto'', "luz" y σύνθεσις ''synthesis'', "composición") ye una [[rota metabolica]] que convierte o [[dioxido de carbonio]] en [[compuesto organico|compuestos organicos]], más que más [[zucre]]s, emplegando a enerchía d'a [[luz solar]].<ref>{{en}} {{cite book |author=Smith, A. L. |title=Oxford dictionary of biochemistry and molecular biology |publisher=Oxford University Press |location=Oxford [Oxfordshire] |year=1997 |pages=508 |isbn=0-19-854768-4 |quote=Photosynthesis - the synthesis by organisms of organic chemical compounds, esp. carbohydrates, from carbon dioxide using energy obtained from light rather than the oxidation of chemical compounds.}}</ref> A fotosintesi se produce en as [[planta]]s, as [[alga]]s, y muitas especies de [[bacteria]]s, pero no en as [[arqueobacteria]]s. Os organismos fotosinteticos reciben o nombre de "[[fotoautotrofo]]s", pero no totz os organismos que emplegan a luz como fuent d'enerchía fan a fotosintesi, ya que os "[[fotoheterotrofo]]s" emplegan compuestos organicos, y no dioxido de carbonio, como fuent de carbonio.<ref name=bryantfrigaard/> En as plantas, as algas e as [[cianobacteria]]s, a fotosintesi fa servir dioxido de carbonio y [[augua]], liberando [[oxichén]] como producto residual. A fotosintesi tien una importancia crucial ta la [[vida|vida en a Tierra]], ya que amás de mantener o ran normal d'oxichén en l'[[atmosfera]], quasi totas as formas de vida en penden dreitament como fuent d'enerchía, u indreitament como fuent zaguera d'enerchía en o suyo alimento.<ref name=bryantfrigaard>{{en}} {{cite journal | author = D. A. Bryant & N.-U. Frigaard |month=Novembre | year = 2006 | title = Prokaryotic photosynthesis and phototrophy illuminated | journal = Trends Microbiol | volume = 14 | issue = 11 | pages=488 | doi = 10.1016/j.tim.2006.09.001 }}</ref> A cantidat d'enerchía presa por a fotosintesi ye prou graniza, de bells 100 [[watt|terawatts]]:<ref>{{en}} {{cite journal |author=Nealson K. H., Conrad P. G. |title=Life: past, present and future |journal=Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. |volume=354 |issue=1392 |pages=1923–39 |year=1999 |month=December |pmid=10670014 |pmc=1692713 |doi=10.1098/rstb.1999.0532 |url=http://journals.royalsociety.org/content/7r10hqn3rp1g1vag/}}</ref> ixo ye bellas seis vegatas a enerchía [[consumo y recursos enercheticos a ran mundial|consumita anyalment por a civilización humana]].<ref name=EIA>{{en}} [http://web.archive.org/web/20041111015455/http://www.eia.doe.gov/pub/international/iealf/table18.xls World Consumption of Primary Energy by Energy]. Energy Information Administration. Type and Selected Country Groups , 1980-2004</ref> En total, os organismos fotosinteticos convierten bells 100.000 millons de toneladas de [[carbonio]] en [[Biomasa (ecolochía)|biomasa]] cada anyo.<ref>{{en}} {{cite journal |author=Field C. B., Behrenfeld M. J., Randerson J. T., Falkowski P. |title=Primary production of the biosphere: integrating terrestrial and oceanic components |journal=Science |volume=281 |issue=5374 |pages=237–40 |year=1998 |month=Juliol |pmid=9657713 |doi=10.1126/science.281.5374.237}}</ref>

Versión d'o 11:08 4 chun 2021

Articlo d'os 1000
Una fuella, o lugar principal a on que se desenvolica la fotosintesi en as plantas.
Vista cheneral d'o ciclo entre autotrofos y heterotrofos. A fotosintesi ye o medio principal por o qualo as plantas, as algas y muitas bacterias producen compuestos organicos y oxichén a partir de dioxido de carbonio y augua (flecha verda).

A fotosintesi (d'o griego φώτο foto, "luz" y σύνθεσις synthesis, "composición") ye una rota metabolica que convierte o dioxido de carbonio en compuestos organicos, más que más zucres, emplegando a enerchía d'a luz solar.[1] A fotosintesi se produce en as plantas, as algas, y muitas especies de bacterias, pero no en as arqueobacterias. Os organismos fotosinteticos reciben o nombre de "fotoautotrofos", pero no totz os organismos que emplegan a luz como fuent d'enerchía fan a fotosintesi, ya que os "fotoheterotrofos" emplegan compuestos organicos, y no dioxido de carbonio, como fuent de carbonio.[2] En as plantas, as algas e as cianobacterias, a fotosintesi fa servir dioxido de carbonio y augua, liberando oxichén como producto residual. A fotosintesi tien una importancia crucial ta la vida en a Tierra, ya que amás de mantener o ran normal d'oxichén en l'atmosfera, quasi totas as formas de vida en penden dreitament como fuent d'enerchía, u indreitament como fuent zaguera d'enerchía en o suyo alimento.[2] A cantidat d'enerchía presa por a fotosintesi ye prou graniza, de bells 100 terawatts:[3] ixo ye bellas seis vegatas a enerchía consumita anyalment por a civilización humana.[4] En total, os organismos fotosinteticos convierten bells 100.000 millons de toneladas de carbonio en biomasa cada anyo.[5]

Encara que a fotosintesi se puet producir de diferents maneras en diferents especies, bells rasgos son siempre iguals. Por eixemplo, lo proceso siempre prencipia quan a enerchía luminica ye absorbita por proteínas ditas centros de reacción fotosinteticos, que contienen clorofilas. En as plantas, istas proteínas residen en o interior d'organulos ditos cloroplastos, mientres que en as bacterias se troban en a membrana plasmatica. Una parti d'a enerchía luminica ye recullita por as clorofilas en forma de trifosfato d'adenosina (ATP). A resta d'a enerchía se fa servir ta trayer electrons d'una substancia como l'augua. Allora, istos electrons s'emplegan en as reaccions que transforman o dioxido de carbonio en components organicos. En as plantas, algas y cianobacterias, isto se fa a traviés d'una seqüencia de reaccions dita ciclo de Calvin, pero en bellas bacterias se dan conchuntos diferents de reaccions, como lo ciclo de Krebs inverso en Chlorobium. Muitos organismos fotosinteticos tienen adaptacions que concentran u almadazenan o dioxido de carbonio. Isto premite reducir un proceso dito fotorespiración en que se puet malmeter parti d'o zucre chenerato mientres a fotosintesi.

A fotosintesi evolucionó en a historia evolutiva d'a vida, quan totas as formas de vida d'a Tierra yeran microorganismos y l'atmosfera teneba muito más dioxido de carbonio. Os primers organismos fotosinteticos probablement evolucionoron fa bells 3.500 millons d'anyos, y emplegaban o hidrochén u l'acido sulfidrico como fuent d'electrons, en cuentas de l'augua.[6] As cianobacterias amaneixioron más entabant, fa bells 3.000 millons d'anyos, y cambeyoron a Tierra ta cutio quan prencipioron a oxichenar l'atmosfera a partir de fa bells 2.400 millons d'anyos.[7] Ista nueva atmosfera premitió a evolución de vida complexa, como los protistas. Eventualment, fa bells 550 millons d'anyos, un d'istos protistas formó una relación simbiotica con una cianobacteria, creyando l'antipasau d'as plantas y as algas.[8] Os cloroplastos d'as plantas actuals son os descendients d'istas cianobacterias simbioticas ancestrals.

Bi ha diferents tipos de fotosintesis. En as plantas destacan as modalidatz C3 y C4 seguntes o numero d'atomos de carbonio d'o primer compuesto sintetizau.[9] As segundas tienen aventalla en medios calidos y secos. Son plantas C3 o cotón, o trigo, a soya, o tomate y a trunfa. Son plantas C4 qualques graminias tropicals como o panizo, a canya de zucre, o sorgo y o millo, as crasulacias, as pinyas tropicals y as cactacias (como as chumberas).

En as plantas C3, d'alcuerdo con o ciclo de Calvin o primer producto organico que se fa en a fotosintesi con carbonio d'a molecla de CO2 ye l'acido 3-fosfoglicerico, que se forma a partir d'o CO2, augua y a Ribulosa 1-5 difosfato.

En as plantas C4 a part d'o ciclo de Calvin se fa a rota de Hatch-Slack. N'esta rota no intervién a ribulosa 1-5 difosfato, lo fa l'acido fosfoenolpiruvico, formando-se acido oxalacetico, que por deshidrochenación se transforma en acido malico. L'acido malico decarboxila liberando CO2 que s'adhibe a la ribulosa 1-5 difosfato y entra en o ciclo de Calvin. D'esta traza augmenta a eficacia fotosintetica por haber-ie CO2 de dos procedencias. [10]

Referencias

  1. (en) {{{títol}}}. ISBN 0-19-854768-4.
  2. 2,0 2,1 (en) D. A. Bryant & N.-U. Frigaard (Novembre de 2006). "Prokaryotic photosynthesis and phototrophy illuminated". Trends Microbiol 14 (11): 488. DOI:10.1016/j.tim.2006.09.001.
  3. (en) Nealson K. H., Conrad P. G. (December de 1999). "Life: past, present and future". Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. 354 (1392): 1923–39. DOI:10.1098/rstb.1999.0532.
  4. (en) World Consumption of Primary Energy by Energy. Energy Information Administration. Type and Selected Country Groups , 1980-2004
  5. (en) Field C. B., Behrenfeld M. J., Randerson J. T., Falkowski P. (Juliol de 1998). "Primary production of the biosphere: integrating terrestrial and oceanic components". Science 281 (5374): 237–40. DOI:10.1126/science.281.5374.237.
  6. (en) Olson JM (Maig de 2006). "Photosynthesis in the Archean era". Photosyn. Res. 88 (2): 109–17. DOI:10.1007/s11120-006-9040-5.
  7. (en) Buick R (Agost de 2008). "When did oxygenic photosynthesis evolve?". Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. 363 (1504): 2731–43. DOI:10.1098/rstb.2008.0041.
  8. (en) Gould SB, Waller RF, McFadden GI (2008). "Plastid evolution". Annu Rev Plant Biol 59: 491–517. DOI:10.1146/annurev.arplant.59.032607.092915.
  9. (es) Diodora Calvo Aldea, Maria Teresa Molina Álvarez, Joaquín Salvachúa Rodríguez: Ciencias de la tierra y medioambientales. 2º Bachilleraro. 2010 McGraw-Hill. p 103-104
  10. (es) Vicente Dualde Pérez, Ana Dualde Viñeta: Biología. Curso de orientación universitaria. Editorial Ecir 1988. pp 266-268




Bibliografía