Diferencia entre revisiones de «Sal»
ref |
m →top: clean up, replaced: asobén → a sobén (2) |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
:''Iste articlo ye sobre a '''sal como alimento'''. Ta atros emplegos d'o termin se veiga [[sal (desambigación)]]''. |
:''Iste articlo ye sobre a '''sal como alimento'''. Ta atros emplegos d'o termin se veiga [[sal (desambigación)]]''. |
||
[[Imachen:Tablesalt2.jpg|thumb|Un salero plen de sal.]] |
[[Imachen:Tablesalt2.jpg|thumb|Un salero plen de sal.]] |
||
A '''sal de cocina''', u dita más |
A '''sal de cocina''', u dita más a sobén simplament '''sal'''<ref>{{an}} [[Silbia Garcés Lardiés]],[[Francho Rodés Orquín]]:''Un borguil de parolas.Bocabulario dialeutal escolar'', [[Gubierno d'Aragón]], [[2006]], ISBN 84-689-7358-0, p.46</ref>, ye un [[apanyo]] u [[aditivo]] alimentario formato prencipalment por una [[sal (quimica)|sal]], o [[cloruro de sodio]], a [[formula quimica]] d'o qualo ye [[sodio|Na]][[cloro|Cl]]. Atras denominacions a sobén emplegatas son '''sal común''', '''sal marina''' (quan proviene d'a mar), '''sal fina''' u '''sal de mesa''' (quan ye refinata y redueita a polvo), u '''sal gorda''', de gran menos fino, ta o suyo uso prencipalment culinario. |
||
Ye l'apanyo más antigo que ha feito servir a humanidat y tien tanta importancia ta la vida humana que ha marcato lo desembolique d'a historia. L'orichen d'a parola "[[salario]]" ye estreitament ligato a la sal. |
Ye l'apanyo más antigo que ha feito servir a humanidat y tien tanta importancia ta la vida humana que ha marcato lo desembolique d'a historia. L'orichen d'a parola "[[salario]]" ye estreitament ligato a la sal. |
Versión d'o 18:35 1 mar 2021
- Iste articlo ye sobre a sal como alimento. Ta atros emplegos d'o termin se veiga sal (desambigación).
A sal de cocina, u dita más a sobén simplament sal[1], ye un apanyo u aditivo alimentario formato prencipalment por una sal, o cloruro de sodio, a formula quimica d'o qualo ye NaCl. Atras denominacions a sobén emplegatas son sal común, sal marina (quan proviene d'a mar), sal fina u sal de mesa (quan ye refinata y redueita a polvo), u sal gorda, de gran menos fino, ta o suyo uso prencipalment culinario.
Ye l'apanyo más antigo que ha feito servir a humanidat y tien tanta importancia ta la vida humana que ha marcato lo desembolique d'a historia. L'orichen d'a parola "salario" ye estreitament ligato a la sal.
Chacimientos y salinas
Historicament a espleitación de sal s'ha realizato en salinas d'as zonas costeras y d'os manantials d'augua salata (cursos soterranyos que travesan depositos de sal), asinas como por meyo de menas.
En Aragón a mena más important de sal se troba en Remolinos que existen dende epoca romana u incluso d'antis más. A producción anyal de sal de mesa ye de 14.000 toneladas/anyals,[2] encara que en total se quitan bellas 400.000 toneladas por anyo ta o consumo animal y deschelo en carreteras (un 70%),[3] estando a interpresa que espleita la mena de Remolinos, Ibérica de Sales, líder d'o mercato estatal. Son conoixitas tamién as salinas de Naval que encara conservan o tradicional sistema d'estracción d'a sal.
En a Edat meya amás bi heba salinas en Abanto, Aguilaníu, Alcalá de la Selva, Alfambra, Aliaga, Arcos, Villel, Burcharaloz, Calatayú, Castellar, Chuseu, Daroca, Íxar, Monterd, Penyalba, Pina, Sarrión, Segura de Banyos, Taust, y Almudín, en Zaragoza.[4]
En Catalunya o chacimiento de sal de Cardona ya yera celebre en a Edat Meya; a "sal de Cardona" ye mencionada en bell texto medieval en aragonés.[5]
Se veiga tamién
- Se veigan as imáchens de Commons sobre a sal.
- Cloruro sodico
- Sal (quimica)
Referencias
- ↑ (an) Silbia Garcés Lardiés,Francho Rodés Orquín:Un borguil de parolas.Bocabulario dialeutal escolar, Gubierno d'Aragón, 2006, ISBN 84-689-7358-0, p.46
- ↑ (es) As menas de Remolinos. Miguel Calvo Rebollar
- ↑ (es) Viaje a las entrañas de Aragón. El Periodico de Aragón
- ↑ (es) Sal en GEA
- ↑ Antonio Gargallo Moya, María José Sánchez Usón: Cuentas de un viaje en el s. XIV: De Teruel a Zaragoza y Barcelona en 1366. Revista Teruel, nº 71, chinero-chunio de 1984, p 130.