Diferencia entre revisiones de «Uevo»

De Biquipedia
Contenido eliminado Contenido añadido
feooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo
Tegel (descutir | contrebucions)
m S'han revertito as edicions de 191.95.148.187 (Descusión); tornando t'a zaguera versión editada por Willtron
Etiqueta: Reversión
Linia 1: Linia 1:
[[Image:Adolphe_Millot_oeufs-fixed.jpg|Bells uevos d'aus y atros animals|right|200px|thumb]]feoooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo{{listaref|2}}
[[Image:Adolphe_Millot_oeufs-fixed.jpg|Bells uevos d'aus y atros animals|right|200px|thumb]]
Un '''uevo'''<ref name=POACAR>{{an}} Estudio de Filología Aragonesa'': Propuesta ortografica de l'Academia de l'Aragonés'', Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés, Zaragoza, octubre de 2010; 2ª edición, aviento de 2010.</ref> (pronunciau /ˈbwɛbo/ u /ˈgwɛbo/, como "buevo" u "güevo" respectivament, por [[protesi velar en aragonés|protesi debant de diftongo]]), '''uego'''<ref name=Romanos>{{an}} Diccionario Aragonés-Castellano/Castellano-Aragonés. [[Fernando Romanos Hernando]]. Edicions Transiberiano. ISBN 978-84-16825-16-5. Zaragoza, 2017.</ref> u '''ou''' (en [[aragonés benasqués]])<ref>{{es}} [https://aragonario.aragon.es/search/?q=huevo Huevo en Aragonario. Diccionario Castellano-Aragonés]</ref> ye un cuerpo mas u menos arrondiau y de dureza variable que producen as [[fembra]]s de muitos animals, y que sirve pa guardar y sustentar o [[zigoto]] y dimpués o [[embrión]] dica que naixca. L'acción por a qual a fembra libra o uevo a l'exterior se describe con os verbos «'''ficar''' o uevo» u «'''meter''' o uevo» en aragonés.

Meten uevos os [[Vertebrata|vertebraus]] [[Oviparismo|oviparos]], en os quals no i ha sique una mica u garra desarrollo adintro de su mai, y tamién muitos invertebraus. O uevo ye a forma clasica de reproducción de muitos [[Pisces|peixes]], [[Amphibia|amfibios]] y [[Reptilia|reptils]], de todas as [[Aves|aus]], os [[Monotremata|mamiferos monotremas]] y a mayoría d'[[insecto]]s y [[Arachnida|aracnidos]].

== Casca ==
{{articlo principal|casca de uevo}}
O uevo d'os [[Reptilia|reptils]], as [[Aves|aus]] y os [[Monotremata|monotremas]] presenta una cubierta de [[carbonato calcico]] dita ''casca''<ref>{{es}} [[Pilar Mendiara Ornat]], [[Alicia Pérez Barcos]], [[Josefina Mendiara Gastón]], [[Montse Castán Arnal]]: ''Diccionario del dialecto ansotano''. Villa de Ansó, 2003. p 27.</ref> u ''cosca''<ref name=FERNANDOCHISTABIN>{{es}} [[Fernando Blas Gabarda]], [[Fernando Romanos Hernando]]: ''Diccionario Aragonés: chistabín-castellano. (Bal de Chistau)''. Gara d'Edizions, 2008, p 171.</ref>. En [[La Iglesuela]] se conserva a denominación de ''clasca''.<ref>[[Carlos Julián Rochela|Julián Rochela, Carlos]]: ''El Habla de La Iglesuela del Cid''. [[Mira Editores]], 1998, p 43.</ref>

==Uevo amniotico==
Aus, reptils y mamifers fan servir o uevo amniotico t'o desembolique d'os suyos embrions. Os dos primers grupos presentan un uevo protechito per un embolique externo recio. A cosca guarancia la protección d'o embrión y reduz o efecto d'os achents atmosfericos sobre iste. Antiparti actúa como filtro contra achents patochens

== Referencias ==
{{listaref|2}}


[[Categoría:Uevo|*]]
[[Categoría:Uevo|*]]

Versión d'o 14:27 13 chul 2020

Bells uevos d'aus y atros animals

Un uevo[1] (pronunciau /ˈbwɛbo/ u /ˈgwɛbo/, como "buevo" u "güevo" respectivament, por protesi debant de diftongo), uego[2] u ou (en aragonés benasqués)[3] ye un cuerpo mas u menos arrondiau y de dureza variable que producen as fembras de muitos animals, y que sirve pa guardar y sustentar o zigoto y dimpués o embrión dica que naixca. L'acción por a qual a fembra libra o uevo a l'exterior se describe con os verbos «ficar o uevo» u «meter o uevo» en aragonés.

Meten uevos os vertebraus oviparos, en os quals no i ha sique una mica u garra desarrollo adintro de su mai, y tamién muitos invertebraus. O uevo ye a forma clasica de reproducción de muitos peixes, amfibios y reptils, de todas as aus, os mamiferos monotremas y a mayoría d'insectos y aracnidos.

Casca

Ta más detalles, veyer l'articlo casca de uevoveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

O uevo d'os reptils, as aus y os monotremas presenta una cubierta de carbonato calcico dita casca[4] u cosca[5]. En La Iglesuela se conserva a denominación de clasca.[6]

Uevo amniotico

Aus, reptils y mamifers fan servir o uevo amniotico t'o desembolique d'os suyos embrions. Os dos primers grupos presentan un uevo protechito per un embolique externo recio. A cosca guarancia la protección d'o embrión y reduz o efecto d'os achents atmosfericos sobre iste. Antiparti actúa como filtro contra achents patochens

Referencias

  1. (an) Estudio de Filología Aragonesa: Propuesta ortografica de l'Academia de l'Aragonés, Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés, Zaragoza, octubre de 2010; 2ª edición, aviento de 2010.
  2. (an) Diccionario Aragonés-Castellano/Castellano-Aragonés. Fernando Romanos Hernando. Edicions Transiberiano. ISBN 978-84-16825-16-5. Zaragoza, 2017.
  3. (es) Huevo en Aragonario. Diccionario Castellano-Aragonés
  4. (es) Pilar Mendiara Ornat, Alicia Pérez Barcos, Josefina Mendiara Gastón, Montse Castán Arnal: Diccionario del dialecto ansotano. Villa de Ansó, 2003. p 27.
  5. (es) Fernando Blas Gabarda, Fernando Romanos Hernando: Diccionario Aragonés: chistabín-castellano. (Bal de Chistau). Gara d'Edizions, 2008, p 171.
  6. Julián Rochela, Carlos: El Habla de La Iglesuela del Cid. Mira Editores, 1998, p 43.