Diferencia entre revisiones de «Eslovenos»
Sin resumen de edición |
|||
Linia 3: | Linia 3: | ||
|imachen = [[Imachen:Tina Maze.jpg|69px]][[Imachen:Janez Drnovsek.jpg|74px]][[Imachen:Kocbek.jpg|70px]] |
|imachen = [[Imachen:Tina Maze.jpg|69px]][[Imachen:Janez Drnovsek.jpg|74px]][[Imachen:Kocbek.jpg|70px]] |
||
|descripzión = [[Tina Maze]] · [[Janez Drnovšek]] · [[Edvard Kocbek]] |
|descripzión = [[Tina Maze]] · [[Janez Drnovšek]] · [[Edvard Kocbek]] |
||
|pueblo = |
|pueblo = Eslovenos<br>''Slovenci'' |
||
|poblazión = 3 millons |
|poblazión = 3 millons |
||
|rechión1 = [[Imachen:Flag of Slovenia.svg|22px|border]] [[Eslovenia]] |
|rechión1 = [[Imachen:Flag of Slovenia.svg|22px|border]] [[Eslovenia]] |
||
Linia 11: | Linia 11: | ||
|rechión3 = [[Imachen:Flag of Austria.svg|22px|border]] [[Austria]] |
|rechión3 = [[Imachen:Flag of Austria.svg|22px|border]] [[Austria]] |
||
|pob3 = 24,855 |
|pob3 = 24,855 |
||
|idiomas = [[Idioma |
|idiomas = [[Idioma esloveno|Esloveno]] |
||
|relichión = |
|relichión = |
||
|relazionatos = [[Pueblos eslavos]] |
|relazionatos = [[Pueblos eslavos]] |
||
|mapa = [[Imachen:Slovenian language map.png|230px|Tierras |
|mapa = [[Imachen:Slovenian language map.png|230px|Tierras habitadas por os eslovenos]]<br>Tierras habitadas por os eslovenos |
||
}} |
}} |
||
Os ''' |
Os '''eslovenos''' son os habitants mayoritarios d'[[Eslovenia]] y forman una minoría important en [[Carintia]] ([[Austria]]) y en zonas mugants d'[[Italia]]. Charran una luenga [[luengas eslavas|eslava]] meridional, o [[idioma esloveno|esloveno]] y son [[Ilesia Catolica|catolicos]]. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
Os [[eslavos]] s'estableixen en l'actual [[Eslovenia]] en o [[sieglo VII]] y quan os [[avaros]] dominaban [[Panonia]] se posan baixo protección d'os [[bayoarios]]. |
Os [[eslavos]] s'estableixen en l'actual [[Eslovenia]] en o [[sieglo VII]] y quan os [[avaros]] dominaban [[Panonia]] se posan baixo protección d'os [[bayoarios]]. Se fa mención d'os eslavos que dimpués esdevendrán os eslovenos en a "[[Grant Cronica d'Espanya]]", compilación historica de [[Chuan Ferrández d'Heredia]]: |
||
{{cita|enel q(u)al t(iem)po arichis duch d(e) forouilio aplego gra(n)t ex(er)citu & fizo gra(n)t destructio(n) e(n)los '''esclauos''' & e(n) lur t(ie)rra clamada '''[[Carniola|carmola]]'''. & destruyo todas las cosas de aq(ue)llos. Et como los '''esclauos''' corriese(n) subitam(en)t sobrel & el no(n) tuuiese su la(n)c'a q(ue) gela tenie un su escudero mas metio la ma(n)o ala maça & al p(r)im(er)o q(ue) deua(n)t le uino firio lo q(ue) fue muerto. en(e)l q(u)al t(iem)po el ex(er)citu d(e)los [[sarracins|sarrazines]] e(n)tro ot(r)a uegada e(n) [[Galia|gallia]] & fizo gra(n)t destruct(i)o(n) (con)(tr)a los q(u)ales el rey [[Carles Magno|karles]] ap(ar)ello batalla no(n) mucho lue(n)t d(e) [[Narbona|narbo(n)a]] & los ui(n)cio & destruyo seg(un)t auie fecho la prim(er)a uegada.}} |
{{cita|enel q(u)al t(iem)po arichis duch d(e) forouilio aplego gra(n)t ex(er)citu & fizo gra(n)t destructio(n) e(n)los '''esclauos''' & e(n) lur t(ie)rra clamada '''[[Carniola|carmola]]'''. & destruyo todas las cosas de aq(ue)llos. Et como los '''esclauos''' corriese(n) subitam(en)t sobrel & el no(n) tuuiese su la(n)c'a q(ue) gela tenie un su escudero mas metio la ma(n)o ala maça & al p(r)im(er)o q(ue) deua(n)t le uino firio lo q(ue) fue muerto. en(e)l q(u)al t(iem)po el ex(er)citu d(e)los [[sarracins|sarrazines]] e(n)tro ot(r)a uegada e(n) [[Galia|gallia]] & fizo gra(n)t destruct(i)o(n) (con)(tr)a los q(u)ales el rey [[Carles Magno|karles]] ap(ar)ello batalla no(n) mucho lue(n)t d(e) [[Narbona|narbo(n)a]] & los ui(n)cio & destruyo seg(un)t auie fecho la prim(er)a uegada.}} |
||
[[Carlos Magno]] adhibió o territorio d'os [[bayoarios]] y tamién d'os |
[[Carlos Magno]] adhibió o territorio d'os [[bayoarios]] y tamién d'os eslovenos a lo Imperio, igual como se desvinió quan se formó o [[Sacro Imperio Román-Chermanico|Sacro Imperio]] enta o [[sieglo X]]. A introducción d'o [[feudalismo]] [[Imperio Carolinchio|carolinchio]] desconchuntó y desfació a organización [[organización tribal|tribal]] d'os [[bayovarios]] y os eslovenos. |
||
A cristianización se fa dende l' |
A cristianización se fa dende l'arcebispau de [[Salzburgo]] y dende o patriarcato d'[[Aquileya]]. Dende l'anyo [[1077]] o [[Patriarcato d'Aquileya (estau)|patriarcato d'Aquileya]] se constituyó en estau dentro d'o [[Sacro Imperio Román-Chermanico|Sacro Imperio]], con territorios d'a costa hadriana y d'a [[peninsula d'Istria]] habitaus en part por eslovenos. |
||
A fins d'o sieglo XIII os [[Habsburgo]] prenen o control d'o territorio d'os |
A fins d'o sieglo XIII os [[Habsburgo]] prenen o control d'o territorio d'os eslovenos: [[Carniola]], [[Estiria]], [[Carintia]] y zonas de [[Gorizia]] y [[Trieste]]. Encara que i habió [[protestantismo]], a [[contrarreforma]] remató con él. En 1805 por o [[tractau de Presburgo]], [[Napolión]] obliga a [[Imperio Austriaco|Austria]] a ceder-li [[Istria]] y [[Dalmacia]], y en 1809 por o tractau de Viena obliga a Austria a ceder-li l'Alta Carintia, [[Carniola]], [[Trieste]] y part de [[Croacia]] a lo sud d'o [[río Sava|Sava]]. Con estos territorios y [[Republica de Ragusa|Ragusa]] forma as [[Provincias Ilirianas]], con capital en [[Ljubljana]]. En as provincias ilirianas creixe a ideolochía d'o [[ilirismo]]. |
||
En a [[primera Guerra Mundial]] os |
En a [[primera Guerra Mundial]] os eslovenos yeran fidels a lo [[Imperio Austro-Hongaro]] pero en mayo de [[1917]] l'abate [[Korosec]] ye a favor d'a creyación d'un estau eslavo en o Imperio. En rematar a primera guerra mundial Korosec preside un Comité nacional en [[Zagreb]] con os [[crovates]] y os [[serbios]] d'[[Hongría]] y dos meses més tarde o rei de Serbia accepta a creyación d'o [[Reino de Serbios, Crovates y Eslovenos]]. |
||
[[Hongría]] cede a lo nuevo reino a o districto de [[Mur (Eslovenia)|Mur]] (actual [[Prekmurje]]), |
[[Hongría]] cede a lo nuevo reino a o districto de [[Mur (Eslovenia)|Mur]] (actual [[Prekmurje]]), habitau por eslovenos, en o [[tractau de Trianon]]. |
||
En a rechión de [[Klagenfurt]] ([[Alta Carintia]]) o [[10 d'agosto]] de 1920 a mayoría vota por unir-se a Austria. |
En a rechión de [[Klagenfurt]] ([[Alta Carintia]]) o [[10 d'agosto]] de 1920 a mayoría vota por unir-se a Austria. |
||
En o [[ |
En o [[tractau de Ramallo]] Italia obtién [[Istria]] y un territorio habitau por 400.000 eslovenos correspondient a las actuals rechions de [[Goriška]], [[Istria Eslovena]] y territorios que mugants con estas rechions en l'actual Italia. Estos territorios constituiban a [[Venecia Chulia]]. |
||
En a [[Yugoslavia]] d'entreguerras Eslovenia no yera una entidat autonoma pero o eslovén yera a luenga oficial d'a [[banovina d'o Drave]]. En o periodo faixista d'[[Italia Faixista|Italia]] Mussolini prebó d'italianizar a los |
En a [[Yugoslavia]] d'entreguerras Eslovenia no yera una entidat autonoma pero o eslovén yera a luenga oficial d'a [[banovina d'o Drave]]. En o periodo faixista d'[[Italia Faixista|Italia]] Mussolini prebó d'italianizar a los eslovenos d'a [[Istria Eslovena]] y [[Goriška]]. |
||
Por un |
Por un tractau o [[8 de chulio]] de 1941 eslovenia quedó dividida entre Alemanya y Italia, y o districto de Mur ([[Prekmurje]]) pasó ta Hongría. Quan en setiembre de 1943 capituló Italia o sud d'Eslovenia fue administrau por Alemanya. |
||
En 1946 o territorio |
En 1946 o territorio habitau por os eslovenos adintro d'a [[Republica Federal Popular de Yugoslavia]] esdevinió a [[Republica Socialista d'Eslovenia]], que incluyiba o districto de Mur ([[Prekmurje]]). Se creya atra muga con Italia ([[tractau de París]] de 1947) que adchudica a Eslovenia a val alta d'o [[río Soncio|Soncio]] y divide a ciudat de [[Gorizia]]. [[Trieste]] y a suya redolada son declaraus territorio libre ([[Territorio libre de Trieste]]) y no se resuelve a suya situación dica 1954. Una minoría eslovenia d'unas 50.000 presonas queda en Italia. |
||
En tota a [[Republica Federal Popular de Yugoslavia]], dimpués [[Republica Federal Socialista de Yugoslavia]], Eslovenia yera a zona més rica, con mayor ran de vida y que contribuiba més a l'aduya federal a rechions menos |
En tota a [[Republica Federal Popular de Yugoslavia]], dimpués [[Republica Federal Socialista de Yugoslavia]], Eslovenia yera a zona més rica, con mayor ran de vida y que contribuiba més a l'aduya federal a rechions menos desembolicadas. En a decada de 1980 i heba tensión entre [[Ljubljana]] y Belgrado y en chinero de 1989 se creya en partiu politico no comunista (o primero en os países comunistas), y dimpués atros. En abril de 1990 i habió eslecions y ganó una coalición de centro-dreita, pero fue esleito president o comunista [[Milan Kuncan]]. En aviento de 1990 o 95 % d'os eslovenos votoron a favor d'a independencia. |
||
=== Eslovenia independient === |
=== Eslovenia independient === |
||
O [[25 de chunio]] de [[1991]] fue |
O [[25 de chunio]] de [[1991]] fue proclamada a independencia, l'[[exercito yugoslavo]] intervinió pero no podió fer res y se retiró en verano. [[Alemanya]] reconoixió Eslovenia o [[23 d'aviento]] de [[1991]] y os atros miembros d'a CEE o [[15 de chinero]] de [[1992]]. Eslovenia esdevinió miembro d'a [[ONU]] en abril. Actualment Eslovenia tien un rechimen [[democracia|democratico]] como qualsiquier país d'Europa Occidental y Central. |
||
== Bibliografía == |
== Bibliografía == |
||
*[[André Sellier]], [[Jean Sellier]] |
*{{es}} [[André Sellier]], [[Jean Sellier]]: ''Atlas de los pueblos de Europa Central. Acento editorial, 1995. |
||
[[Categoría: |
[[Categoría:Eslovenos|*]] |
Versión d'o 08:01 5 may 2021
Os eslovenos son os habitants mayoritarios d'Eslovenia y forman una minoría important en Carintia (Austria) y en zonas mugants d'Italia. Charran una luenga eslava meridional, o esloveno y son catolicos.
Historia
Os eslavos s'estableixen en l'actual Eslovenia en o sieglo VII y quan os avaros dominaban Panonia se posan baixo protección d'os bayoarios. Se fa mención d'os eslavos que dimpués esdevendrán os eslovenos en a "Grant Cronica d'Espanya", compilación historica de Chuan Ferrández d'Heredia:
Carlos Magno adhibió o territorio d'os bayoarios y tamién d'os eslovenos a lo Imperio, igual como se desvinió quan se formó o Sacro Imperio enta o sieglo X. A introducción d'o feudalismo carolinchio desconchuntó y desfació a organización tribal d'os bayovarios y os eslovenos.
A cristianización se fa dende l'arcebispau de Salzburgo y dende o patriarcato d'Aquileya. Dende l'anyo 1077 o patriarcato d'Aquileya se constituyó en estau dentro d'o Sacro Imperio, con territorios d'a costa hadriana y d'a peninsula d'Istria habitaus en part por eslovenos.
A fins d'o sieglo XIII os Habsburgo prenen o control d'o territorio d'os eslovenos: Carniola, Estiria, Carintia y zonas de Gorizia y Trieste. Encara que i habió protestantismo, a contrarreforma remató con él. En 1805 por o tractau de Presburgo, Napolión obliga a Austria a ceder-li Istria y Dalmacia, y en 1809 por o tractau de Viena obliga a Austria a ceder-li l'Alta Carintia, Carniola, Trieste y part de Croacia a lo sud d'o Sava. Con estos territorios y Ragusa forma as Provincias Ilirianas, con capital en Ljubljana. En as provincias ilirianas creixe a ideolochía d'o ilirismo.
En a primera Guerra Mundial os eslovenos yeran fidels a lo Imperio Austro-Hongaro pero en mayo de 1917 l'abate Korosec ye a favor d'a creyación d'un estau eslavo en o Imperio. En rematar a primera guerra mundial Korosec preside un Comité nacional en Zagreb con os crovates y os serbios d'Hongría y dos meses més tarde o rei de Serbia accepta a creyación d'o Reino de Serbios, Crovates y Eslovenos.
Hongría cede a lo nuevo reino a o districto de Mur (actual Prekmurje), habitau por eslovenos, en o tractau de Trianon.
En a rechión de Klagenfurt (Alta Carintia) o 10 d'agosto de 1920 a mayoría vota por unir-se a Austria.
En o tractau de Ramallo Italia obtién Istria y un territorio habitau por 400.000 eslovenos correspondient a las actuals rechions de Goriška, Istria Eslovena y territorios que mugants con estas rechions en l'actual Italia. Estos territorios constituiban a Venecia Chulia.
En a Yugoslavia d'entreguerras Eslovenia no yera una entidat autonoma pero o eslovén yera a luenga oficial d'a banovina d'o Drave. En o periodo faixista d'Italia Mussolini prebó d'italianizar a los eslovenos d'a Istria Eslovena y Goriška.
Por un tractau o 8 de chulio de 1941 eslovenia quedó dividida entre Alemanya y Italia, y o districto de Mur (Prekmurje) pasó ta Hongría. Quan en setiembre de 1943 capituló Italia o sud d'Eslovenia fue administrau por Alemanya.
En 1946 o territorio habitau por os eslovenos adintro d'a Republica Federal Popular de Yugoslavia esdevinió a Republica Socialista d'Eslovenia, que incluyiba o districto de Mur (Prekmurje). Se creya atra muga con Italia (tractau de París de 1947) que adchudica a Eslovenia a val alta d'o Soncio y divide a ciudat de Gorizia. Trieste y a suya redolada son declaraus territorio libre (Territorio libre de Trieste) y no se resuelve a suya situación dica 1954. Una minoría eslovenia d'unas 50.000 presonas queda en Italia.
En tota a Republica Federal Popular de Yugoslavia, dimpués Republica Federal Socialista de Yugoslavia, Eslovenia yera a zona més rica, con mayor ran de vida y que contribuiba més a l'aduya federal a rechions menos desembolicadas. En a decada de 1980 i heba tensión entre Ljubljana y Belgrado y en chinero de 1989 se creya en partiu politico no comunista (o primero en os países comunistas), y dimpués atros. En abril de 1990 i habió eslecions y ganó una coalición de centro-dreita, pero fue esleito president o comunista Milan Kuncan. En aviento de 1990 o 95 % d'os eslovenos votoron a favor d'a independencia.
Eslovenia independient
O 25 de chunio de 1991 fue proclamada a independencia, l'exercito yugoslavo intervinió pero no podió fer res y se retiró en verano. Alemanya reconoixió Eslovenia o 23 d'aviento de 1991 y os atros miembros d'a CEE o 15 de chinero de 1992. Eslovenia esdevinió miembro d'a ONU en abril. Actualment Eslovenia tien un rechimen democratico como qualsiquier país d'Europa Occidental y Central.
Bibliografía
- (es) André Sellier, Jean Sellier: Atlas de los pueblos de Europa Central. Acento editorial, 1995.