Dinamarca

O Reino de Dinamarca, u Dinamarca ye un país que se troba situato en a peninsula de Chutlandia a lo norte d'Europa, que fa parte d'a Unión Europea (UE), d'a OTAN, d'a Organización d'as Nacions Unitas, d'a OCDE y d'a OSCE. Encara que o país ye miembro d'a UE, no en fa parte d'a Eurozona, en mantener como moneda a corona danesa en cuentas d'o euro.

O territorio d'o país ye rodiato por a Mar Baltica y a Mar d'o Norte, en una peninsula (Chutlandia) y quantas islas a lo norte d'Alemanya y a lo sudeste de Suecia. O suyo territorio continental muga a o sud con Alemanya, a l'este con a mar Baltica y a l'ueste con a mar d'o Norte. A o norte, o Skagerrak separa Dinamarca de Noruega, y a l'este o Kattegat, l'Øresund y l'estreito de Bornholm la separan de Suecia. Antiparte, tamién fan parte d'o país dos territorios autonomos: as Islas Feroe y Gronlandia (ista zaguera esleyó no fer parte d'a Unión Europea).

A suya población ye de 5.397.640 habitants (2004) en una superficie de 43.094 km², con una densidat de población de 125 hab/km².

Politicament, Dinamarca ye una Monarquía constitucional, estando l'actual reina d'o país Margalida II, y l'actual Primer menistro o politico Helle Thorning-Schmidt. A capital de Dinamarca ye a ciudat de Copenaguen.

Encara que Dinamarca ye un país chicot, ye un pais con muita importancia en a Historia d'Europa, y no només por estar o puesto d'orichen de quantos pueblos chermanicos como os chutos u os vikingos daneses, sino que tamién por o suyo papel en Europa dende a consolidación d'o estato danés mientres a Edat Meya. En ixas envueltas, Dinamarca controlaba os territorios d'os actuals Reino Unito, Suecia, Noruega y Islandia, amás d'as costas d'a mar Baltica y bellos territorios en o norte d'Alemanya.

Toponimia

O toponimo Dinamarca fa referencia a los danos y dimpués daneses. En aragonés medieval se puet veyer ya en a "Grant Cronica d'Espanya", compilación historica de Chuan Ferrández d'Heredia:

Depues d(e)la muert de berich rey d(e)los godos regno gauderich q(ue) fue muyt g(r)ant guerrero & batallero. & subiugo muchas nat(i)o(n)es de g(e)n(te)s e(n)la p(ro)uinçia de sçiçia & gipida q(ue) agora es clamada dacia / q(ue) agora es dicha dona marcha.

Clima

Dinamarca tien un clima atemperau, con hibiernos suaus, con temperaturas meyas en chinero d'1,5 ° C y estius frescos, con una temperatura meya en agosto de 17,2 ° C . As temperaturas mas extremas rechistradas en Dinamarca, dende 1874, quan prencipioron as gravacions, fuoron 36,4 ° C en 1975 y -31,2 ° C en 1982. Dinamarca tien un promeyo de 179 días por anyo con precipitación, recibindo en promeyo un total de 765 milimetros por anyo; l'agüerro ye a estación mas humida y a primavera a mas ixuta. A posición entre un continent y un oceán significa que o clima a ormino ye inestable.

A causa d'a ubicación d'o norte de Dinamarca, i hai grans variacions estacionals en a luz d'o día. I hai días curtos entre l'hibierno con a salida d'o sol arredol d'as 8:45 am y boca-i-nuei 3:45 pm, asinas como largos días d'estiu con salida d'o sol a las 4:30 am y boca-i-nuei a las 10 pm.

Organización politico-administrativa

Rechions

Dinamarca se trestalla en rechions dende 2005.

Nombre en danés	Nombre	Capital	Habitants (2020-01-01)	Aria (km²)	Densidat (per km²)
Region Hovedstaden	Rechión capital de Dinamarca	Hillerød	1,846,023	2,546.3	724.98
Region Midtjylland	Rechión de Dinamarca Central	Viborg	1,326,340	13,000.2	102.02
Region Nordjylland	Rechión de Dinamarca d'o Norte	Aalborg	589,936	7,874	74.92
Region Sjælland	Rechión Zealand	Sorø	837,359	7,217.8	116.01
Region Syddanmark	Rechión d'o sud de Dinamarca	Vejle	1,223,105	12,191	100.33
Danmark	Dinamarca	Copenaguen	5,822,763	42,894.8	135.75

Diez ciudatz mas importants

As diez ciudatz mas importants son:

Puesto	Nombre	Población en 2017
1	Copenaguen	1.295.686
2	Aarhus	269.022
3	Odense	176.683
4	Aalborg	113.417
5	Esbjerg	72.261
6	Randers	62.563
7	Kolding	60.300
8	Horsens	58.480
9	Vejle	55.876
10	Roskilde	50.393

Esportes

Os esportes mes practicatos en Dinamarca son o fútbol, o balonmán, o ciclismo y os esportes d'hibierno.

Dinamarca estió campona d'a Eurocopa en o anyo 1992, con beluns d'os millors chugadors d'a historia de Dinamarca como os chirmans Brian y Michael Laudrup, y o porter Peter Schmeichel.

En balonmán tien una d'as millors seleccions d'o mundo, tres vegatas campiona olimpica, tres Campionatos d'Europa y un Campionato d'o Mundo.

En o ciclismo destacan Bjarne Riis, ganador d'o Tour de Francia en 1996 y Michel Rasmussen ganador de belunas etapas en o Tour de Francia y a Vuelta a Espanya.

En atletismo Wilson Kipketer, keniata nacionalizato danés fue o recordmán d'o mundo en a prova de 800 m lisos, dende o 13 d'agosto de 1997 dica o 29 d'agosto de 2010.

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Dinamarca.
• Pachina web oficial d'o Gubierno de Dinamarca.