Diferencia entre revisiones de «Idioma castellano»
Replacing Map-Hispanophone_World.png with Map-Hispanophone_World_2000.png. |
|||
Linia 23: | Linia 23: | ||
| iso3 = |
| iso3 = |
||
| sil = spa |
| sil = spa |
||
| mapa = [[Imachen:Map-Hispanophone World.png|250px]] |
| mapa = [[Imachen:Map-Hispanophone World 2000.png|250px]] |
||
| mapa_leyenda = Extensión d'o castellán |
| mapa_leyenda = Extensión d'o castellán |
||
}} |
}} |
Versión d'o 02:38 29 chul 2020
O castellán u espanyol ye una luenga romance d'o grupo iberico, orichinada en o condau y reino medieval de Castiella, que encluyiba alto u baixo l'actual provincia de Burgos y parte d'os actuals territorios d'A Riocha y Cantabria, en Espanya.
Ye fablato como luenga materna por bells 360 millons de presonas. Contando a aquells que lo fablan como segunda luenga, s'estima que a zifra arriba en bells 450 millons (2004)[1]. Encluyindo-ie a quí lo charran como segundo idioma, ye chunto con l'anglés a luenga occidental que cuenta con más fablants, as dos superadas amplament por o chinés mandarín.
Tanto en Espanya como en Hispanoamerica amás de como espanyol se conoixe tamién a lo idioma como castellán, en referencia a la suya rechión d'orichen. Ista denominación de castellán ye especialment popular en o Cono Sud y entre os fablants d'as demás luengas d'Espanya (catalán, gallego, vasco, astur-leyonés, aragonés...).
Muitos creyen que o termin castellán habría de reservar-se a las variedatz d'o idioma fablatas en Castiella. Por contra, atros consideran que espanyol no habría d'emplegar-se, ya que parixería que ye a sola luenga espanyola en exclusiva, como si s'endicase que o gallego, vasco, asturiano, aragonés, occitán u catalán no fuesen tamién espanyolas; amás de considerar que "luenga castellana" ye a denominación más antiga.
Os espanyols d'ordinario dicen a iste idioma espanyol quan fablan d'er chunto a idiomas foranos (eix. francés u anglés), pero dicen castellán quan en fablan chunto a atros idiomas rechionals d'Espanya (eix. catalán). En os demás países d'o mundo hispano ye costumbre decir-le a lo idioma tanto castellán como espanyol, predominando iste zaguer nombre.
Fonetica
Lexico
A mes gran part d'o lexico castellán ye d'orichen latín, o lexico prerromán (vasquismos, celtismos, ecetra) tiene muita menor presencia que o lexico patrimonial latín. Chunto con as parolas patrimonials tamién bi ha cultismos y semicultismos. Bi ha un superstrato chermanico gotico y un superstrato arabe. As luengas romances occidentals han aportau tamién muito lexico por as relacions humanas, economicas o militars (lusismos, leyonesismos, aragonesismos, catalanismos, occitanismos, galicismos y italianismos principalment). En o Sieglo d'Oro entroron muitos americanismos, chunto con parolas orichinarias de países baixo a influencia cultural espanyola (italianismos, galicismos, neerlandismos). Entre os sieglos XVIII y XIX bi habió una entrada masiva de galicismos. Dende o sieglo XIX a influencia anglesa ye creixient y actualment entran muitos anglicismos d'orichen americán.
Dialectos
Referencias
Bibliografía
- (es) Rafael Lapesa: Historia de la lengua española. Editorial Gredos, 2001.
- (es) David A. Pharies: Diccionario Etimológico de Los Sufijos Españoles: Y de Otros Elementos Finales Volumen 25 de Biblioteca románica hispánica. Editorial Gredos, S.A., 2002 ISBN 8424923391, 9788424923396.
- (es) Mario Desjardins: Breve estudio de los galicismos a través de la historia. TINKUY nº 4. Febrero, 2007.
Luengas oficials d'a Unión Europea | ||
---|---|---|
Alemán | Anglés | Bulgaro | Castellano | Checo | Danés | Eslovaco | Esloveno Estonio | Finés | Francés | Griego | Hongaro | Irlandés | Italiano | Letón | Lituano Maltés | Neerlandés | Polaco | Portugués | Rumano | Sueco | ||
Fuent: Pachina oficial d'a UE |
Luengas oficials d'as Nacions Unitas | ||
---|---|---|
Anglés • Arabe • Castellano Chinés • Francés • Ruso | ||
Fuent: Pachina oficial d'a ONU |
Luengas romances | ||
---|---|---|
Aragonés | Arrumano | Astur-leyonés | Castellano | Catalán | Corso incluindo o gallurés | Chudeocastellano | Dalmata | Francés incluindo o diasistema d'as luengas d'oïl con o Borgonyón, Campanyés, Franco-Contés, Galó, Lorenés, Normando (Guernesiés, Jèrriais y Anglo-normando), Petavín-Santonchés, Picardo y Valón | Francoprovenzal | Friulán | Gallego | Istriot | Istrorrumano | Italiano | Ladino | Ligur | Lombardo | Meglenorrumano | Napolitán | Occitán incluindo o gascón y l'aranés | Piemontés | Portugués | Rumanche | Rumano | Sardo incluindo o sasarés | Siciliano | Veneciano |