Diferencia entre revisiones de «Sistema Solar»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
Formación
Linia 4: Linia 4:


[[Imachen:Planets2013.svg|thumb|O Sol y os planetas (en [[anglés]])]]
[[Imachen:Planets2013.svg|thumb|O Sol y os planetas (en [[anglés]])]]

[[Imachen:Milky Way Arms ssc2008-10.svg|thumb|O Sistema Solar n'a [[galaxia]] ''[[Carrera de Sant Chaime]]'']]


== Obchectos d'o sistema solar ==
== Obchectos d'o sistema solar ==
Ye formato por una sola [[estrela]] dita [[Sol]], que da nombre a iste Sistema; mas ueito [[planeta]]s que orbitan arredol d'a estrela: [[Mercurio (planeta)|Mercurio]], [[Venus (planeta)|Venus]], a [[Tierra]], [[Marte (planeta)|Marte]], [[Chupiter (planeta)|Chupiter]], [[Saturno (planeta)|Saturno]], [[Urano (planeta)|Urano]] y [[Neptuno (planeta)|Neptuno]]; amás d'un conchunto d'atros cuerpos menors: [[Planeta nana|planetas nanas]] ([[Plutón (astronomía)|Plutón]], [[(136199) Eris|Eris]], [[(136472) Makemake|Makemake]], [[Haumea]], [[(90377) Sedna|Sedna]] y [[(1) Ceres|Ceres]]), [[asteroide]]s, [[satelite natural|lunas]], [[cometa]]s... asinas como lo espacio interplanetario entre totz ells.
Ye formato por una sola [[estrela]] dita [[Sol]], que da nombre a iste Sistema; mas ueito [[planeta]]s que orbitan arredol d'a estrela: [[Mercurio (planeta)|Mercurio]], [[Venus (planeta)|Venus]], a [[Tierra]], [[Marte (planeta)|Marte]], [[Chupiter (planeta)|Chupiter]], [[Saturno (planeta)|Saturno]], [[Urano (planeta)|Urano]] y [[Neptuno (planeta)|Neptuno]]; amás d'un conchunto d'atros cuerpos menors: [[Planeta nana|planetas nanas]] ([[Plutón (astronomía)|Plutón]], [[(136199) Eris|Eris]], [[(136472) Makemake|Makemake]], [[Haumea]], [[(90377) Sedna|Sedna]] y [[(1) Ceres|Ceres]]), [[asteroide]]s, [[satelite natural|lunas]], [[cometa]]s... asinas como lo espacio interplanetario entre totz ells.


=== Planetas ===
[[Imachen:Milky Way Arms ssc2008-10.svg|thumb|O Sistema Solar n'a [[galaxia]] ''[[Carrera de Sant Chaime]]'']]
{| class="wikitable sortable" border=1 cellspacing=0 cellpadding=2 style="text-align:center; border-collapse:collapse;"
|+align=bottom style="text-align:left;"|
|- bgcolor=#ccccff
! Planeta
! Diametro equatorial<sup>*</sup>
! Diametro equatorial ([[km]])
! [[Masa]]<sup>*</sup>
! Radio orbital ([[Unidat astronomica|UA]])
! [[Periodo orbital]] (anyadas)
! [[Periodo de rotación]] (diyas)
! Incl.<sup>**</sup>
! [[Satelite natural|Sat.]]<sup>***</sup>
! Composición de l'atmosfera
|-
|| [[Mercurio (planeta)|Mercurio]] || 0,39 || 4878 || 0,06 || 0,39 || 0,24 || 58,6667 || 7° || 0 || Trazas de hidrochén y helio
|-
|| [[Venus (planeta)|Venus]] || 0,95 || 12100 || 0,82 || 0,72 || 0,615 || 243 || 3,4° || 0 || 96&nbsp;% CO<sub>2</sub>, 3&nbsp;% nitrochén,0.1&nbsp;% augua
|-
|| [[Tierra]] || 1,00|| 12756 || 1,00 || 1,00 || 1,00 || 1,00 || 0° || 1 || 78&nbsp;% nitrochén, 21&nbsp;% oxichén, 1&nbsp;% argón
|-
|| [[Marte (planeta)|Marte]] || 0,53 || 6787 || 0,11 || 1,52 || 1,88 || 1,03 || 1,9° || 2 || 95&nbsp;% CO<sub>2</sub>, 1.6&nbsp;% argón, 3&nbsp;% nitrochén
|-
|| [[Chupiter (planeta)|Chupiter]] || 11,2 || 142984 || 318 || 5,20 || 11,86 || 0,414 || 1,3° || 63 || 90&nbsp;% hidrochén, 10&nbsp;% helio, trazas de metano
|-
|| [[Saturno (planeta)|Saturno]] || 9,41 || 120536 || 95 || 9,54 || 29,46 || 0,426 || 2,5° || 61 || 96&nbsp;% hidrochén, 3&nbsp;% helio, 0.5&nbsp;% metano
|-
|| [[Urano (planeta)|Urano]] || 3,98 || 51108 || 14,6 || 19,19 || 84,01 || 0,718 || 0,8° || 27 || 84&nbsp;% hidrochén, 14&nbsp;% helio, 2&nbsp;% metano
|-
|| [[Neptuno (planeta)|Neptuno]] ||3,81 || 49538 || 17,2 || 30,06 || 164,79 || 0,6745 || 1,8° || 13 || 74&nbsp;% hidrochén, 25&nbsp;% helio, 1&nbsp;% metano
|}
<small>* O diametro y masa s'expresan en relación a la [[Tierra]]</small>&nbsp;&nbsp;
<small>** Inclinación d'orbita (en relación con l'ecliptica)</small>&nbsp;&nbsp;
<small>*** Satelites naturals</small>



== Formación ==
== Formación ==

Versión d'o 17:45 5 nov 2020

Articlo d'os 1000

O Sistema Solar ye formato por un conchunto d'astros en orbita arredol d'o Sol, ligatos por a fuerza d'a gravedat, que se creyó a partir d'o colapso d'una gran boira molecular, fa bells 4,6 billons d'anyos alto u baixo. Seguntes as zagueras estimacions, o Sistema Solar se troba a bells 28 mil anyos luz d'o centro d'a Carrera de Sant Chaime.[1]

O Sol y os planetas (en anglés)
O Sistema Solar n'a galaxia Carrera de Sant Chaime

Obchectos d'o sistema solar

Ye formato por una sola estrela dita Sol, que da nombre a iste Sistema; mas ueito planetas que orbitan arredol d'a estrela: Mercurio, Venus, a Tierra, Marte, Chupiter, Saturno, Urano y Neptuno; amás d'un conchunto d'atros cuerpos menors: planetas nanas (Plutón, Eris, Makemake, Haumea, Sedna y Ceres), asteroides, lunas, cometas... asinas como lo espacio interplanetario entre totz ells.

Planetas

Planeta Diametro equatorial* Diametro equatorial (km) Masa* Radio orbital (UA) Periodo orbital (anyadas) Periodo de rotación (diyas) Incl.** Sat.*** Composición de l'atmosfera
Mercurio 0,39 4878 0,06 0,39 0,24 58,6667 0 Trazas de hidrochén y helio
Venus 0,95 12100 0,82 0,72 0,615 243 3,4° 0 96 % CO2, 3 % nitrochén,0.1 % augua
Tierra 1,00 12756 1,00 1,00 1,00 1,00 1 78 % nitrochén, 21 % oxichén, 1 % argón
Marte 0,53 6787 0,11 1,52 1,88 1,03 1,9° 2 95 % CO2, 1.6 % argón, 3 % nitrochén
Chupiter 11,2 142984 318 5,20 11,86 0,414 1,3° 63 90 % hidrochén, 10 % helio, trazas de metano
Saturno 9,41 120536 95 9,54 29,46 0,426 2,5° 61 96 % hidrochén, 3 % helio, 0.5 % metano
Urano 3,98 51108 14,6 19,19 84,01 0,718 0,8° 27 84 % hidrochén, 14 % helio, 2 % metano
Neptuno 3,81 49538 17,2 30,06 164,79 0,6745 1,8° 13 74 % hidrochén, 25 % helio, 1 % metano

* O diametro y masa s'expresan en relación a la Tierra   ** Inclinación d'orbita (en relación con l'ecliptica)   *** Satelites naturals


Formación

O sistema solar se formó fa 4568 millons d'anyos por o colapso gravitatorio d'una parti d'una boira molecular chigant. Ista boira primichenia teneba quantos anyos luz de diametro y prebablement dio a luz a quantas estrelas. Como que ye normal en as boiras moleculars, consistiba prencipalment de hidrochén, bella mica de helio y chicotas cantidatz d'elementos pesaus surtius de previas cheneracions estelars. A medida que a rechión, conoixida como que boira protosolar, se convertiba en o sistema solar, colapsaba y a conservación d'o momento angular fació que rotase mas aprisa. O centro, an s'acumuló a mayor parti d'a masa, se tornó cada vegada mas calient que o disco circumdant. A medida que a boira en contracción rotaba mas aprisa, prencipió a aplanarse en un disco protoplanetario con un diametro d'arredol de 200 UA​ y una densa y calient protoestrela en o suyo centro.​ As planetas se formoron por acreción a partir d'iste disco​ en o qual o gas y o polvo atraitos gravitatoriament entre ell s'unen pa formar cuerpos cada vegada mas grans. En iste escenario, cientos de protoplanetas podrían haber surtiu en o temprano sistema solar que acaboron fusionondose u estioron destruius deixando as planetas, as planetas nanas y a resta de cuerpos menors.

Atros sistemas solars

Se conoixen tamién atros 2,970 sistemas planetarios (a 1 de febrero de 2019) orbitando arredol d'atras estrelas. En 653 de ells, se conoixen dos u mas exoplanetas.

Referencias

Vinclos externos


O Sistema
Solar
Planetas · Nanas Sol · Mercurio · Venus · Tierra · Marte · Ceres · Chupiter · Saturno · Urano · Neptuno · Orcus · Plutón · Haumea · Quaoar · Makemake · Gonggong · Eris · Sedna